Samstarf um rannsóknir í Norður-Íshafi

Kristján Skarphéðinsson, ráðuneytisstjóri atvinnuvega- og nýsköpunarráðuneytisins, undirritaði nýlega samning um stjórn fiskveiða utan lögsögu ríkja og samstarf um fiskirannsóknir og vöktun fiskistofna í Norður-Íshafi.

Þar með lauk meira en tveggja ára ferli samningaviðræðna um gerð þessa mikilvæga samnings. Jóhann Sigurjónsson, sérlegur erindreki málefna hafsins í utanríkisráðuneytinu og fyrrverandi forstjóri Hafrannsóknastofnunar, leiddi samningaviðræðurnar af hálfu Íslands.

Grunnur með rannsóknum

„Með aðild að samningnum mun aðkoma Íslands að ákvarðanatöku og rannsóknasamstarfi á þessu mikilvæga hafsvæði verða tryggð,“ segir í tilkynningu frá atvinnuvega- og nýsköpunarráðuneyti. Að samkomulaginu standa tíu aðilar, þ.e. Bandaríkin, Danmörk (fyrir hönd Færeyja og Grænlands), Ísland, Japan, Kanada, Kína, Noregur, Rússland og Suður-Kórea, ásamt Evrópusambandinu.

Samningurinn nær til úthafsins og felur í sér að aðilar hans munu skuldbinda sig til að heimila ekki veiðar á samningssvæðinu fyrr en vísindarannsóknir hafa lagt grunn að sjálfbærum fiskveiðum ef ísinn þar hopar enn frekar og möguleikar til fiskveiða skapast. Einnig eru ákvæði um vísindasamstarf, fyrirkomulag tilraunaveiða, vöktun fiskistofna og umhverfis, upplýsingaskipti, og um ákvarðanatöku varðandi hvort og hvenær skal koma á fót svæðisbundinni fiskveiðistjórnunarstofnun.

Hraðar breytingar

Á grundvelli varúðarnálgunar ákváðu aðilarnir hins vegar að stofna til samnings nú til að fyrirbyggja stjórnlausar veiðar á þessu viðkvæma hafsvæði á komandi árum þar sem hraðar breytingar eiga sér nú stað vegna hlýnunar og bráðnunar íss, þ.e. áður en kemur til mikilla veiðihagsmuna ríkja og hugsanlegra árekstra.

Að þessu leyti er því um að ræða tímamótasamning. Með samningnum er jafnframt lokað síðustu úthafsveiði„smugunni“ í Norðurhöfum. Í samræmi við ríkjandi hafrétt og úthafsveiðisamning Sþ er aðgangur að auðlindum á svæðinu háður því að viðkomandi ríki gerist aðili að þessum samningi, segir í tilkynningu frá ráðuneytinu.