Mikið hefur verið fjallað um kostnaðinn sem fylgir EES-samningnum og sem myndi fylgja aðild Íslands að ESB m.a. vegna þátttöku í stofnunum, framlags til þróunarsjóða o.s.frv. Hins vegar mætti einnig færa rök fyrir því að þátttaka Íslands í Evrópusamstarfi hafi að ýmsu leyti haft sparnað í för með sér.  

Eins og kunnugt er innleiðir Ísland stóran hluta löggjafar ESB í gegnum EES-samninginn, til að mynda á sviði samkeppnismála, félagsmála og neytendamála. Vissulega má deila um það hvort réttlætanlegt sé að Ísland innleiði löggjöf ESB án þess að eiga sæti í ákvarðanastofnunum sambandsins eins og EES samningurinn gerir ráð fyrir en staðreyndin er hins vegar sú að frá praktísku sjónarhorni hefur þátttaka í EES sparað íslensku stjórnsýsluna umtalsverða vinnu og fjármuni við mótun löggjafar.

 

Umhverfismál eru gott dæmi. Segja má að það hafi orðið bylting á lagaramma umhverfismála þegar EES-samningurinn gekk í gildi og Ísland tók upp umhverfislöggjöf ESB. Frá þeim tíma hafa margar nýjar gerðir verið samþykktar og nánast öll löggjöf sem tekin er upp á Íslandi á þessu sviði á rætur að rekja til ESB. Þetta á til að mynda við um reglur um mengunarvarnir, sorphirðu, mat á umhverfisáhrifum, skráningu eiturefna o.fl. Þó að oft sé kostnaðarsamt að framkvæma þessar reglur eru flestir sammála um nauðsyn og gagnsemi þeirra.

 Ákvarðanatökuferli ESB er tiltölulega vandað, haft er samráð við fjölda sérfræðinga og reynt að koma til móts við ólík sjónarmið. Útkoman er yfirleitt löggjöf sem flestir geta sætt sig við. Íslenska stjórnsýslan er mjög lítil og önnum kafin og hefur ekki sömu burði til að móta ýtarlega lagaramma á sviðum eins og umhverfismálum. Þátttaka í EES hefur því gert það að verkum að við erum með vandaða löggjöf án þess að hafa þurft að leggja fram umtalsverðan kostnað og fyrirhöfn við að móta hana.  

Auðvitað getur sú staða komið upp að ákveðin gerð stangast verulega á við íslenska hagsmuni. Oft er þetta vegna þess að aðstæður á Íslandi eru ólíkar því sem gerist á meginlandinu m.a. vegna strjálbýlis eða fjarlægðar frá öðrum löndum. Því er mikilvægt að Ísland hafi augun opin, sinni hagsmunagæslu og reyni að koma sjónarmiðum sínum á framfæri. En á heildina litið hefur löggjöf sem kemur frá ESB, a.m.k. á sviði umhverfismála, verið til bóta eða meinlaus. Því má segja að ákveðin sparnaður sé fólgin í Evrópusamstarfi.

 

Höfundur er doktorsnemi í Evrópufræðum við Cambridgeháskóla