Stelpum eru allir vegir færir

Markmið verkefnisins Girls4Girls er að efla sjálfsmynd ungra stúlkna. Þemað er No Limits for Girls, eða Stelpum eru allir vegir færir, og snýst meðal annars um að hvetja þær til að skoða sjálfsmynd sína og velta um leið fyrir sér hvað eða hver hefur áhrif á hana og með hvaða hætti, hverjar væntingar samfélagsins eru til þeirra og hvort þær telji sig njóta sömu réttinda og strákar. Einnig, og kannski ekki síður, að kenna þeim að treysta á sig sjálfar og vera sjálfstæðar,“ segir Sigríður Rún Tryggvadóttir, sóknarprestur á Egilsstöðum, en hún og Matthildur Ósk Óskarsdóttir, æskulýðsfulltrúi kirkjunnar á Vopnafirði, voru leiðtogar tíu 14 til 16 ára stúlkna af Austurlandi sem þátt tóku í verkefninu.

Girls4Girls er ungmennaskiptaverkefni Þjóðkirkjunnar og Ejr, æskulýðssambands á vegum þýsku kirkjunnar, sem var gestgjafinn að þessu sinni. Gert er ráð fyrir að Ísland endurgjaldi gestrisnina að ári, en þá verður þemað sjálfbærni.

Tuttugu stelpur

Þátttakendur voru jafnmargir frá hvoru landi og fóru íslensku stúlkurnar ásamt leiðtogum sínum til fundar við þýskar stallsystur sínar og leiðtoga þeirra í háskólaborginni Tübingen í Suður-Þýskalandi þann 10. ágúst. Daginn eftir hófst fjölbreytt og þaulskipulögð tíu daga dagskrá. Verkefnið teygði sig líka til Unterhausen í Liechtenstein, en þangað fór hópurinn um miðbik dvalarinnar. „Bara til að fá tilbreytingu og brjóta upp mynstrið,“ útskýrir Sigríður Rún.

Girls4Girls er að hennar sögn nokkurs konar hliðarverkefni People4People, þriggja ára verkefnis um mannréttindi á vegum kirkna á Íslandi, í Póllandi og Þýskalandi. „Ég og þýski leiðtoginn sóttum um í fyrra og fengum Erasmus+ styrk hjá Evrópu unga fólksins fyrir verkefni ætlað stelpum í dreifbýli sem alla jafna hafa ekki sömu tækifæri og stelpur í þéttbýli til að taka þátt í alþjóðlegum verkefnum. Síðan auglýstum við eftir þátttakendum og hófumst handa við undirbúninginn,“ segir Sigríður Rún og lætur þess jafnframt getið að fyrirtæki og kvenfélög fyrir austan hafi lagt mikið af mörkum til að styðja við verkefnið.

Íslensku stelpurnar voru víðs vegar af Austurlandi, t.d. frá Egilsstöðum, Djúpavogi, Vopnafirði, Fáskrúðsfirði og Breiðdalsvík, og höfðu allar tekið virkan þátt í æskulýðsstarfi kirkjunnar. „Í ljós kom að dreifbýli er ekki það sama í augum Þjóðverja og Íslendinga. Þýsku stelpurnar töluðu um heimabæi sína sem smábæi þótt þar byggju 100 þúsund manns og ráku upp stór augu þegar ein íslensk sagði að í skólanum sínum væru bara 13 nemendur,“ rifjar Sigríður Rún upp.

Undirbúningur ferðarinnar og verkefnisins sem slíks hófst í vor þegar Sigríður Rún og einn íslenski þátttakandinn hittu Jennifer, þýska leiðtogann, og eina úr hópnum hennar í Þýskalandi til skrafs og ráðagerða. Síðan tóku við tölvupóstar fram og til baka, enda að mörgu að hyggja þegar stóra stundin rynni upp.

Óformleg menntun

„Íslensku stelpurnar þekktust lítið innbyrðis og þær þýsku ekki heldur. Þær unnu saman í hópum, jafnmargar frá hvoru landi, og náðu ótrúlega vel saman. Öll samskipti fóru fram á ensku, sem var mikil áskorun fyrir þær, og raunar kom mér á óvart hversu góðar þær voru í málinu,“ segir Sigríður Rán og lýkur lofsyrði á „þessar frábæru stelpur“ eins og hún segir. Engir árekstrar, aldrei vesen eða vandamál.

