„Með bjartsýnina að leiðarljósi“

Brynhildur Guðjónsdóttir tók við stöðu borgarleikhússtjóra fyrr á árinu.
Brynhildur Guðjónsdóttir tók við stöðu borgarleikhússtjóra fyrr á árinu. mbl.is/Eggert Jóhannesson

„Starf mitt núna felst í því að blása í gjallarhorn bjartsýninnar, en það hlutverk hentar mér ágætlega. Með bjartsýnina að leiðarljósi og kraftinn í farteskinu er allt mögulegt,“ segir Brynhildur Guðjónsdóttir borgarleikhússtjóri og rifjar upp ummæli Vigdísar Finnbogadóttur, forvera síns í starfi á árunum 1972-1980, í aldarsögu Leikfélags Reykjavíkur.

„Þar lýsir Vigdís því svo að hún hafi verið fallhlífarhermaður allt fyrsta árið sitt hjá Leikfélagi Reykjavíkur. Mér verður oft hugsað til þessara orða þegar ég velti fyrir mér hvert við förum og hvar við lendum í núverandi ástandi. Ég veit að fallhlífin mín virkar þótt landið undir sé óþekkt. Allur heimurinn er, vonandi, að reyna að hlusta sig saman og mun síðan stíga næstu skref saman – því ég trúi því ekki að allt fari aftur í sama farið,“ segir Brynhildur og bendir á að leiðarstef leikársins 2020 til 2021 kallist á við þetta.

„Leiðarljósið í verkefnavali næsta vetrar er sjálfsmynd okkar – sem borgarbúa, Íslendinga og íbúa heimsins. Þetta var byrjað að mótast áður en yfirstandandi faraldur braust út. Það verður forvitnilegt að skoða hver sjálfsmynd okkar verður þegar við komum út úr kófinu.“

Brynhildur Guðjónsdóttir hlaut Grímuna fyrir leikstjórn sína á Ríkharði þriðja …
Brynhildur Guðjónsdóttir hlaut Grímuna fyrir leikstjórn sína á Ríkharði þriðja eftir Shakespeare sem Borgarleikhúsið frumsýndi í lok árs 2018. Hún mun leikstýra Makbeð haustið 2021. mbl.is/Eggert Jóhannesson

Stundaglasið liggur á hlið

Það er óhætt að segja að þú hafir fengið ákveðna eldskírn í stóli borgarleikhússtjóra. Ráðningu þína bar brátt brátt þegar forveri þinn baðst lausnar með skömmum fyrirvara og innan við hálfum mánuði eftir að þú tókst við stjórnartaumum var síðan sett á samkomubann.

„Já, þetta eru ótrúlega skrýtnir tímar. Ég upplifi tímann núna eins og stundaglasið hafi lagst á hliðina með þeim afleiðingum að rennslið hefur stoppað. Ég hrósa happi að starfa hér með frábærum hópi starfsmanna. Menn hafa sýnt samhug og skilning gagnvart aðstæðunum sem er ómetanlegt í þessari stöðu. Og sem betur fer hefur ekki þurft að segja upp neinu starfsfólki í þessu ástandi,“ segir Brynhildur og tekur fram að hún sé kortagestum leikhússins einnig afar þakklát fyrir sýndan skilning og þolinmæði á þessum erfiðu tímum.

Misjafnt er við leikhússtjóraskipti hversu fljótt nýr stjórnandi getur sett mark sitt á efnisskrána. Hvernig verður þetta hjá þér?

