Leggja mat á hvað sé best fyrir selina

Sandra Magdalena Granquist segir reynt að meta áhrif ferðamanna á …
Sandra Magdalena Granquist segir reynt að meta áhrif ferðamanna á seli. Ljósmynd/Hafrannsóknastofnun

Nýtt stofnmat fyrir útsel verður unnið í haust og fyrir landsel á næsta ári, en báðum þessum verkefnum hafði áður verið frestað. Vísbendingar eru um að útsel hafi fjölgað við landið, en landselur virðist sveiflast í kringum lágmarksgildi, að sögn Söndru M. Granquist, deildarstjóra líffræðirannsóknadeildar Selaseturs Íslands og sérfræðings hjá Hafrannsóknastofnun. Ýmislegt fleira er á döfinni hvað við kemur rannsóknum á atferli sels og einnig hegðun ferðamanna við selalátur.

Hættan metin minni en áður

Samkvæmt mati á stofnstærð útsels 2017 taldi stofninn þá 6.300 dýr og hafði fjölgað um 2.100 dýr frá árinu 2012. Við þessa fjölgun breyttist flokkun útsels á válista spendýra og er hann nú metinn í nokkurri hættu en var áður metinn í hættu samkvæmt skilgreiningu Náttúrufræðistofnunar.

Sandra segir að spennandi verði að sjá niðurstöður þessa mats þar sem fimm ár séu liðin frá því síðasta. Þá hafði útsel fjölgað og á þeim tíma sem liðinn sé hafi fleiri útselir sést á Vatnsnesi.

Talning útsels fer fram með þeim hætti að flogið er yfir látur í október þegar hann kæpir. Látur útsels eru aðallega við Breiðafjörð, í Öræfum, í Surtsey og á Norðvesturlandi. Landselur notar að hluta sömu látur, en hann kæpir hins vegar frá miðjum maí og fram í miðjan júní. Í ferð starfsmanns Hafrannsóknastofnunnar á Vatnsnes í vikunni mátti sjá tvo unga kópa.

Innan við vikugamall útselskópur. Nokkurra vikna fara kóparnir úr fósturhárunum …
Innan við vikugamall útselskópur. Nokkurra vikna fara kóparnir úr fósturhárunum og fá gráleitan lit. Ljósmynd/Selasetur Íslands

Samkvæmt talningum á landsel 2020 voru um 10.300 dýr talin vera í stofninum, en það er 69% færri dýr en 1980 þegar fyrstu talningar fóru fram. Matið sýnir um 9% fjölgun í stofninum frá árinu 2018 þegar sambærilegt stofnstærðarmat var síðast unnið.

Samkvæmt stjórnunarmarkmiðum stjórnvalda fyrir landsel við Ísland skal lágmarks-stofnstærð vera 12.000 selir. Landselur var metinn sem tegund í bráðri hættu á válista sem var birtur 2018 en hefur verið uppfærður sökum fjölgunar samkvæmt síðustu talningunni 2020 og er nú metinn í hættu.

Til að fylgjast með atferli selanna hafa verið settar upp myndavélar á sex stöðum á landinu. Við greiningu mynda má afla upplýsinga um fjölda dýra, hvenær þeir liggja uppi á landi og fleira tengt atferli þeirra.

Af öðrum gögnum og vettvangsferðum starfsmanna Hafrannsóknastofnunar og Selaseturs er reynt að meta áhrif ferðamanna á selina og verður gögnum safnað í sumar eins og síðustu ár. Í þeim efnum segir Sandra að verkefnið sé unnið þverfaglega og reynt sé að leggja fræðilegt mat á hvað sé best fyrir selina og hvað veiti ferðanmönnum mesta ánægju. Ekki sé víst að þeir hagsmunir fari alltaf saman.

Hvernig þekkir urtan kópinn sinn af hljóðunum?