Þegar stelpurnar höfðu sofið úr sér ferðaþreytuna var þeim ekki til setunnar boðið. Dagskráin hófst í bítið um morguninn. En fyrst var bænastund eins og alla morgna og stundum líka á kvöldin.

„Stelpurnar báru sjálfar að miklu leyti ábyrgð á dagskránni. Þær undirbjuggu bænastundir, sáu um að allar mættu á réttum tíma, héldu dagbók á sameiginlegri vefsíðu og margt fleira. Við leiðtogarnir lögðum upp verkefni en gerðum okkur far um að mata þær ekki of mikið heldur leyfa þeim að ráða ferðinni og sköpunarkrafti þeirra að njóta sín. Fyrir vikið tóku viðfangsefnin stundum óvænta stefnu og því má segja að um óformlega menntun hafi verið að ræða.“

Þótt sjálfsmyndin væri í brennidepli – eða kannski einmitt þess vegna – snerust verkefnin um jafnrétti, stöðu og réttindi kvenna fyrr og nú, og hvernig eða hvort stelpurnar gætu sjálfar haft áhrif í þeim efnum.

„Við ræddum mikið um staðalmyndir kvenna, hvernig samfélagið og samfélagsmiðlar segja okkur að vera,“ skrifuðu íslensku stelpurnar á vefinn kirkjan.is við heimkomuna. Svo gerðu þær í samvinnu við þýsku stelpurnar verkefnunum góð skil á vefsíðunni sinni frá degi til dag. Þar kemur fram að þær fóru líka í stuttar skoðunarferðir, meira að segja búðarráp, og voru aukinheldur vel haldnar í mat og drykk. Skemmtun og fróðleikur í bland.

Konur fyrr og síðar

Fyrsta daginn voru til umfjöllunar íslenskar og þýskar konur sem vegna afreka sinna komust á spjöld sögunnar. Daginn eftir voru samtímakonur á dagskrá. „Þær skoðuðu umfjöllun um konur í fjölmiðlum og hvernig um þær er talað í samfélaginu, hvaða konur hafa skarað fram úr í pólitík á Íslandi og Þýskalandi, eða verið á annan hátt áberandi, til dæmis í leiklist og listum. Í tengslum við þá umfjöllun var stelpunum skipt í þrjá hópa með ritstjóra í forsvari hvers hóps og einum aðalritstjóra. Verkefnið fólst í að búa til tímarit, velja forsíðumynd og aðrar myndir auk þess að skrifa texta,“ segir Sigríður Rún og nefnir sitthvað fleira sem stelpurnar tóku sér fyrir hendur. Einn daginn fóru þær út á götu og spurðu vegfarendur um jafnrétti og femínisma og margt fleira mætti tína til.

„Verkefnin sem við unnum voru fjölbreytt og skemmtileg,“ skrifuðu stelpurnar á fyrrnefndan vef kirkjunnar. Verkefnið „Our story“ fannst þeim þó standa uppúr, en það fólst í að þær gerðu veggspjöld sem fjölluðu um þær sjálfar. Merkilegast þótti þeim að sjá hversu ólíkar þær reyndust vera.

Besta vinna í heimi

Spurð um helstu vandamál sem ungar stelpur eigi við að glíma nefnir Sigríður Rún að þeim hætti til að bera sig saman við fólk sem ekki sé til í raunveruleikanum. Af því leiði að stelpunum finnist þær ekki nógu sætar og klárar.

„Mér finnst sláandi hversu ungt fólk er kvíðið, sem kannski helgast af því að flestir lifa opinberu lífi á samfélagsmiðlum á sínum mestu mótunarárum. Stelpurnar í verkefninu Girls4Girls ræddu þetta og voru sammála um að hætta að láta útlitsumræðuna afvegaleiða sig og einblína frekar á það sem skiptir raunverulega máli,“ segir Sigríður Rún. „Ég er í bestu vinnu í heimi. Það eru ótrúleg forréttindi að fá að taka þátt í þessu verkefni með stelpunum og ég hlakka til á næsta ári þegar við tökum á móti þýsku stelpunum,“ bætir hún við.