„Kristín [Eysteinsdóttir] var auðvitað búin að búa vel í haginn,“ segir Brynhildur og bendir á að sökum þess hversu snögglega ráðninguna bar að hafi ákveðnir hlutir þegar verið komnir í ferli. „Vegna samkomubannsins munum við færa nokkrar sýningar af þessu leikári yfir á það næsta, auk þess að kynna glænýtt efni. Við vorum nýbúin að frumsýna stóra Bubba-söngleikinn okkar Níu líf auk þess sem fallega barnasýningin Gosi var í sýningu,“ segir Brynhildur og bendir á að í ljósi aðstæðna fari leikhúsið fyrr í sumarfrí en ella og hefji næsta leikár einnig fyrr en vanalega, en sýningar á Níu lífum hefjast strax í ágúst. „Í sama mánuði frumsýnum við Oleönnu og í september hefjast sýningar aftur á Gosa og Er ég mamma mín? og við frumsýnum Veislu,“ segir Brynhildur og tekur fram að hún fari sér að engu óðslega í nýju hlutverki.

„Borgarleikhúsið er kraftmikil og litrík menningarstofnun í blómlegum rekstri – og hefur verið það um langt árabil. Að sjálfsögðu höldum við áfram á þeirri braut þótt við þurfum núna tímabundið að draga saman seglin meðan yfirstandandi stormur geisar. Við erum bara í vari áður en við höldum siglingunni áfram. Ég kem því ekki inn með neinum látum. Skipulagsbreytingarnar munu koma, en ég þarf fyrst að hlusta mig inn í leikhúsið – sérstaklega í ljósi aðstæðna,“ segir Brynhildur og bendir á að nú þegar hafi orðið ákveðin nýmönnun í ýmsum deildum sem tengist annars vegar því að starfsfólk hafi látið af störfum vegna aldurs eða skipt um starfsvettvang í tengslum við þær stóru breytingar sem orðið hafa í íslensku leikhúslífi með ráðningu tveggja leikhússtjóra með skömmu millibili.

Brynhildur Guðjónsdóttir brá á leik þegar hún hlaut Grímuna sem …
Brynhildur Guðjónsdóttir brá á leik þegar hún hlaut Grímuna sem leikkona ársins í aðalhlutverki fyrir túlkun sína á Njáli í Njálu sem Borgarleikhúsið frumsýndi í lok árs 2015. mbl.is/Ofeigur Lydsson

Áhersla á stórar gleðisýningar

„Við viljum vera ung, fersk og aðgengileg. Ég vil fá ungu og nýju fólki tækifæri,“ segir Brynhildur og bendir í því samhengi á að Maríanna Clara Lúthersdóttir sé komin til starfa á skrifstofu leikhússins sem nýr dramatúrg og Pétur Ármannsson hafi nýlega verið ráðinn leikstjóri við húsið til eins árs og muni leikstýra tveimur sýningum á komandi leikári. „Mig langar að hrista upp í hlutunum,“ segir Brynhildur og tekur fram að meðal þess listafólks sem komi til starfa í Borgarleikhúsinu á næsta leikári séu bæði nýútskrifaðir leikarar og ungt fólk sem búið hefur og starfað erlendis síðustu misseri. „Það verður því ákveðin hreyfing í starfsmannahópnum þótt okkar traustasta fólk verði áfram á staðnum.“

Í lögum um sviðslistir er kveðið á um aðalverkefni Þjóðleikhússins. Þótt lögin gildi ekki um Borgarleikhúsið hefur það engu að síður um alllangt skeið starfað eftir svipaðri forskrift. Hver er þín skoðun á því?

„Í samþykktum Leikfélags Reykjavíkur kveður á um starfsemi Borgarleikhússins og eftir þeirri forskrift störfum við. Verkefnavalið hverju sinni stýrist af hlustun á samfélagið og við þurfum einnig að svara eftirspurninni þar sem við störfum á markaði með kröfu um mikið sjálfsaflafé. Við munum því eftir sem áður leggja áherslu á stórar gleðisýningar,“ segir Brynhildur og vísar þar til mannmargra söngleikja og fjölskyldusýninga með tónlist sem henti breiðum aldurshópi áhorfenda.