Á síðasta ári voru kynntar niðurstöður rannsóknar þar sem fram kom m.a. að landselsbrimlar við Íslandsstrendur virtust gefa frá sér lengri og lægri hljóð á fengitíma en landselir við Danmörku og Svíþjóð. Var talið að ástæðurnar gætu verið möguleg ógn í umhverfi þeirra, en hér sé mun meira af mögulegum rándýrum í sjónum, eins og háhyrningum og útselum. Með lengri og lægri köllum freisti landselsbrimlar hér við land þess hugsanlega í senn að ná eyrum urta á fengitímanum og um leið að draga úr hættunni á því að verða fyrir árásum.

Til að mæla mökunarköll landsela nýttu vísindamenn sérstakan upptökubúnað sem látinn var liggja í sjó nærri látrum í tiltekinn tíma. Nýtt verkefni sem tengist hljóðum sela er að fara af stað hjá meistaranema hjá Selasetrinu. Nú verða hljóðsamskipti selanna tekin upp í selalátrum, meðal annars með það í huga að reyna að fá svör við því hvernig urtan þekkir kópinn sinn af hljóðunum.

Landselur í öruggu skjóli í Norðurfirði í Árneshreppi.
Landselur í öruggu skjóli í Norðurfirði í Árneshreppi. mbl.is/RAX
Nánar um málið
í Morgunblaðinu
Áskrifendur:
Nánar um málið
í Morgunblaðinu
Áskrifendur:
Fleira áhugavert
Afurð Dags. Meðalverð
Þorskur, óslægður 27.3.24 401,44 kr/kg
Þorskur, slægður 27.3.24 443,15 kr/kg
Ýsa, óslægð 27.3.24 183,92 kr/kg
Ýsa, slægð 27.3.24 136,03 kr/kg
Ufsi, óslægður 27.3.24 107,02 kr/kg
Ufsi, slægður 27.3.24 189,28 kr/kg
Gullkarfi 27.3.24 143,21 kr/kg
Litli karfi 27.3.24 8,00 kr/kg
Blálanga, óslægð 11.3.24 50,00 kr/kg
Blálanga, slægð 27.3.24 120,00 kr/kg

Fleiri tegundir »

28.3.24 Blíðfari ÓF 70 Grásleppunet
Grásleppa 2.961 kg
Þorskur 217 kg
Samtals 3.178 kg
28.3.24 Helga Sæm ÞH 70 Grásleppunet
Grásleppa 4.013 kg
Samtals 4.013 kg
28.3.24 Hafdís Helga EA 51 Grásleppunet
Grásleppa 898 kg
Þorskur 92 kg
Skarkoli 13 kg
Samtals 1.003 kg
28.3.24 Fengur EA 207 Grásleppunet
Grásleppa 1.217 kg
Þorskur 104 kg
Skarkoli 14 kg
Rauðmagi 4 kg
Samtals 1.339 kg

Skoða allar landanir »

Fleira áhugavert
Afurð Dags. Meðalverð
Þorskur, óslægður 27.3.24 401,44 kr/kg
Þorskur, slægður 27.3.24 443,15 kr/kg
Ýsa, óslægð 27.3.24 183,92 kr/kg
Ýsa, slægð 27.3.24 136,03 kr/kg
Ufsi, óslægður 27.3.24 107,02 kr/kg
Ufsi, slægður 27.3.24 189,28 kr/kg
Gullkarfi 27.3.24 143,21 kr/kg
Litli karfi 27.3.24 8,00 kr/kg
Blálanga, óslægð 11.3.24 50,00 kr/kg
Blálanga, slægð 27.3.24 120,00 kr/kg

Fleiri tegundir »

28.3.24 Blíðfari ÓF 70 Grásleppunet
Grásleppa 2.961 kg
Þorskur 217 kg
Samtals 3.178 kg
28.3.24 Helga Sæm ÞH 70 Grásleppunet
Grásleppa 4.013 kg
Samtals 4.013 kg
28.3.24 Hafdís Helga EA 51 Grásleppunet
Grásleppa 898 kg
Þorskur 92 kg
Skarkoli 13 kg
Samtals 1.003 kg
28.3.24 Fengur EA 207 Grásleppunet
Grásleppa 1.217 kg
Þorskur 104 kg
Skarkoli 14 kg
Rauðmagi 4 kg
Samtals 1.339 kg

Skoða allar landanir »