„Hefði ekki þurft að fara svona illa“
Setja bókamerki
„Maður hefði ekki trúað því að veðrið gæti orðið svona vont,“ segir Pálmi Hlöðversson, sem var II. stýrimaður á Óðni í hamfaraveðri febrúarmánaðar 1968, þá 25 ára. „Það hefur aldrei neitt veður komist nálægt þessu, öll þessi ár síðan.“
Var það þá vindurinn eða ísingin sem var svona erfitt að eiga við?
„Hvort tveggja, frostið var það mikið að allt sem kom á skipið, það fraus. Hvort sem það var snjókoma eða sjávardropar – það skipti ekki máli, það var frosið um leið,“ segir Pálmi, sem síðar varð skipherra.
Vindurinn sá um ferðina aftur
Eins og fram kom í samtali blaðamanns við Sigurð Þ. Árnason, fyrrverandi skipherra á Óðni, fór Pálmi ásamt Sigurjóni Hannessyni, sem þá var I. stýrimaður, á litlum Zodiac-gúmbát í ólgusjó yfir í strandaða togarann Notts County.
„Reyndar stóð vindurinn af landi, þannig að við vorum ekki í neinum brotsjó. En það mátti ekkert standa upp úr, þá var það fokið á haf út. Enda var lítið búið að lægja þegar þarna var komið við sögu, til þess að gera. En dagsbirtan var þó komin og því var allt annað að eiga við þetta.“
Um borð í bátnum höfðu þeir Pálmi og Sigurjón tvo óútblásna björgunarbáta, sem nýttust þeim sem ballest á leiðinni á móti veðrinu.
„Þegar við komum að togaranum blésum við upp annan björgunarbátinn, en þá var þegar björgunarbátur við síðu togarans, sem þeir voru búnir að henda út. Þessa tvo báta gátum við bundið saman og þeir fóru níu í hvorn bát. Þá drógum við svo á eftir okkur, en vindurinn sá nú eiginlega um að koma okkur frá togaranum og yfir í Óðin.“
Níutíu tonn af ís á dekkinu
Pálmi segir Bretana um borð í Notts County í raun hafa verið búna að gefast upp.
„Það sem bjargaði þessum mönnum hreinlega var að togarinn strandaði. Annars hefði honum hvolft og hann sokkið. Mönnum reiknaðist til að það hefðu verið ein níutíu tonn af ís ofan á dekkinu á togaranum. Þetta var það lítill togari að hann hefði ekki þolað meira.“
Pálmi segir vélarrúmið hafa fyllst af sjó, en vistarverur og annað hafi ekki blotnað.
„Það voru íbúðir þar fyrir aftan og þær voru alveg þurrar, þegar við komum um borð daginn eftir ósköpin. Öll þeirra sængurföt og teppi, allt var þetta þurrt. Þá var eldhúsið þurrt og þar var sömuleiðis fjöldi dagblaða sem hefðu getað nýst til að kveikja upp í eldavélinni, en einnig voru þarna kol til að kynda. Þrátt fyrir þetta allt saman varð að taka að ég held tólf eða þrettán tær og fingur af mönnum, þegar komið var til Ísafjarðar, vegna kals,“ segir Pálmi.
„En málið var að þeir fóru ekki úr brúnni, því þeim fannst togarinn vera að farast – hann náttúrlega hreyfðist eitthvað í botninum. Þetta hefði ekki þurft að fara svona illa. En þeir vissu það ekki, skipstjórinn gaf skipun um að allir þyrftu að vera uppi í brú, þar væru þeir öruggastir.“
„Allir að reyna að bjarga sér“
Alla nóttina leitaði varðskipið að Heiðrúnu, mótorbátnum frá Bolungarvík.
