Atburður sem snart þjóðina

Strand belgíska togarans Pelagus við Vestmannaeyjar fyrir 35 árum, þar sem fjórir menn fórust, er frásagnarefnið í væntanlegri Útkallsbók Óttars Sveinssonar.

„Pelagusslysið var mikill harmleikur. Þetta var í fyrsta skipti sem björgunarmenn á Íslandi létu lífið og þessi atburður snart þjóðina mjög djúpt. Ýmsum þeim sem ég ræddi við vegna þessa reyndist erfitt að rifja söguna upp en fannst slíkt þó ákveðinn léttir þegar til kom,“ sagði Óttar um þessa 24. bók sína í ritröðinni Útkall sem kemur út fyrir jólin.

Það var 21. janúar 1982 sem Pelagus, sem var frá belgíska útgerðarbænum Ostende, rak upp í fjöru á austanverðri Heimaey. Skipið var þá í togi áleiðis til Heimaeyjar eftir að hafa orðið vélarvana fyrir sunnan land. Taug milli skipanna slitnaði og rak Pelagus upp í stórgrýtisurð á versta stað í foráttubrimi. Í þeirri atburðarás fórst einn skipverja, sem tók fyrir borð þegar verið var að koma björgunarbát skipsins á flot. Þá voru sex menn eftir í togaranum sem skutu upp neyðarblysum þegar skipið var komið upp í fjöru um miðja nóttina.

Björgunarsveitarmenn fóru þá þegar á vettvang og skutu björgunarlínu um borð. Þannig var fjórum mönnum bjargað, en komið var undir hádegi þennan dag þegar einn maður var eftir í skipinu. Sá var talinn slasaður og því fóru þeir Hannes Óskarsson, sveitarforingi í hjálparsveit skáta, og Kristján Víkingsson læknir um borð í togarann manninum til hjálpar. Þar festust þeir báðir í trollinu þegar ólögin gengu yfir skipið og varð hvorki þeim né Belganum bjargað.

Þakkar lífgjöfina

Óttar Sveinsson mbl.is/Sigurður Bogi Sævarsson

„Tveir Belganna horfðust í augu við dauðann í sjö klukkustundir uns þeim var bjargað,“ segir Óttar. „Þetta var mikil lífsreynsla fyrir þá, en tvo skipverja og ekkju hins þriðja hitti ég úti í Belgíu á dögunum. Einum þeirra, Bart Gulpen, sem var sautján ára þegar þetta gerðist, fannst mikilsvert að mega segja þessa sögu sína. Er hann væntanlegur hingað til lands í nóvember, vegna útgáfu bókarinnar, og ætlar þá að nota tækifærið og þakka Eyjafólki, björgunarmönnum og hjúkrunarfólki, lífgjöfina.“

Vegna bókarskrifanna ræddi Óttar einnig við aðstandendur Íslendinganna tveggja sem fórust, björgunarsveitarmenn og fleiri. Þar má meðal annars nefna Geir Jón Þórisson, lengi yfirlögregluþjón í Reykjavík, sem á þessum tíma var lögreglumaður í Eyjum og var á vettvangi þessara atburða.

Fólki sem reyndi þennan atburð fannst mörgu hverju erfitt að ræða hann, segir Óttar sem sjálfur kveðst finna mjög til hluttekningar þegar rætt er við þá sem hafa átt um sárt að binda í voveiflegum atburðum eins og sjóslys þetta var.

Höfðar til þjóðarinnar

Óttar sendi frá sér fyrstu Útkallsbókina árið 1994. Sú fjallaði um ellefu björgunarverkefni sem þyrlusveit Landhelgisgæslunnar hafði unnið fram að þeim tíma. Síðan þá hefur hver bókin rekið aðra, allar hafa selst vel og frásagnirnar vakið athygli.

„Umfram annað eigum við Íslendingar mikið undir veðráttu, náttúru og duttlungum hennar, við höfum alltaf verið að berjast við náttúruöflin. En hér eru einstaklega öflugar sveitir björgunarfólks, þyrlusveit og fleira fólk, ávallt reiðubúið að bjarga. Frásagnir af björgunarafrekum verða alltaf til og þær virðast líka höfða sterkt til þjóðarinnar,“ segir höfundur Útkallsbókanna að síðustu.