„Ég er viss um að hún verður baráttukona“

Sigurður Sverrir býr ásamt konu sinni Katrínu Maríu Káradóttur, aðjunkt við Listaháskóla Íslands, í fallegu húsi í Kópavogi. Saman eiga þau dótturina Salvöru og hundinn Flóka. Katrín María á uppkomna dóttur að nafni Sóley Rut. Fjölskyldan er samhent og setur velferð hvert annars og umhverfisins í fyrirrúm.

Sigurður Sverrir lauk læknaprófi frá Háskóla Íslands og lærði barnalækningar við barnaspítalann í Hartford í Connecticut og sérhæfði sig í hjartasjúkdómum barna í Lundi í Svíþjóð.

Hvers vegna valdir þú þér þetta svið lækninga?

„Ég hafði alltaf taugar til barnalækninga, líkast til af því að pabbi var barnalæknir. Svo kynntist ég ýmsum öðrum sviðum í læknanáminu sem mörg voru áhugaverð en þó héldu barnalækningarnar alltaf fyrsta sætinu. Mér fannst skemmtilegt að vinna innan um börn og þá var starfsandinn á barnadeildinni mjög góður – og er enn í dag.“

Hvernig nýtist menntun þín í tengslum við eigið barn?

„Ég hugsa að menntunin nýtist mest að því leyti að maður hefur haft samskipti við svo mörg börn í gegnum vinnuna, en einnig við börn systkina minna og vina. Þannig hefur maður verið mjög mikið innan um börn á öllum aldursskeiðum. En að fylgjast með uppeldi annarra barna er samt allt öðru vísi en að ala upp sitt eigið. Þetta er svolítið eins og að bera saman slides-myndasýningu og kvikmynd. Maður sér vöxt og þroska hjá öðrum börnum í stökkum, stundum með löngum hléum á milli en svo verður maður áhorfandi að hverju smáatriði þegar kemur að þroska manns eigin barns.“

Sótti um í félagi eldri feðra

Hvernig er að eignast barn sjálfur á þessu aldurskeiði?

„Einhverjum þykir maður eflaust vera orðinn nokkuð roskinn að eignast barn á þessum aldri, en ég held að ég sé bara ennþá nokkuð ern. Fljótlega eftir að dóttir mín fæddist sótti ég um inngöngu í Félag eldri feðra, en mér var neitað á þeim forsendum að ég væri of ungur! Enda bara 48 ára. Aldurstakmark í þann merka klúbb er nefnilega 50 ár. Ég stofnaði þá bara ungliðahreyfingu Félags eldri feðra í staðinn. Ég er enn sem komið er eini meðlimurinn. Nú er þetta fyrsta barn mitt þannig að ég hef engan samanburð við mig sem föður á öðru aldursskeiði. Ef ég á að ímynda mér sjálfan mig sem föður upp úr tvítugu, þegar margir vina minna urðu foreldrar, þá held ég að samanburðurinn væri þeim náunga ekki í hag. Á þeim aldri er maður að burðast með alls kyns óöryggi og „komplexa“ sem gerir mann ekki endilega að góðum uppalanda.“

Er eitthvað sem kom á óvart?

„Það sem kom mér eiginlega mest á óvart var hversu fæðingarorlofið var lítið orlof. Ég hafði lesið um einhverjar súpermæður sem skrifuðu doktorsritgerðina sína í fæðingarorlofinu eða skiptu um bílvél svona rétt á milli mjalta, en mér fannst það bara vera full vinna að sinna 9-12 mánaða barni allan daginn án þess að leggja heimilið í rúst í leiðinni. Virðing mín fyrir einstæðum foreldrum smábarna hefur margfaldast eftir þessa reynslu. Reyndar bætti það ekki úr skák að við fengum okkur líka hund sem er jafnaldri dóttur okkar. Þetta hefur eiginlega stundum verið eins og að ala upp tvíbura.“

Hefur ekki skipt um bleyju á hundinum

Hvaða uppeldisaðferðir aðhyllist þú?

„Ég get ekki sagt að ég aðhyllist neinar sérstakar aðferðir, hef kannski ekki kynnt mér þær nógu mikið. Dóttir mín er líka bara tveggja ára svo það eru ýmsar áskoranir sem við eigum eftir. En fyrstu tvö árin held ég að það sé ekki mikill munur á því að ala upp barn og hvolp. Nú hljómar þetta örugglega ekki mjög traustvekjandi úr munni barnalæknis, en bæði þurfa á einföldum reglum að halda um hvaða hegðun er æskileg og hver ekki og svo þarf maður að passa að vera samkvæmur sjálfum sér. Bæði börn og hundar þurfa þannig ákveðinn ramma en þau þurfa líka að upplifa frelsi innan þessa ramma og jákvæð styrking er betri en neikvæð fyrir þau bæði. Ég vil samt taka það fram að þessi samlíking gildir ekki um allt – ég hef t.d. ekki skipt um bleyju á hundinum.“

Áttu skemmtilega minningu frá fæðingunni?

„Fæðingin var frekar langdregin svo það var auðvitað skemmtilegast þegar dóttir okkar loks fæddist. Hún kom í heiminn með hnefann á undan sér svo ég er viss um að hún verður baráttukona.“

Hlátur er smitandi

Ég hef heyrt að húmorinn sé aldrei langt frá þér, hvers vegna skiptir gleði máli í lífinu?

