Áform um vindmyllugarða í Norðursjó sem ætlað er að mæta grænni orkuþörf Evrópu eru gríðarlega umfangsmikil og munu hafa töluverð áhrif á fiskistofna, aðgengi að þeim og hvernig hægt verður að meta stærð þeirra. Þetta er meðal þess sem kom fram í lykilfyrirlestri þýska náttúruvísindamannsins Ute Daewal á ársfundi Alþjóðahafrannsóknaráðsins (ICES) sem haldið var í Litháen í september.
Mesta framleiðslu vindorku í Evrópu er að finna í Norðursjó en Evrópusambandið hefur sett sér markmið um að framleiða 300 gígavött (GW) af vindorku fyrir árið 2050. Það er mikil aukning miðað við núverandi stöðu en í dag eru framleidd um 30 GW. Bretland hefur einsett sér að fimmfalda afkastagetu vindmyllugarða sinna í 50 GW fyrir árið 2023 en það samsvarar meira en 70 Kárahnjúkavirkjunum.
Í fyrirlestri sínum útlistar Daewel að ef fram heldur sem horfir muni vindmyllugarðarnir spanna flatarmál sem samsvarar heilum stórborgum fyrir miðja öldina. „Í hvert skipti sem við setjum eitthvað upp í náttúrunni getum við búist við að það muni hafa áhrif,“ segir Daewal jafnframt, „og Norðursjórinn verður bókstaflega þakinn vindmyllum.“ Hún bendir á að garðarnir muni hafa töluverðar afleiðingar fyrir vind, strauma og lífríki og að uppbyggingin geti bæði haft neikvæð og jákvæð áhrif í för með sér. Nauðsynlegt sé að meta heildaráhrif vindmyllugarða og leita leiða til að draga úr neikvæðu þáttunum.
Jónas Páll Jónasson, sviðsstjóri botnsjávarsviðs hjá Hafrannsóknastofnun, segir áhugavert að fylgjast með þessari umræðu. „Svona garðar hafa vissulega mikil áhrif á umhverfi sitt. Vindmylla fjarlægir auðvitað orku úr vindinum og áhrifasvæðið þarna í Norðursjó spannar tugi kílómetra,“ segir hann. „Ef þú hefur áhrif á vindinn hefur þú líka áhrif á hversu oft sjórinn blandast upp á svæðinu og það hefur mismunandi áhrif á frumframleiðni eftir því hversu langt frá ströndu og á hvaða dýpi svæðin eru.“
Fleiri áhrifaþætti segir Jónas að hafa þurfi í huga. „Yfirleitt er verið að setja svona strúktúr á sandbotn og það býr líka til búsvæði fyrir fullt af tegundum sem myndu ekki þrífast þarna annars þannig að það er líka verið að breyta vistkerfinu. Það eru þá tegundir sem festa sig á vindmylluna, tegundir sem eru annars í fjörum eða einhvers staðar þar sem ekki er sendinn botn,“ útskýrir Jónas. Þá tekur hann fram að garðarnir muni hafa áhrif á bæði strauma og frumuframleiðni á svæðinu. „Heildaráhrifin geta kannski verið metin lítilvæg en svo getur það verið mjög breytilegt eftir því hvar þau koma fram.“
Jónas segir þó ljóst að uppbygging vindmyllugarða muni hafa mjög mikil áhrif á bæði fiskveiðar og rannsóknir á fiskistofnum. „Aðgengi að veiðislóðum verður mikið skert því það er ekki í boði að vera með togveiðar þar sem eru vindmyllugarðar. Þú mátt ekki sigla þar með dregin veiðarfæri út af köplum og öðru og þú hefur ekkert pláss til að athafna þig, jafnvel með kyrrstæð veiðarfæri.“ Af sömu ástæðu segir hann að geta rannsóknastofnana til þess að vakta nytjastofna muni skerðast í sama mæli.
„Innan Alþjóðahafrannsóknaráðsins (ICES) höfum við verið með vinnustofur sem snúast um hvernig við getum brugðist við þegar við missum togslóðir þar sem við höfum verið að meta stofnstærðir,“ segir Jónas. „Svo veistu alveg að sennilega eykst lífmassinn á svona svæðum en þú getur ekki verið viss um hvernig og hversu mikið. Hvaða áhrif hefur það þá á stofnmatið ef þú hefur ekki aðgang að öllum slóðunum? Þetta er akút hjá þeim við Norðursjó akkúrat núna og við fylgjumst vel með.“
Skiptar skoðanir eru um það hversu raunhæfur kostur vindmyllur á hafi eru við Ísland en þær eru bæði flóknari og dýrari í framkvæmd en vindmyllur á landi. Árið 2023 skilaði þó starfshópur um vindorku á hafi skýrslu þar sem kom fram að botnfastar vindmyllur gætu orðið raunhæfur valkostur fyrir Ísland en líklega ekki fyrr en eftir 2030. Í skýrslunni var metið að fýsilegustu svæðin fyrir uppsetningu vindorkugarða væru fyrir austan land, frá Stokksnesgrunni að Húnaflóa fyrir norðan land, og á svæði fyrir vestan land, frá Eldeyjarbanka að Breiðafirði. Var tekið fram að slík framkvæmd væri þó háð ýmsum óvissuþáttum á borð við tækni, hagkvæmni og áhrif á náttúru og fiskveiðar.
