Vill stöðva misnotkun á fiskikörum

Umbúðamiðlun hefur hrundið af stað átaki til þess að koma þessum skilaboðum til skila. Vitundarvakningin er undir slagorðinu Situr þú á eigum annarra? og snýst um að vekja athygli á að kör merkt Umbúðamiðlun eru í raun í eigu fyrirtækisins, séu körin notuð í annað en til er ætlast er setið á eigum annarra.

Brynjar segist hafa fundið ýmislegt misgáfulegt í körum Umbúðamiðlunar. Ljósmynd/Umbúðamiðlun

Brynjar Guðmundsson, sem starfar við eftirlit á vegum Umbúðamiðlunar, segir vandamálið útbreitt og stórt. Hann segist þó gefa fólki færi á að skila körum áður en gripið er til aðgerða á vegum Umbúðamiðlunar. Geri fólk ekki bragarbót á geti það varðað sekt eða jafnvel kæru fyrir stuld.

Allt að 2.000 kör í misnotkun

Umbúðamiðlun sérhæfir sig í eignarhaldi og útleigu fiskikara. Fyrirtækið er í eigu nokkurra íslenskra fiskmarkaða og fyrirtækja í sjávarútvegi. Umbúðamiðlun á og leigir út um 70 þúsund fiskikör, flest þeirra 460 lítra, svokölluð markaðskör. Talið er að fjöldi kara í misnotkun, þ.e. annarri notkun en þeim er ætlað, sé á bilinu 1.000 til 2.000. Þá eru um 5.000 kör endurnýjuð af Umbúðamiðlun á ári og gert við allt að 15 þúsund á hverju ári.

Reynsla starfsmanna Umbúðamiðlunar er sú að stór hluti misnotkunar á körum fari fram innnan fyrirtækja í sjávarútvegi; hjá útgerðum, vinnslum og tengdum fyrirtækjum.

Misnotkunun felst m.a. í því að geyma net, línu og önnur veiðarfæri í þeim. Þá er algengt að kör séu notuð undir hluta véla eða varahluti og verkfæri hjá vinnslum eða útgerðum, jafnvel undir rusl eða annan efnaúrgagn.

Mikilvægt þykir að minna fólk á til hvers fiskikör eru ætluð. mbl.is/Árni Sæberg

Líti á kör sem matvælaumbúðir

Brynjar leggur áherslu á að fiskikör frá þeim séu matvælaumbúðir og segir vandamálið m.a. felast í því að fólk sjái kör ekki sem slík. Þá telur hann skorta á virðingu fyrir eigum fyrirtækisins.

Á meðan körin eru notuð undir annað en það sem þau eiga að vera eru þau ekki í vinnu. Umbúðamiðlun fær greitt fyrir notkun á hverju kari eftir verðmætum sem þau bera. Það segir sig sjálft að ef þau standa í lengri tíma full af rusli fær eigandi þeirra ekki greitt. Því er ekki einungis oft um skemmdir eða stuld að ræða heldur einnig tekjutap fyrir eiganda, enda á karið að vera í vinnu.

Fyrir utan það að sorp og annað mengandi á ekki að fara í matvælaumbúðir, sem körin vissulega eru.

Brynjar bendir þeim sem sitja á eigum Umbúðamiðlunar á að hægt er að skila körum á næsta fiskmarkað. Einnig sé hægt að hafa samband við eftirlitsmann til að tilkynna misnotkun á körum.

Hann segir það kröfu allra sem notast við kör Umbúðamiðlunar að þau séu hrein og heil þegar við þeim er tekið. „Þar sem kör ganga í ákveðna hringrás snýr það einnig að viðskiptavininum að ganga vel um körin, annað getur komið þeim í koll,“ segir Brynjar. Þá sé Umbúðamiðlun með skýrar leiðbeiningar og þrifaplan um meðferð kara sinna.

