Snjalltækin; hvar eru mörkin?

Sífellt fleiri foreldrar standa ráðþrota frammi fyrir börnum sínum vegna tölvunotkunar, og ásóknar þeirra í tækin. Hér er einnig átt við snjallsíma, spjald- og leikjatölvur. Sífellt yngri börn virðast sækja í tækin og foreldrar klóra sér í höfðinu gagnvart ungviði á öllum aldri; allt frá smábörnum upp í harðfullorðið fólk. Enda engin ein lausn í boði, nema helst sú að vera vakandi yfir vandanum, vakandi yfir hverju barni sem er líklegt til að vera of lengi í tölvum og muna eftir þeirri einföldu reglu að börnin hvorki ala sig sjálf upp né aga. Það er hlutverk foreldranna. Hins vegar kannast flestir við hversu ljúft það er að heyra ekki í börnunum þegar ljúka þarf mikilvægum verkefnum á heimilinu eða þegar orkan er á þrotum, sem gerist ekki ósjaldan í landi þar sem meðalvinnustundir eru töluvert fleiri en á Norðurlöndunum.

Fjölmargir foreldrar kannast við neikvæðar afleiðingar of mikillar tölvunotkunar. Börn á öllum aldri geta orðið háð tækjunum; tækjafíklar sem láta illa að stjórn ef þeir fá ekki sitt daglega „tölvufix“. Tölvur eru taldar draga úr getu barna til að fara í ímyndunarleiki, til að dunda sér og finna upp á alls kyns leikjum. Sömuleiðis er of mikil tölvunotkun talin geta dregið úr félags- og tilfinningaþroska barna og getu barna til að hemja sig. Fleiri þættir hafa verið tíndir til svo sem erfitt skap og pirringur hjá börnum þegar þau eru of lengi í tækjunum og skert geta til að hugsa óhlutbundið (e. abstract).

En fátt er svo með öllu illt að ei boði gott. Tölvur og snjalltæki hafa verið notuð með góðum árangri í kennslu af ýmsu tagi og geta nýst með uppbyggilegum hætti. Árni Sæberg

En fátt er svo með öllu illt að ei boði gott. Tölvur og snjalltæki hafa verið notuð með góðum árangri í kennslu af ýmsu tagi og nýtast oft vel til að ná til fólks með fötlun af ýmsu tagi; bæði barna og fullorðinna. Það er hægt að eiga gæðastundir með börnunum í tölvum og sumir foreldrar kannast við að geta hjálpað börnum sínum með lestur og ýmsa afkima stærðfræðinnar með aðstoð smáforrita sem gera lærdóminn skemmtilegri en ella. Svo má ekki gleyma að þegar unglingar „hanga“ í tölvunum eru þau í mörgum tilfellum að lesa greinar á netinu. Ég nefndi einhvern tíma þær áhyggjur mínar við son minn þá á menntaskólaaldri að hann læsi aldrei bækur. Hann dæsti bara og sagði: „Mamma, ég les alveg helling. En allt sem ég les er online“. Í kjölfarið fór ég að veita því athygli að hann deildi oft greinum um vísindi og fleira sem var honum hugleikið, greinum sem hann hafði augljóslega lesið á netinu.

Fólk hefur alltaf býsnast yfir nýjungum. Á á 19. öld var ungt fólk varað við skáldsagnalestri. Það hefur verið varað við nánast öllum nýjungum gegnum tíðina; lestum, rafmagni, bílum, sjónvarpi, tölvum, neti, videospólum og nú snjalltækjum. Þau eru vissulega böl í óhófi en ágæt til síns brúks í hófi. Foreldrarnir hafa valdið til að velja en verða að vera vakandi yfir notkuninni. Nokkrar leiðir eru færar til að draga úr notkun snjalltækja; svo sem að takmarka heildartímafjölda barna í tölvum yfir vikuna, banna símanotkun við borðhald, bjóða eingöngu upp á tölvunotkun í vinnuvikunni eftir að heimalærdómi og heimilisstörfum er lokið, geyma tækin í læstri geymslu, hafa þau eingöngu aðgengileg samkvæmt fyrirframgefinni forskrift og hafa einn dag tölvulausan í miðri viku – fyrir bæði börn og foreldra – til að minna á allt það skemmtilega sem hægt er að gera án tækjanna. Aðalmálið er að hafa gagn og gaman af tækjunum en verða ekki þrælar þeirra.

• Blogga um frétt