„Það var búið að biðja áhöfnina á Heiðrúnu um að lýsa á okkur þegar og ef við kæmum að henni. En þessa nótt, á meðan við vorum að leita, þá voru það heil 24 skip sem lýstu á okkur. Ástandið var þannig að um leið og við nálguðumst skip þá var þetta eina tækið sem þau höfðu til að afstýra árekstri, að lýsa okkur upp. Aldrei vissi maður hvort þetta voru togarar, bátar eða hvað – við sáum bara ljósbjarmann, því skyggnið var ekki neitt. Ekki hjálpaði að skipin voru yfirísuð og því erfitt að greina útlínurnar.“
Pálmi segir ringulreið hafa ríkt í Djúpinu þessa nótt.
„Það voru allir að reyna að bjarga sér. Það var það eina sem hægt var. Þegar áhöfnin á Heiðrúnu lætur út bauju og segist ætla að halda sig við baujuna, þá vildi svo illa til að þeir fá ekki leiðbeiningar frá vönum heimamönnum um að halda sig frá Bjarnanúpnum og Snæfjallaströndinni, þar sem veðrið var verst. Því miður barst engin tilkynning um að menn ættu að halda sig þar fjarri,“ segir Pálmi. „Í dag er vitað hvar hún sökk, rétt undan Bjarnanúpnum, ekki langt frá staðnum þar sem Ross Cleveland hvolfdi.“
Skást inni á Jökulfjörðum
Afi Pálma, Bæring Pálmi Guðbrandsson, fórst árið 1912 í Djúpinu. Segir Pálmi að svo virðist sem engin framför hafi orðið hvað varðar vitneskju um hvar sé öruggast að vera í svona áhlaupum.
„En við fundum það þarna um nóttina að það er skást að vera inni á Jökulfjörðum. Á móti þorpinu sem var á Hesteyri er malarfjara sem hægt er að sigla skipum upp í. En þetta kom ekki fram í öllu öngþveitinu.“
Pálmi segist viss um að varðskipið hafi eitthvert sinnið um nóttina komið að Heiðrúnu.
„En við vissum aldrei hvaða skip var um að ræða. Við sáum bara þennan ljósbjarma í gegnum sortann, og lítið annað hægt að gera.“
Það tekur hann því sárt að heyra því fleygt að Óðinn hafi yfirgefið Heiðrúnu til að koma togaranum til aðstoðar.
„Það er tóm della. Ef þetta hefur verið Heiðrún sem við komum að þarna fyrst, þá vorum við á leið inn á Jökulfirði til að hreinsa af radarnum. Það var ekkert hægt að hjálpa togaranum í svartamyrkri, en við leituðum alla nóttina að Heiðrúnu, um allt Djúpið.“
Hvernig heldurðu að menn séu búnir undir annað eins veður, ef það gengi yfir í dag?
„Skipin eru orðin stærri og sennilega betri að einhverju leyti. En ég held að við höfum ekkert lært af þessu, því miður. Það er til dæmis ekki búið að gefa neitt út um það, að í Ísafjarðardjúpi í norðaustanbáli, þá haldi menn sig þar sem veðrið er skárra. Það hefur ekki verið rannsakað. Í raun finnst mér fátt hafa breyst síðan afi fórst þarna fyrir rúmri öld, árið 1912.“
Ýtarlega er fjallað um þessa atburði í 200 mílum - 48 síðna sérblaði, sem fylgdi Morgunblaðinu á föstudag. Fjölmargar og ólíkar sögur urðu til þessa örlagaríku daga, hvort sem um ræðir skipherra um borð í varðskipinu Óðni, 19 ára vélstjóra í siglingu upp á líf og dauða, eða ungan Breta sem á ótrúlegan hátt kemst lífs af eftir að togari hans sekkur í hríðarbyl.
/frimg/1/48/52/1485260.jpg)
Ölfusárbrú opnuð aftur eftir bílslys
Allar rúður brotnar hjá Fiskikónginum
Sat á þaki byggingarinnar þegar eldurinn kviknaði
Markaðurinn hitnar og leiguverð hækkar hratt
Benda á Samgöngustofu sem bendir út í heim
Starfsfólk gæti fengið reikning frá Skattinum
Myndskeið: Braut rúðurnar og rölti svo í burtu