Tregi í jólagleðinni

„Ég fór snemma að kunna að meta meðlæti, ég hef aldrei borðað mikið af aðalréttunum sjálfum, hef meira gaman af að borða gott meðlæti. Og ég vil til dæmis aldrei mikla sósu, hún tekur athygli frá matnum, hún er nauðsynleg með – en ekki of mikið af henni. Fái ég gott kjöt vil ég helst borða það,“ segir Marentza Poulsen.

„Í eðli mínu er ég meiri fiskmanneskja, uppáhaldsfiskurinn minn er lax. Ég er frá Færeyjum, kom til Íslands fyrir fimmtíu árum, þá fjórtán ára. Ég hafði aldrei séð flugvél þegar ég fór til Íslands, kom úr litlu þorpi, en kom svo til Reykjavíkur og pabbi hafði keypt íbúð við flugvöllinn. Ég vissi ekki hvaða ferlíki þetta var þegar ég sá flugvél á vellinum.

Drifhvítir dúkar

Við komum með Dronning Alexandrine, á fyrsta farrými. Maður klæddi sig upp þegar maður fór að borða. Mamma fór í háhælaða skó og við fórum öll í sparifötin. Dúkarnir voru drifhvítir, tauservíettur og þjónar helltu í glösin. Skemmtileg minning. Annars var alltaf lagt fínt á borð heima hjá mér. Mamma mín var mikill matgæðingur og góð matreiðslukona. Við systkinin sex erfðum þetta frá henni. Við höfum öll gaman af að búa til mat.

Við fluttum öll hingað 1964 en einn bróðir minn, Elis Poulsen, sem margir kannast við því hann var lengi fréttamaður hjá RÚV í Færeyjum, fluttist til baka og giftist færeyskri konu. Það er að vissu leyti yndislegt að hafa hann þarna því það er svo gott að eiga rætur sem hægt er að snúa til. Taugarnar til Færeyja eru sterkar þótt langt sé síðan ég flutti þaðan.“

Kjöt fyrir hátíðisdaga

Borðuðuð þið meira af kjöti en fiski í Færeyjum? „Miklu meira af fiski. Kjöt var sannarlega hátíðarréttur. Auðvelt var að nálgast fiskinn og konur voru ótrúlega flinkar að búa til allt mögulegt úr fiskinum. Ýsu borðuðu menn ekki í Færeyjum, hún þótti ekki góður matur, að minnsta kosti ekki á mínu heimili. Við borðuðum þorsk. Þegar við komum svo hingað og mamma ætlaði að kaupa þorsk í fiskbúð var það ekki hægt, Íslendingar borðuðu þá nánast aldrei þorsk. En mamma sagði: „Nei, maður borðar ekki ýsu.“

Hvaða meðlæti ert þú hrifnust af? „Hrifnust er ég af grænmeti, það er í uppáhaldi, en gott rauðkál með góðri steik svíkur mann nú aldrei. Ég steiki kjötið ekki mikið, ég elda engan mat mjög mikið, ég vil hafa matinn safaríkan. Fyrir fjölskylduna og gesti set ég matinn á diska til hátíðarbrigða, hef forréttinn tilbúinn svo ég geti setið og átt góða stund í upphafi með gestunum. En aðalréttinn ber ég oftast fram á fallegum fötum. Þá finnst mér skipta máli að hafa kjötið sér og meðlætið sér, svo fólk geti stjórnað því hvað það fær sér mest af. Það er ekki minna gaman, nú á aðventunni, að hittast en á jólunum sjálfum. Aðventan er svo notalegur tími, þá er maður farinn að hlakka til jólanna.“

Bakar minna en áður

Er mikið jólastúss á þér?

„Með árunum hefur það minnkað. Engu að síður ég undirbý ég jólin þótt ég baki ekki eins mikið og ég gerði áður, þar sem við hjónin erum farin að minnka kökuátið. Í Færeyjum var bakað óskaplega mikið og haldið í gamlar hefðir. Enn eru bakaðar þar gyðingakökur, hálfmánar og kleinur, þessar gömlu og góðu kökur sem tilheyrðu jólunum. Það finnst mér fínt. Jólin eiga að hafa sínar hefðir og maður á að halda þeim við. Mér finnst fólk um of komið með nýjar hefðir, – sem verða svo hefðir barnabarnanna. Mér finnst gömlu jólahefðirnar dýrmætari fyrir mig og hugsa til baka til minna gömlu jóla. Ég sakna þeirra sem eru ekki með manni núna. Jólin bera með sér gleði en líka sorg. Kannski er það tónlistin – en maður finnur til um leið og maður gleðst. Það er tregi í jólagleðinni.“

Rauðkál er í miklu uppáhaldi hjá henni. mbl.is/Árni Sæberg