Ung stúlka tapar 500 krónum sem tannálfurinn hafði laumað undir koddann hennar og skrifar bréf til þessarar dularfullu veru sem flýgur yfir húsþökum og finnur út með dularfullum hætti hvaða börn sem misst hafa tennur daginn áður.
„Kæri tannálfur, ég týndi peningnum mínum sem þú gafst mér síðast. Getur þú gefið mér 1000 krónur næst?“ Með bréfinu fylgir ein tönn í poka.
Börn eru ansi glögg á peninga en þau fá oft ekki þá fræðslu um fjármál sem er þeim gagnleg. Þegar öllu er á börnin hvolft þá eru það peningar sem keyra hagkerfi heimsins og heimilianna áfram, þeir eru ástæðan fyrir því að foreldrarnir þurfa að vinna, stundum alltof lengi frá börnunum, þeir eru ástæðan fyrir því að við búum í húsum og fáum að borða. Þegar ekki eru til peningar finna börnin fyrir því líka, en oft ekki með þeim útskýringum sem þó er vel hægt að treysta þeim fyrir. Það er til dæmis mjög algengt að börn spyrji hvort ekki megi bara nota kortið þegar foreldrar kvarta undan því að hitt og þetta sé of dýrt. Það er hvorki tímafrekt né flókið að útskýra fyrir börnum á grunnskólaaldri, jafnvel elstu börnunum á leikskólastigi, hvernig þetta virkar með kortin. Að þau eru ekki endalaus uppspretta auðs, gullkerið við enda regnbogans.
Og þá erum við komin að kjarna málsins, nefnilega fjármálalæsi. En Fjármálalæsi barna?? Þurfum við virkilega að kenna börnunum okkur það líka, ofan á allar námsgreinarnar í skólanum, fótboltann, fimleikana, fiðluna og hvað annað sem við kennum börnin okkar daginn út og daginn inn? Getum við ekki bara hlíft þeim við að „fjármálalæsi“ of leyft þeim að vera börnum?
Kannskin en fjármál og umgengni við peninga eru hluti af daglegu lífi fólks og það er mikilvægt að barnið læri snemma að peningar vaxi ekki trjánum. Fyrir þeim þurfi að vinna og mikilvægt sé að fara sparlega með þá þar sem þeir eru takmarkaði. Sömuleiðis er mikilvægt að börn fái að vita af því ef fjárhagslegir erfiðleikar séu að sliga foreldranna þannig að barnið geri sér ekki hugarlund að eitthvað annað ami eða, að ástandið sé mögulega tímabundið og að barnið átti sig á að foreldrarnir eru ekki taugastrekktir og sambúð þeirra erfið af því bara. Kannski að barnið haldi það sé því sjálfu að kenna. það er alltaf betra að segja barninu frá og deila með því upplýsingum. Það er hluti af lærdómsferli þess.
Sömuleiðis er mikilvægt að börn læri að spara, að þau fái ekki vasapening nema hafa unnið fyrir þeim og að þau geri sér góða grein fyrir því í hvað þau eyði peningunum sínum og af hverju. Safni sér til dæmis fyrir hjóli eða tölvuleik af því þau langar mest í einn slíkan og það getur tekið tíma að safna fyrir hlut sem mann langar að eignast. Hinsvegar, ef þau eru búin að stelast út í sjoppu og kaupa sér sælgæti í leyfisleysi fyrir allan aurinn þá er ekki hægt að kaupa spennandi hluti.
Að sjálfsögðu þarf að sníða börnum stakk eftir vexti í þessu sem öðru. Það getur verið meira en nóg að útskýra fyrir yngstu börnunum þætti eins og vinnu, laun, kreditkort og kostnað við að reka heimili. Að meira segja vatnið kosti peninga. Þegar kemur að efri árum grunnskóla og unglingsárunum eru börnin mögulega farin að vera fjár síns ráðandi, hafa mögulega vinnu við barnapössun eða önnur viðvik og þá þarf önnur viðmið. En kannski er mikilvægast í þessu öllu að foreldrar séu börnum sínum góðar fyrirmyndir.