Manntalið frá 1703 hluti af Minni heimsins

Menningarmálastofnun Sameinuðu þjóðanna, UNESCO, hefur samþykkt umsókn Þjóðskjalasafns Íslands um að setja fyrsta manntalið sem tekið var á Íslandi, árið 1703, á lista Sameinuðu þjóðanna yfir Minni heimsins (Memory of the World).

Í tilkynningu frá Þjóðskjalasafninu segir að þetta séu stórkostleg tíðindi og kærkomin viðurkenning á sérstöðu og mikilvægi þessrar einstöku heimildar.

„Sérstaða manntalsins 1703 er að það er elsta manntal í heiminum sem varðveist hefur og nær til allra íbúa í heilu landi þar sem getið er nafns, aldurs og þjóðfélags- eða atvinnustöðu allra þegnanna. Þessar upplýsingar gera það kleift að greina samfélagsgerð og fjölskyldugerð hér á landi á traustari grunni og af meiri nákvæmni en annars staðar er hægt. Þá er manntalið varðveitt í heild sinni og eykur það gildi þess. Auk þess var skipulagning manntalstökunnar og framkvæmd talningarinnar mikið afrek,“ segir ennfremur í tilkynningu safnsins.

„Ákvörðun um töku manntalsins var sprottin af slæmu efnahagsástandi á Íslandi á 17. öld og stöðugum harðindum í lok aldarinnar. Vegna þessa voru þeir Árni Magnússon prófessor og Páll Vídalín varalögmaður valdir til þess að rannsaka hag landsins og gera tillögur til úrbóta. Meðal verka í þeirri rannsókn var að láta skrá og telja alla landsmenn,“ segir um manntalið. Manntalið þótti óvenjulegt tiltæki og vakti mikla athygli meðal landsmanna og var veturinn 1702-1703 nefndur manntalsvetur.

Á vef Hagstofunnar má sjá að samkvæmt manntalinu 1703 voru Íslendingar þá 50.358 talsins. Þeir voru 321.857 1. janúar 2013.