Viðskipti | mbl | 22.10.2013 | 18:51 | Uppfært 22:45

Óráðsía þýðir aukin verðbólga og minni atvinna

mbl.is/Kristinn

Sýni hið opinbera ekki ráðdeild í opinberum fjármálum á næstu misserum, hvort sem
litið er til útgjalda eða mögulegra skuldalækkana eða skattabreytinga, eða ef aðilar vinnumarkaðarins semja um hækkun launakostnaðar sem samræmist ekki verðbólgumarkmiðinu við gerð kjarasamninga í haust munu áhrifin verða aukin verðbólga og minni atvinna.

Þetta kemur fram í grein eftir þá Bjarna G. Einarsson og Jósef Sigurðsson er ber heitið „Ljón í vegi minnkandi atvinnuleysis“, en greinin er birt í nýjasta tölublaði Efnahagsmála, sem Seðlabanki Íslands gefur út.

Bjarni og Jósef segja, að peningastefnan verði að bregðast við ofangreindu ástandi, sem vegna heldni í atvinnuleysi geti haft í för með sér að atvinnuleysi verður meira og þrálátara en ella.

Niðurfelling á húsnæðisskuldum getur haft þensluaukandi áhrif

Í greininni kemur jafnframt fram, að niðurfelling á húsnæðisskuldum einstaklinga geti haft veruleg þensluaukandi áhrif. Það eigi jafnt við hvort sem um sé að ræða beina endurgreiðslu, sem skili sér beint í auknum ráðstöfunartekjum í dag, eða lækkun höfuðstóls, sem leiði til aukinna ráðstöfunartekna í framtíðinni.

„Leiði slíkar aðgerðir til aukinnar verðbólgu yrði Seðlabankinn að bregðast við með auknu aðhaldi, sem gæti leitt til hækkunar jafnvægisatvinnuleysis,“ að því er fram kemur í greininni.

Mikilvægt að halda verðbólgu lítilli og stöðugri

Í upphafi greinarinnar benda þeir Bjarni og Jósef á, að þegar samdráttarskeiðinu sé lokið og hagvöxtur hafi tekið við sér, sé ekki óeðlilegt að spurt sé hver líkleg þróun atvinnuleysis verði á næstu misserum, hvort það haldi áfram að minnka og ef svo er hversu hratt. Svarið velti m.a. á því hver áhrif kreppunnar voru á jafnvægisatvinnuleysi.

„Niðurstöður nýlegrar rannsóknarritgerðar höfunda (How „natural“ is the natural rate? Unemployment hysteresis in Iceland, Seðlabanki Íslands, Working Paper nr. 64) benda til þess að jafnvægisatvinnuleysi hafi aukist töluvert í kjölfar fjármálakreppunnar og þrátt fyrir að það hafi minnkað nokkuð á ný er það enn nokkru meira en það var fyrir kreppuna,“ segir í greininni.

„Niðurstöðurnar sýna einnig að jafnvægisatvinnuleysi virðist hafa einkenni „heldni“, þ.e. breytingar á eftirspurn hafa ekki aðeins áhrif á atvinnuleysi heldur einnig á jafnvægisstöðu þess. Mikilvægi þess að halda verðbólgu lítilli og stöðugri er því enn meira vegna þessa eiginleika atvinnuleysis. Það er því mikilvægara en ella að stefnan í ríkisfjármálum miði að því að koma í veg fyrir ofþenslu í þjóðarbúskapnum með tilheyrandi verðbólgu og að aðilar vinnumarkaðarins semji ekki um,“ segir ennfremur.

Bjarni er hagfræðingur við rannsóknar- og spádeild hagfræði- og peningastefnusviðs Seðlabanka Íslands og aðjunkt við hagfræðideild Háskóla Íslands. Jósef er doktorsnemi við Stokkhólmsháskóla.