Rökrétt framhald

„Ég hef ekki spilað þennan konsert hér áður, en fannst þetta rökrétt framhald á því sem ég hef verið að gera,“ segir Stefán Ragnar Höskuldsson um flautukonsert eftir Jacques Ibert sem hann leikur með Sinfóníuhljómsveit Íslands á tónleikum í Eldborg Hörpu annað kvöld kl. 19.30. Auk þess leikur hljómsveitin sinfóníu nr. 1 eftir Charles Gounod og konsert fyrir hljómsveit eftir Witold Lutosławski. Stjórnandi er Yan Pascal Tortelier.

Stefán Ragnar er einn þeirra Íslendinga sem hvað lengst hafa náð í heimi klassískrar tónlistar. Á árunum 2008 til 2016 var hann fyrsti flautuleikari við hljómsveit Metropolitan-óperunnar, en gegnir nú sömu stöðu við Sinfóníuhljómsveitina í Chicago þar sem Riccardo Muti er við stjórnvölinn. Stefán Ragnar hefur leikið víða um Bandaríkin, Evrópu og Japan með hljómsveitarstjórum á borð við James Levine, Daniel Barenboim og Valery Gergiev. Þá hefur hann unnið með tónlistarfólki á borð við píanóleikarana Evgeni Kissin og Alfred Brendel, fiðluleikarann Gil Shaham og sópransöngkonuna Önnu Netrebko.

Ekta frönsk músík eins og hún gerist best

„Ég þekki konsert Ibert mjög vel, enda eru 16-17 ár síðan ég spilaði hann fyrst. Síðan hef ég spilað hann reglulega, m.a. með píanóundirleik á prufuspilum, í keppnum og öðru slíku, en aldrei áður spilað hann með hljómsveit. Þannig að það er mjög spennandi,“ segir Stefán Ragnar sem hlakkar til kvöldsins. „Ég byrjaði að æfa hann af krafi í apríl og æfði hann í allt sumar með hléi, enda þarf maður að leyfa tónlistinni að meltast. Þó maður læri konsert eins vel og maður getur, sem tekur mikinn tíma, þá er maður aldrei búinn að æfa sig. Þetta er alltaf eins og málverk sem aldrei klárast.“

Að sögn Stefáns Ragnars var konsertinn saminn snemma á fjórða áratug síðustu aldar. „Þetta er ekta frönsk músík eins og hún gerist best. Ibert var sér á parti á sínum tíma og hélt sér ekkert endilega við einn stíl heldur valdi það besta úr ýmsum áttum. Í konsertinum má heyra greinilega djassáhrif og hægi kaflinn er algjör konfektmoli, bæði dreyminn og dulúðlegur. Tónlistin sjálf er frekar létt, glaðvær, fjölbreytt og afar áheyrileg enda einstaklega vel samin,“ segir Stefán Ragnar og tekur fram að það sé engin tilviljun að konsertinn sé einn vinsælasti flautukonsert allra tíma.

Mikilvægt að koma heim

„Einhverra hluta vegna samdi Ibert mikið fyrir flautuna. Eftir hann liggja m.a. verk fyrir sólóflautu, verk fyrir flautu og píanó og kammerverk,“ segir Stefán Ragnar og rifjar upp að konsertinn hafi Ibert samið fyrir flautuleikarann Marcel Moyse. „Sem nefndur hefur verið guðfaðir flautunnar. Hann var meiriháttar flautuleikari og markaði ákveðna nálgunarleið og tækni sem ég lærði í mínu námi,“ segir Stefán Ragnar sem nam flautuleik hjá Bernharði Wilkinson í Tónlistarskólanum í Reykjavík og stundaði síðan framhaldsnám í Royal Northern College of Music í Manchester.