Ólíkar raddir hljómi

„Við munum líka eftir sem áður leggja rækt við íslenska leikritun,“ segir Brynhildur og vísar til þess að Borgarleikhúsið hefur síðustu ár reglulega ráðið leikskáld leikritunarsjóðs Leikfélags Reykjavíkur með það að markmiði að stuðla að auknum áhuga ungs fólks á leikritunarforminu og kynna verðandi leikskáldum lögmál leiksviðsins. Meðal þeirra verka sem ratað hafa á svið fyrir tilstilli sjóðsins eru Stórskáldið eftir Björn Leó Brynjarsson og Hótel Volkswagen eftir Jón Gnarr.

„Sú nýbreytni verður í ár að við tökum inn tvö leikskáld í stað eins. Þetta eru þau Matthías Tryggvi Haraldsson og Eva Rún Snorradóttir, sem vinna sem leikskáld á mjög ólíkan hátt. Mig langar að dýpka samtal leikhússins við leikskáldin og því fá þau hvort um sig rými í sýningarröðinni Umbúðalaust til að þróa verk í vinnslu. Þarna gefst þeim tækifæri til að ýfa stélfjaðrirnar og prófa vængina áður en skilað er inn á borð fullbúnu leikriti sem við munum síðan sýna,“ segir Brynhildur sem sjálf nam leikritun við Yale School of Drama í Bandaríkjunum fyrir nokkrum árum.

„Það má öllum vera ljóst að bandaríska klassíkin sem er margbúin að sanna sig varð til í vinnustofum innan leikhúsanna þar sem textarnir fóru ítrekað í gegnum síur umskrifana,“ segir Brynhildur og vísar þar til leikskálda á borð við Arthur Miller og Eugene O'Neill. „Það er hlutverk okkar að hjálpa höfundum að finna listræna farartækið fyrir raddir framtíðarinnar, enda eru leikrit ekki eitthvað eitt heldur alls konar. Stundum er áherslan á orðin og stundum á áþreifanleikann,“ segir Brynhildur.

Kjörorðin „ung, fersk og aðgengileg“ vísa, að sögn Brynhildar, einnig til þess að leikhúsið hyggst skoða hlutina með ferskum augum. „Ég held að við megum alveg fara að skoða klassísku verkin okkar. Samtímis væri áhugavert að skoða baðstofusögurnar okkar sem innihalda frásagnir af álfum, tröllum og draugum. Við þurfum að þjappa okkur saman með sögum til að skilja okkur sjálf og sögurnar þurfa að kallast á við samfélagið. Rætur Leikfélags Reykjavíkur felast í því að höfða til sálar fólks og í þeim skilningi er Borgarleikhúsið alþýðlegt leikhús. Við getum ekki nema á traustum grunni og með þekkingu á fortíðinni skilið framtíðina. Mér finnst spennandi rannsóknarefni að sjá hvað gerist þegar yngsta fólkið tekur á elstu sögunum og skoðar hvernig þær tala inn í samtímann.“

Brynhildur Guðjónsdóttir í einleik sínum um Brák sem frumsýndur var …
Brynhildur Guðjónsdóttir í einleik sínum um Brák sem frumsýndur var 2009 og hún sýndi alls um 180 sinnum næstu árin.

Leikhús er teymisvinna

Áður en þú varst ráðin borgarleikhússtjóri var búið að opinbera að þú myndir leikstýra Makbeð eftir Shakespeare. Finnst þér mikilvægt að vera leikstýrandi leikhússtjóri?

„Mér finnst mjög spennandi að leikhússtjóri sé sjálfur starfandi listamaður, enda má maður ekki gleyma því hvernig það er að vera á gólfinu. Leikhús er teymisvinna,“ segir Brynhildur og bendir á að það nýtist sér sem leikhússtjóra að þekkja framleiðsluna frá öllum hliðum. „Ég hef verið leikari, leikstjóri, höfundur, dramatúrg og framleiðandi sýninga,“ segir Brynhildur og tekur fram að reynslan við að skrifa og setja upp einleikinn Brák árið 2009, sem hún lék um 180 sinnum næstu árin, hafi breytt hugsun hennar og nálgun.