Aðgangur að þessari frétt í fullri lengd krefst áskriftar.
Til þess að lesa hana þarftu að skrá þig inn.
Ertu ekki með notendaaðgang? Fara í nýskráningu.
Þú ert innskráð(ur) sem ... en ert ekki með áskrift.
Aðgangur að þessari frétt í fullri lengd krefst áskriftar að Morgunblaðinu, rafræns aðgangs á borð við vikupassa eða séráskriftar að viðkomandi efnisflokki á mbl.is.
| Afurð | Dags. | Meðalverð |
|---|---|---|
| Þorskur, óslægður | 9.11.25 | 581,68 kr/kg |
| Þorskur, slægður | 9.11.25 | 703,57 kr/kg |
| Ýsa, óslægð | 9.11.25 | 395,39 kr/kg |
| Ýsa, slægð | 9.11.25 | 384,00 kr/kg |
| Ufsi, óslægður | 9.11.25 | 312,22 kr/kg |
| Ufsi, slægður | 9.11.25 | 340,37 kr/kg |
| Undirmálsufsi, óslægður | 24.10.25 | 9,00 kr/kg |
| Djúpkarfi | 23.10.25 | 243,00 kr/kg |
| Gullkarfi | 9.11.25 | 366,91 kr/kg |
| Litli karfi | 16.10.25 | 11,00 kr/kg |
| 10.11.25 Gullver NS 12 Botnvarpa | |
|---|---|
| Þorskur | 20.880 kg |
| Ýsa | 18.497 kg |
| Karfi | 201 kg |
| Samtals | 39.578 kg |
| 10.11.25 Fjóla SH 7 Plógur | |
|---|---|
| Ígulker Bf B | 1.246 kg |
| Samtals | 1.246 kg |
| 10.11.25 Hoffell SU 80 Flotvarpa | |
|---|---|
| Síld | 785.972 kg |
| Karfi | 2.213 kg |
| Ufsi | 1.830 kg |
| Kolmunni | 1.520 kg |
| Grásleppa | 81 kg |
| Þorskur | 10 kg |
| Samtals | 791.626 kg |
| 10.11.25 Steinunn SF 10 Botnvarpa | |
|---|---|
| Þorskur | 7.739 kg |
| Ýsa | 2.986 kg |
| Ufsi | 258 kg |
| Samtals | 10.983 kg |
| Afurð | Dags. | Meðalverð |
|---|---|---|
| Þorskur, óslægður | 9.11.25 | 581,68 kr/kg |
| Þorskur, slægður | 9.11.25 | 703,57 kr/kg |
| Ýsa, óslægð | 9.11.25 | 395,39 kr/kg |
| Ýsa, slægð | 9.11.25 | 384,00 kr/kg |
| Ufsi, óslægður | 9.11.25 | 312,22 kr/kg |
| Ufsi, slægður | 9.11.25 | 340,37 kr/kg |
| Undirmálsufsi, óslægður | 24.10.25 | 9,00 kr/kg |
| Djúpkarfi | 23.10.25 | 243,00 kr/kg |
| Gullkarfi | 9.11.25 | 366,91 kr/kg |
| Litli karfi | 16.10.25 | 11,00 kr/kg |
| 10.11.25 Gullver NS 12 Botnvarpa | |
|---|---|
| Þorskur | 20.880 kg |
| Ýsa | 18.497 kg |
| Karfi | 201 kg |
| Samtals | 39.578 kg |
| 10.11.25 Fjóla SH 7 Plógur | |
|---|---|
| Ígulker Bf B | 1.246 kg |
| Samtals | 1.246 kg |
| 10.11.25 Hoffell SU 80 Flotvarpa | |
|---|---|
| Síld | 785.972 kg |
| Karfi | 2.213 kg |
| Ufsi | 1.830 kg |
| Kolmunni | 1.520 kg |
| Grásleppa | 81 kg |
| Þorskur | 10 kg |
| Samtals | 791.626 kg |
| 10.11.25 Steinunn SF 10 Botnvarpa | |
|---|---|
| Þorskur | 7.739 kg |
| Ýsa | 2.986 kg |
| Ufsi | 258 kg |
| Samtals | 10.983 kg |
/frimg/1/60/21/1602185.jpg)