200 mílur | ViðskiptaMogginn | 3.8.2018 | 11:57 | Uppfært 13:12

Nýtt skip mun bæta rannsóknir

Sigurður býst við að nýja skipið verði ögn smærra en Árni Friðriksson RE. mbl.is/Sigurður Bogi

Á hátíðarfundi Alþingis á Þingvöllum 18. júlí síðastliðinn var samþykkt að ríkið léti 3,5 milljarða króna renna til hönnunar og smíði nýs hafrannsóknaskips. Nýja skipið kemur í stað rannsóknaskipsins Bjarna Sæmundssonar RE 030, sem smíðað var árið 1970 og þykir komið mjög til ára sinna. Hafrannsóknastofnun mun halda áfram að nota Árna Friðriksson RE 200, sem er mun yngra skip, smíðað árið 2000.

Sigurður Guðjónsson, forstjóri Hafró, segir 3,5 milljarða króna framlagið dreifast á næstu þrjú ár. „Á næsta ári fær stofnunin 300 milljónir sem ráðstafað verður í hönnun og útboðsvinnu. Afgangurinn af upphæðinni skiptist síðan jafnt á næstu tvö árin þar á eftir og á að standa undir smíði skipsins. Nýtt rannsóknaskip á því að vera tilbúið árið 2021.“

Skip sem mæðir mikið á

Hafrannsóknastofnun hefur lengi beitt sér fyrir því að smíðað yrði nýtt skip. „Bjarni Sæmundsson er tæplega fimmtíu ára gamalt fley og á undanförnum árum höfum við sennilega reitt okkur meira á þetta gamla skip en við ættum, og notað í misjöfnum veðrum úti á sjó. Þá er skipið ekki lengur áreiðanlegt og gerði okkur skráveifur í fyrra svo að rannsóknarleiðangrar röskuðust – og það er ekki gott,“ segir Sigurður. „Við höfum ráðist í einhverjar klassanir til að láta hann duga lengur en alltaf hefur dregist að taka þessa ákvörðun sem núna er loksins komin.“

Rannsóknaskipið Bjarni Sæmundsson RE var smíðað fyrir hálfri öld í Þýskalandi. Aldurinn er farinn að segja til sín og kominn tími til að leggja Bjarna. mbl.is/Þorgeir Baldursson

Mikið mæðir á skipum Hafrannsóknastofnunar og segir Sigurður að á síðasta ári hafi skipin tvö verið á sjó um það bil 200 daga hvort um sig. „Við höfum líka leigt skip í ákveðin verkefni eins og stofnmælingar á botnfiski en stöndum núna frammi fyrir því að útgerðirnar hafa fækkað hjá sér skipum og eru síður aflögufærar um skip til að leigja okkur til að nota við rannsóknir og því er enn brýnna að stofnunin eignist nýtt og gott rannsóknaskip.“

Hafrannsóknastofnun þarf á öflugu skipi að halda enda er rannsóknarsvæði stofnunarinnar hafsvæði sem er átta sinnum stærra en Ísland. Verkefni Hafró eru af ýmsum toga og segir Sigurður að mikilvægi vandaðra hafrannsókna fari bara vaxandi. „Krafan um góðar rannsóknir hefur aldrei verið meiri, enda eru miklar breytingar að eiga sér stað í hafinu. Afleiðingarnar sjáum við t.d. í nýjum stofnum, eins og makrílnum sem kom inn í íslenska lögsögu á mjög góðum tíma, en hefur kallað á meiri mælingar. Norsk-íslenska síldin hefur líka sem betur fer náð sér á strik, og kallar einnig á frekari mælingar.“

Hljóðlátt og umhverfisvænt

Sigurður segir Hafrannsóknastofnun hafa nokkuð skýra hugmynd um hvers konar skip þurfi að smíða. „Í gegnum tíðina höfum við hleypt af stað minni háttar undirbúningsvinnu vegna smíði nýs skips og mun það nýtast okkur vel í því ferli sem er fram undan,“ útskýrir hann.

Nýja skipið verður fjölnota skip: „Það þarf að geta stundað hefðbundnar hafrannsóknir, mælt umhverfisþætti, tekið sýni o.s.frv., en þarf einnig að geta togað bæði botn- og flottroll, og vera búið fullkomnum bergmálstækjum. Í bergmálsmælingum eru gerðar ákveðnar hljóðkröfur því hljóðið frá skipinu má ekki fæla fiskinn frá, og verður rannsóknaskipið að vera hljóðlátara en venjuleg veiðiskip.“

Á Sigurður von á að nýja skipið verði ögn smærra en Árni Friðriksson RE. „Það verður sennilega ekki mjög augljós munur á nýja skipinu og Árna Friðrikssyni en þó hafa orðið framfarir í rannsóknartækjum og má reikna með að tæknin um borð verði töluvert fullkomnari en hún var þegar Árni Friðriksson var smíðaður fyrir tæpum tveimur áratugum. Vélar eru líka orðnar sparneytnari og umhverfisvænni, og lögun skipsskrokka hefur verið að breytast þó að sumum þyki það ekki hafa gert skipin fallegri, jafnvel þó að nýja lögunin skapi ýmsa jákvæða eiginleika. Það á samt eftir að koma í ljós hvaða form hentar best, og alls óvíst á þessu stigi hvort nýja rannsóknaskipið verður í laginu eins og „blöðrutogari“ eins og það er kallað.“

Með nýju skipi ættu líka að skapast tækifæri til að bæta rannsóknirnar. Segir Sigurður að þó svo að rannsóknarbúnaðurinn og -aðferðirnar séu í grunninn þær sömu á nýja skipinu og þeim gömlu ætti að vera hægt að nota nýja rannsóknaskipið í verri veðrum. „Eflaust verða minni tafir með nýju skipi og við ættum að geta haldið fyrr út og verið lengur að þrátt fyrir veður. Munar um þetta t.d. við loðnumælingar sem fara fram í janúar þegar veðrið er með versta móti, og oft ekki langir veðurgluggar sem við höfum haft til að mæla.“