Í Malaví tekur allt lengri tíma en á Íslandi

Við vissum að við sæjum eftir því alla ævi ef við nýttum ekki þetta tækifæri til að flytja til Afríku. Við stukkum því út í djúpu laugina,“ segir Eva Harðardóttir sem flutti til Malaví árið 2013 ásamt eiginmanni sínum, Lárusi Jónssyni, og ungri dóttur þeirra, Heru, en Eva réði sig þangað í vinnu til þriggja ára sem menntunarsérfræðingur á vegum UNICEF. En litla fjölskyldan hefur verið heima á Íslandi frá því í vor, því Eva er í fæðingarorlofi, hún eignaðist soninn Alexander í apríl. Þau fara aftur til Malaví í september, enda á Eva eftir að klára heilt ár af starfssamningnum.

„Það var dálítið töff fyrir okkur að flytja til Afríku, en við vorum svo heppin að Huld Ingimarsdóttir starfaði og bjó í Malaví þegar við komum þangað fyrst og hún var okkar bjargvættur. Hún tók á móti okkur og við bjuggum heima hjá henni á meðan við vorum að finna okkur samastað. Við vorum alveg blaut á bak við eyrun og vorum ekki með húsnæði þegar við lentum. Það tók nokkrar vikur að redda því, en í Malaví tekur allt miklu lengri tíma en á Íslandi, þar er svokallaður malavískur tími. Maður lærir smátt og smátt að aðlagast því.“

Hindranir á vegi stúlkna

Þau búa í höfuðborginni Lilongwe og Eva vinnur á skrifstofu með rúmlega hundrað manns allstaðar að úr heiminum.

„Starf okkar á menntamáladeildinni felst í því að móta menntastefnu, greina hvar vantar hjálp og finna út hvað er hægt að gera. Eftirfylgni verkefna sem við setjum af stað er stór hluti af starfi okkar, að fara á staðinn og athuga hvort allt gangi vel og hvort verkefni skili árangri. Ég hef farið heilmikið út í þorpin til að ganga úr skugga um að verkefnin okkar skili kynjajafnrétti, því stúlkur í Malaví lenda miklu frekar í hindrunum á vegi sínum til menntunar. Þær giftast mjög ungar og eignast fljótt börn. Þær eru nýttar sem vinnuafl heima fyrir. Bróðurparturinn af því sem við gerum snýr að menntun stúlkna. Kennarar beita nemendur oft líkamlegum refsingum og ein leið til að bregðast við því er að efla endurmenntun kennara. Í Malaví er kennarastarf illa borgað og lítt virt. Við reynum að gera kerfið meira hvetjandi svo fólk vilji verða kennarar og geti lifað af launum sínum.“

Ólíkur skilningur á núna

Malaví hefur verið undir mikilli harðstjórn lengi, það er stutt síðan þar var einræðisherra og Eva segir að menningin sé lituð af því.

„Það tók mig tíma að átta mig á að í samskiptum við Malava þá þarf að ræða hlutina á ólíkan máta en hér heima. En það lærist að gera ráð fyrir þessu og bregðast við því. Til dæmis þegar maður spjallar við fólk og spyr hvort við eigum að gera eitthvað „núna“, þá eru góðar líkur á að það verði ekki gert alveg strax, en ef maður spyr hvort við eigum að gera eitthvað „núna núna“, þá þýðir það virkilega að hlutirnir eigi að gerast strax. Hera dóttir okkar hefur tileinkað sér þetta og segir stundum ef hún vill að ég komi strax: „Mamma geturðu komið núna núna.“

150 börn og einn kennari

Malaví er eitt fátækasta land í heimi og Eva segir að vissulega hafi það tekið á hana að verða vitni að mikilli örbirgð.

„Í fyrstu ferðinni minni út í þorp fór ég í skóla þar sem voru 150 börn í einum bekk og með þeim var einn kennari. Það var búið að þjappa öllum saman og krakkarnir sátu nánast hvert ofan á öðru, sjálfsagt ekki búin að borða neitt þann daginn. Þetta var átakanlegt. Ég held að það hafi hjálpað mér að takast á við þetta að ég er að vinna að breytingum, mér finnst vinnan mín skipta máli og skila einhverju til samfélagsins í Malaví,“ segir Eva og bætir við að henni finnist magnað að verða vitni að því hverju fólk áorki við slakar aðstæður.

Ekki neyslubrjálæði

„Ég veit það er klisja, en það er staðreynd að fólkið í Malaví er yndislegt, alltaf brosandi og rólegt. Lífið er einfaldara og rólegra í Malaví heldur en hér heima á Íslandi. Þó svo að það sé mikið að gera í vinnunni hjá mér, þá er mikill tími fyrir fjölskylduna eftir vinnu, af því það er ekki endalaust úrval af afþreyingu eða hlutum til að kaupa. Þarna er ekki þetta neyslubrjálæði sem er á Vesturlöndum.“

Evu finnst starfið í Malaví einstaklega skemmtilegt.

„Þetta er frábær reynsla og mikill skóli. Helst vil ég halda áfram að vinna á þessu sviði og aldrei að vita hvað tekur við eftir að starfssamningi í Malaví lýkur. En það togar líka í mig að klára doktorsverkefnið mitt þar sem ég hef verið að rannsaka borgaravitund og mannréttindi í tengslum við menntun,“ segir Eva sem er uppeldis- og menntunarfræðingur með meistaragráðu í stefnumótun og stjórnun menntamála.