„Reynslan hefur kennt mér að ég rótfesti mig alltaf í tungumálinu og fræðunum, enda hef ég notið dyggrar aðstoðar starfsmanna Stofnunar Árna Magnússonar í íslenskum fræðum og Stofnunar Vigdísar Finnbogadóttur í gegnum tíðina,“ segir Brynhildur og tekur fram að með tímanum hafi vaknað hjá sér löngun til að segja sögur á annan hátt – þá sem leikstjóri en ekki leikari. „Í framhaldinu fann ég kraft og þörf fyrir að stíga lengra og þá sóttist ég eftir stjórnunarstöðu innan leikhússins,“ segir Brynhildur og tekur fram að sem stjórnandi vilji hún vera aðgengileg og gefa samstarfsfólki sínu tækifæri. „Ég veit hvað það er dýrmætt að vera treyst fyrir verkefnum og við vöxum ekki nema í gegnum áskoranir.“

Brynhildur Guðjónsdóttir blæs í gjallarhorn bjartsýninnar um þessar mundir.
Brynhildur Guðjónsdóttir blæs í gjallarhorn bjartsýninnar um þessar mundir. Eggert Jóhannesson

Kveikja eld í hjarta fólks

Talið berst aftur að tungumálinu þegar Brynhildur upplýsir að hún hafi það að markmiði að láta vinna nýjar þýðingar að öllum þeim erlendu verkum sem sýnd verði í Borgarleikhúsinu næstu árin.

„Mér er tungumálið mjög hugleikið. Ég vil stuðla að því að við tölum gott íslenskt mál, en séum samtímis óhrædd við að leika okkur með málið. Leikhúsið er svo ótrúlega máttugt fyrirbæri. Hér höfum við tækifæti til að nota þessa flóknustu og margslungnustu uppfinningu mannsins – sem er tungumálið – í því skyni að segja sögur og kveikja eld í hjarta fólks,“ segir Brynhildur og bendir á að sagnahefðin, hvort heldur er við varðeld frummannsins eða á baðstofulofti fyrri alda, tengist þörfinni fyrir að skilja okkur sjálf betur. „Ef við vitum ekki hver við erum fáum við aldrei frið í sálinni. Og hvað er betra en að stíga inn í sal fullan af fólki þar sem allir upplifa það sama og rifna úr hlátri eða sitja algjörlega hljóð þegar mikilvæg saga er sögð eða leyfa sér að hágráta og taka til í eigin sálarlífi þegar eitthvað sorglegt ber fyrir augu? Ég vil halda áfram að vera aðgengilegur sagnamaður og nú gefst mér tækifæri til að gera það sem leikhússtjóri,“ segir Brynhildur sem hlakkar til að fá leikhúsgesti aftur í hús undir lok sumars. „Mig dreymir um að Borgarleikhúsið verði hér eftir sem hingað til sjálfsagður viðkomustaður allra landsmanna. Hér eiga allir að geta fundið eitthvað við sitt hæfi.“

Viðtalið við Brynhildi birtist fyrst í Morgunblaðinu fimmtudaginn 30. apríl. 

Nánar um málið
í Morgunblaðinu
Áskrifendur:
Nánar um málið
í Morgunblaðinu
Áskrifendur:
Fleira áhugavert

Stjörnuspá »

Hrútur

Sign icon Þú kannt að fá merkilegar upplýsingar sem gætu á endanum haft breytingar í för með sér. Gríptu til viðeigandi ráðstafana í tæka tíð.
síðasta vika Vinsælustu hljóðbækurnar
1
Laila Brenden
2
Erla Sesselja Jensdóttir
3
Sigríður Dúa Goldsworthy
4
Lars Kepler
Fleira áhugavert

Stjörnuspá »

Hrútur

Sign icon Þú kannt að fá merkilegar upplýsingar sem gætu á endanum haft breytingar í för með sér. Gríptu til viðeigandi ráðstafana í tæka tíð.
síðasta vika Vinsælustu hljóðbækurnar
1
Laila Brenden
2
Erla Sesselja Jensdóttir
3
Sigríður Dúa Goldsworthy
4
Lars Kepler