Sævar sjóari er andlit vitundarvakningar Umbúðamiðlunar um meðferð á körum Mynd/Umbúðamiðlun

„Það skýtur því skökku við að mest sé misnotkunin á kerjum Umbúðamiðlunar hjá þeim sem á endanum bera kostnaðinn,“ segir Brynjar.

Ýmist eiga körin að vera í hringrás á fiskimörkuðum eða í lokuðu kerfi á milli skips og vinnslu. Brynjar segir algengara þegar kör eru í umferð á markaði að þau týnist, enda fari þau um allt land og nokkur fjöldi fari úr landi. Hann segir þó heimtur á körum að utan þokkalegar en körin eru utan vinnu í nokkrar vikur í einu fari þær úr landi og því litlar tekjur af þeim.

Almennt vel tekið

Hvernig er þér tekið við eftirlit með körum?

„Í langflestum tilfellum er mér vel tekið. Eftir gott spjall og útskýringar þá skilja allir um hvað þetta snýst. Þetta séu ker sem nota á undir matvæli og allir því sammála. Oft fæ ég að heyra að menn pæli bara ekkert í þessu og að þetta hafi alltaf verið svona. Sem er svo sem rétt að ker Umbúðamiðlunar hafa verið notuð allt of lengi í eitthvað annað en þeim er ætlað. En nú ætlum við að breyta því og koma inn vitundarvakningu hjá viðskiptavinum okkar og að þeir grípi inn í áður en ker Umbúðamiðlunar fara í aðra notkun en þeim er ætlað. Það er þeirra hagur þegar allt kemur til alls.“

mbl.is/Jim Smart

Þegar kemur að einstaklingum sem sitja á körum frá þér, verður þú var við að þeir viti jafnvel ekki að karið sé í annarra eigu?

„Það er annað með einstaklinga sem ég hef talað við, þeir bera alltaf fyrir sig að hafa fengið ker í góðri trú, í langflestum tilfellum eru þau þá frá aðilum sem hafa greiðan aðgang að kerjum Umbúðamiðlunar í gegnum vinnu sína.

Í einu tilfelli hafði ég náð í fimm ker í nærsveit Reykjavíkur og öll komu þau frá sama kaupandanum á fiskmarkaði. Þau ker voru ekki að fara að koma aftur inn í okkar kerfi þar sem þeim hafði verið komið þannig fyrir að nota ætti þau undir sumarbeit fyrir hesta. Ker sem hafa nýlega verið seld í gegnum fiskmarkað.“

Stóð í stappi við íþróttafélag

„Í einu tilfelli náði ég í sex ker á svæði íþróttafélags þar sem kerin voru notuð undir áburð og gras frá fótboltavelli. Sendi ég tölvupóst á félagið og lét vita af því að ég hefði komið og fjarlægt kerin og þeim væri óheimilt að nota ker Umbúðamiðlunar í þessum tilgangi. Leið ekki á löngu þar til ég fékk símtal frá umsjónarmanni vallarins þar sem hann byrjar að tjá sig um það ég hafi farið í heimildarleysi inn á lóð bæjarins. Gerði ég honum grein fyrir því ég hefði eingöngu verið að að ná í eigur Umbúðamiðlunar og taldi ég mig ekki þurfa að fá heimild fyrir því að fara inn á lóð bæjarins, ekki frekar en ég þyrfti að fá leyfi hjá bænum til að fara á fótboltaleik hjá viðkomandi félagi inn á sömu lóð.“

„Eftir að þessu ádeiluefni var lokið kom í ljós að fiskvinnsla ein í viðkomandi bæjarfélagi hafði látið félagið fá ker Umbúðamiðlunar til notkunar. Í þessu tilfelli vissi viðkomandi ekki betur en að hann væri með ker Umbúðamiðlunar í góðri trú. Svo virðist vera að rót vandans sé notendur sjálfir og þeir sem bera á endanum kostnaðinn,“ segir Brynjar.