„Marcel Moyse þróaði mjög fínan flaututón, sem er djúpur og flottur. Lengi vel var flautan á skjön, en þróaðist geysilega mikið sem hljóðfæri í Frakklandi á seinni hluta 19. aldar þegar farið var að gera flautur úr silfri og gulli. Við það tók hljóðfærið á sig meiri sólósvip,“ segir Stefán Ragnar og bendir á að París hafi verið vagga nútímaflautuleiks.

Fjögur ár eru síðan Stefán Ragnar hélt síðast tónleika hérlendis, en þá lék hann konsert eftir Carl Nielsen með SÍ undir stjórn Ashkenazy. „Það hefur verið erfitt að finna tíma til tónleikahalds hérlendis því það er búið að vera svo mikið að gera hjá mér síðustu ár. En mér finnst mjög mikilvægt að koma heim og spila – það er skylda mín enda liggja rætur mínar hér. Það var því orðið tímabært að halda hér tónleika.“

Aðspurður segist Stefán Ragnar aldrei hafa unnið með Tortelier, aðalstjórnanda SÍ, áður. „Ég þekki hann úr tónlistarheiminum, en við höfum ekki unnið saman áður svo það er mjög spennandi. Reynslan hefur kennt mér að það er mikilvægt að hafa franskan hljómsveitarstjóra þegar verið er að flytja franska tónlist,“ segir Stefán Ragnar og bendir á að franskir hljómsveitarstjórar virðast skilja tungumál franskrar tónlistar betur en aðrir.

Sem fyrr segir söðlaði Stefán Ragnar um þegar hann flutti sig frá hljómsveit Metropolitan-óperunnar til Sinfóníuhljómsveitarinnar í Chicago í fyrra. Spurður af hverju hann hafi fært sig milli hljómsveita segist Stefán Ragnar hafa eygt tækifæri sem hann gat ekki látið sér úr greipum renna. „Það var auglýst prufuspil og ég sendi inn umsókn vegna þess að mér fannst spennandi að vinna meira með Riccardo Muti, sem er einn af mínum uppáhaldshljómsveitarstjórum,“ segir Stefán Ragnar og bendir á að mikill munur sé á hljómsveitunum tveimur.

„Sem hljóðfæraleikari er í raun skemmtilegra að vera í sinfóníuhljómsveit, því þar fær maður meira að njóta sín og hefur meira til málanna að leggja í hljómnum. Í óperunni er hljómsveitin í hlutverki undirleikara, en auðvitað mikilvæg sem slík. Í sinfóníuhljómsveit eru leiðarar hverrar raddar í aðalhlutverkunum,“ segir Stefán Ragnar og bendir á að allir leiðarar hljómsveitarinnar fái tækifæri til að leika einleik með hljómsveitinni einu sinni á þriggja ára fresti. „Ég reikna með að leika einleik innan næstu tveggja ára. Mér þykir mjög vænt um Nielsen-konsertinn svo það getur vel verið að ég spili hann. Annars er aldrei að vita hvað maður gerir.“

Spennandi verkefni

Stefán Ragnar er staddur hérlendis í um þriggja vikna fríi ásamt fjölskyldu sinni, eiginkonunni og fagottleikaranum Natalie Pilla og syni þeirra, Alexander sem er eins árs. „Hljómsveitin í Chicago er enn í sumarfríi, en upphafstónleikarnir verða 22. september þar sem við munum leika 4. sinfóníu Bruckner,“ segir Stefán Ragnar og tekur fram að margt spennandi verði á efnisskrá Sinfóníuhljómsveitarinnar í Chicago í vetur. „Í mars munum við spila Dafnis og Klóa undir stjórn Charles Dutoit, sem ég hef aldrei spilað áður. Þannig að ég hlakka mjög til þess,“ segir Stefán Ragnar.

Líkt og á undan öllum öðrum áskriftartónleikum hefst tónleikakynning í Hörpuhorni kl. 18 á tónleikadegi. Á morgun sér Sigurður Ingvi Snorrason um kynninguna. Að vanda verður tónleikunum útvarpað í beinni útsendingu á Rás 1.