5 uppeldisráð Þorgríms Þráinssonar

Þorgrímur Þráinsson ásamt eiginkonu sinni og börnum.
Þorgrímur Þráinsson ásamt eiginkonu sinni og börnum.

Barnabókahöfundurinn og fyrrverandi knattspyrnuhetjan Þorgrímur Þráinsson gefur hér lesendum Fjölskyldunnar fimm uppeldisráð. Hann hefur gefið út 31 barnabók á sínum rithöfundarferli og hefur hlotið Íslensku barnabókaverðlaunin í tvígang, árið 1997 fyrir bókina Ertu Guð, afi? og árið 2010 fyrir bókina Margt býr í myrkrinu. Þá var hann útnefndur borgarlistamaður Reykjavíkurborgar árið 2013.

Hvað uppeldi varðar segist hann vera löngu hættur að ala börnin sín upp. „Enda eru þau 18, 22 og 26 ára, þroskaðir og flottir einstaklingar sem bera móður sinni fagurt vitni af því hún hefur verið mun ,,strangari“ en ég í uppeldismálum í gegnum tíðina.

1. Að mínu mati er þrennt mikilvægast á uppvaxtarárum barna, fyrir utan ást og umhyggju;

læsi, kröftug hreyfing og hollt mataræði. Læsi er mikilvægasta lýðheilsumál Íslendinga um þessar mundir því læsi er undirstaða allrar menntunar, sjálfstæðis, sjálfsöruggis og framfara. Ef ég ætti ung börn í dag, læsi ég fyrir þau alla daga, myndi hlýða á þau lesa, biðja þau að segja frá og skálda sjálf. Ég myndi hjálpa þeim að finna bækur sem tengdust áhugamálum þeirra og dreifa bókum um allt hús þannig að þau væru sífellt að grípa niður í þær. Ég myndi líma stórt blað á vegg (eða ísskápinn) og hvetja þau til að finna eitt nýtt orð á hverjum einasta degi. Og rýna í orðin með þeim, af því orð geta haft fjölbreytta merkingu, bæta málþroska, auka skilning.

2. Ég myndi hvetja börnin til sjálfstæðis, bera ábyrgð, sýna frumkvæði og finna lausnir. Frá unglingsaldri hafa krakkarnir mínir þvegið fötin sín sjálfir (þökk sé móðurinni) og borið ábyrgð á herberginu. Nú er svo komið að sá elsti kaupir í matinn og eldar þannig að við gömlu erum nánast stikkfrí. Þau eru sjálfbjarga með daglegar þarfir sem auðveldar öllum lífið. Einhver sagði; ,,lítil börn – lítil vandamál, stór börn – stór vandamál.“ Það eru orð að sönnu!

3. Hver vill láta skamma sig? Enginn! Okkur hættir til að ofvernda börnin; ekki klifra, ekki hoppa, ekki fara of hratt – þú gætir meitt þig! Börn verða að fá að fikra sig áfram í lífinu með tilraunum og ,,áhættu“ hvort sem okkur líkar betur eða verr. Leiðandi uppeldishættir skipta máli; að spyrja spurninga í stað þess að skamma. Barnið borðar í sófanum fyrir framan sjónvarpið sem er ekki leyfilegt. Í stað þess að skammast væri nær að spyrja: ,,Má borða þarna?“ Barnið svarar væntanlega ,,nei“. Og þá væri æskilegt að spyrja: ,,Hvað ætlar þú að gera í því?“ Barnið tekur ákvörðun um næstu skref í stað þess að því sé skipað að færa sig inn í eldhús.

4. Flest erum við í kapphlaupi við tímann (lífsgæðakapphlaupið?) á meðan börnin sitja á hakanum eða þeim jafnvel stillt upp fyrir framan snjalltæki, iPad eða sjónvarp, sem er síður en svo snjallt þegar til lengri tíma er litið. Ég hefði viljað gefa mínum börnum meiri tíma, hlusta á þeirra þarfir og fylgja þeim í þeirra áhugamálum, á þeirra forsendum. Við ættum að leggja snjalltæki til hliðar í návist barnanna, vera 100% með þeim; lesa, leika, upplifa, gera eitthvað brjálæðislega skemmtilegt og óvænt annað slagið.

5. Það skiptir miklu máli að vera frábær fyrirmynd í öllu; borðsiðum, mataræði, háttalagi, orðavali, mannasiðum, samskiptum, hreyfingu. Foreldri sem heldur á bjór og sígarettu og segir barninu að hvort tveggja sé óhollt er með skýr skilaboð af því hegðunin er miklu áhrifameiri en orðin. Athafnir okkar hafa áhrif og það er mikilvægt að huga sérstaklega að litlu hlutunum dags daglega. Börnin fæðast sem fallegar og tærar sálir og við foreldrarnir höfum mest um það að segja hvernig þau spila úr þeim tækifærum sem bjóðast í lífinu. Við eigum að brýna fyrir þeim að flugdreki tekst ekki á loft í meðvindi heldur mótbyr.

Haraldur Jónasson/Hari
Nánar um málið
í Morgunblaðinu
Áskrifendur:
Nánar um málið
í Morgunblaðinu
Áskrifendur:
Fleira áhugavert
Fleira áhugavert