„Mér líður sjálfum betur ef ég er í umhverfi þar sem leyfilegt er að gera að gamni sínu og ég geri ráð fyrir að svo sé um flesta. Auðvitað á það ekki alltaf við en það er mikilvægt í starfi sem getur verið erfitt og krefjandi að hlæja þegar aðstæður leyfa. Það hjálpar líka krökkum sem eru að koma til læknis og líður ekkert sérstaklega vel með það ef hægt er að spjalla um eitthvað skemmtilegt á meðan. Ég er líka viss um að barnshlátur sé heilandi. Einhvern tímann var fólki ráðlagt að góna á flúorljósaperu í klukkutíma á dag til að vinna gegn skammdegisþunglyndi en ég er viss um að 5 mínútur af barnshlátri daglega myndu gera sama gagn. Hlátur er smitandi og það hefur verið sýnt fram á að hlátur eykur endorfín framleiðslu sem aftur eykur vellíðan. “

Hvað eruð þið Katrín María sammála um þegar kemur að uppeldi?

„Ég held við séum nú nokkuð sammála um flest – enn sem komið er allavega. Konan mín hefur meiri reynslu en ég enda á hún fyrir frábæra dóttur, Sóleyju Rut, sem hún ól að mestu upp sjálf. Svo ég geri bara oftast eins og hún segir og reyni að vera ekki að flækjast of mikið fyrir. Hins vegar, í þau fáu skipti sem mér finnst ég vita betur, þá prófa ég stundum að segja: „Treystu mér, ég veit þetta. Ég er læknir.“ Það virkar samt aldrei.“

Eruð þið ósammála um eitthvað?

„Ég held að það hafi bara ekki komið upp aðstæður þar sem við erum mjög ósammála um uppeldi. Ég held að almenn skynsemi og öfgaleysi sé besta leiðin.“

Mikilvægast að börnin verði góðar manneskjur

Hvað finnst þér mikilvægt að allir foreldrar hafi í huga tengt börnunum sínum?

„Ég held að mikilvægasta markmiðið með barnauppeldi sé að gera það sem maður getur til að börnin manns verði góðar manneskjur. Ef það tekst getur maður bara verið ánægður með sjálfan sig. Leiðirnar að þessu markmiði geta svo verið ólíkar. Ég held að foreldrar ættu að reyna að nýta þetta tækifæri sem það er að kynnast glænýrri manneskju og vera samferða henni frá upphafi. Maður lærir ýmislegt um sjálfan sig og það er örugglega ekki til betra námskeið í núvitund en að sitja með litlu barni og lesa fyrir það eða leika við það. Maður getur vonandi nýtt þennan tíma til að verða sjálfur aðeins betri manneskja.“

Þarf maður að ala sjálfan sig upp eða börnin sín?

„Maður fær ákveðið veganesti út í lífið frá foreldrum sínum en svo er það undir manni sjálfum komið að halda því við eða bæta það upp sem maður fékk ekki sem barn. Sumir foreldrar geta aldrei hætt að ala upp börnin sín, en best væri ef þeir gætu lært að sleppa takinu og leyft börnum sínum að sjá um eigið uppeldi restina af lífinu. Hins vegar er það sannað að öll börn þurfa uppeldi. Þau þurfa að læra hvað er rétt og rangt og hvaða afleiðingar röng breytni hefur og til þess þurfa þau stuðning og leiðsögn. Það kom t.d. vel fram í heimildamynd um Kristjaníu í Kaupmannahöfn hvað börn – sem höfðu alist þar upp hjá foreldrum sem voru svo frjálslyndir að þeim fannst börnin eiga að ganga sjálfala – voru týnd sem fullorðið fólk. Þau höfðu átt erfitt með að finna sig í samfélagi þar sem giltu ákveðnar samskiptareglur sem þau höfðu ekki fengið að kynnast sem börn.“

Hvað viltu segja um starfið þitt?

„Það er yfirleitt gefandi og skemmtilegt. Maður hittir börn á öllum aldri og á oft skemmtileg samtöl við þau. Það jákvæðasta við barnalækningar er að sjúkdómar sem hrjá börn eru oft læknanlegir. Þau veikjast þannig tímabundið en verða svo frísk og geta haldið aftur út í lífið.“

Fegurðin í hinu smáa

Hvað gefur lífinu gildi?

„Ég geri ráð fyrir að ég svari þessu eins og margir aðrir með því að samvera við fjölskyldu og vini sé mikilvæg og að geta notið íslenskrar náttúru með lítilli fyrirhöfn. En ég þarf líka reglulega að minna mig á að taka eftir litlum hlutum – fyndnum, vandræðalegum, fallegum, óvæntum og skemmtilegum hlutum, oft í samskiptum fólks – sem gerast dags daglega og auðga hversdaginn ef maður bara man að stilla fókusinn á skilningarvitunum þannig að maður taki eftir þeim. Fegurðin felst oft í hinu smáa.“

Ertu að lifa tilganginn þinn á degi hverjum?

„Ég tel mig ekki hafa neinn sérstakan tilgang í lífinu. Nema kannski að dreifa ást og kærleika og stuðla að friði á jörð. Þar er ég reyndar ekki að standa mig neitt sérstaklega vel.“

Hvaða bók lastu síðast?

„En gaman að þú skuli spyrja mig að því. Ég las nefnilega bókina Boðun Guðmundar eftir Eirík Stephensen. Frábærlega skemmtileg bók.“