Frá sjónarhorni skúrksins

Dan Christensen heillaðist sem ungur drengur af myndasögum og gat setið við tímunum saman og samið og teiknað slíkar sögur. Fátt vissi hann betra en góða liti og teikniáhöld og hinn mikli áhugi á myndasögum hófst þegar sjónvarpið á æskuheimilinu bilaði. Foreldrar hans voru ekkert að flýta sér með það á verkstæði, segir hann blaðamanni og brosir með augunum en munnurinn sést ekki fyrir sóttvarnagrímu. Christensen ólst upp í Arizona og hafði lítinn áhuga á íþróttum. Auk þess var steikjandi hiti á sumrin og Christensen hafði lítinn áhuga á að vera úti að leika sér undir slíkum kringumstæðum. Betra þótti honum að vera inni að teikna.

Við erum staddir í Alliance francaise við Tryggvagötu þar sem verk hans eru til sýnis, svarthvítar síður úr myndasögum, haganlega gerðar. Christensen er staddur hér á landi á vegum sendiráðs Frakklands, Centre Intermondes de la Rochelle og Institut Français, dvöl hans nánar tiltekið tilkomin vegna listamannaskipta við Centre Intermondes de la Rochelle í Frakklandi. Næsta sumar mun íslenskum teiknara eða rithöfundi gefast tækifæri á að dvelja í La Rochelle, frönsku hafnarborginni sem Christensen býr og starfar í.

Christensen er bandarískur, fæddur árið 1972 og stundaði nám við listaháskólann í Angoulême í Frakklandi. Hreifst hann svo af landi og þjóð að hann hefur búið í landinu allar götur síðan. Myndasögubækur hans eru á frönsku en hann þýðir líka bandarískar teiknimyndasögur yfir á frönsku og kennir Frökkum ensku, að því er fram kemur í samtali hans við blaðamann. Nú dvelur Christensen í Gunnarshúsi á vegum Rithöfundasambands Íslands og segist hæstánægður með aðstöðuna þar. Christensen mun ekki aðeins vinna að verkum sínum hér heldur einnig kenna börnum frá 11 til 15 ára aldurs í Myndlistaskólanum í Reykjavík. Mun hann kenna í tímum hjá Bjarna Hinrikssyni sem á líka að baki nám við listaháskólann í Angoulême. Dan verður auk þess með vinnustofur fyrir áhugasama hjá Alliance francaise og tekur þátt í viðburðum á vegum Íslenska myndasögusamfélagsins.

Nóg komið af hetjusögum

Christensen sýnir blaðamanni nokkrar bækur sem hann hefur teiknað. Ein þeirra fjallar um skylmingakappa og segist hann lengi hafa leitað útgefanda og það í sjálfu heimalandi Skyttnanna þriggja. Þrjár bera yfirskriftina Paranormal og segir Christensen þær ofurhetjusögur en sagðar frá sjónarhorni illmennanna, hinna svokölluðu ofurskúrka. „Mér fannst nóg komið af sögum frá sjónarhorni góðu gauranna,“ útskýrir Christensen. Hann segist hafa rætt við bandarískan lögregluþjón við undirbúning fyrstu sögunnar sem hafi bent honum á að heimurinn væri ekki svarthvítur heldur væru ótalmargir grátónar. „Hann sagði fangelsin full af saklausu fólki eða öllu heldur fólki sem héldi að það væri saklaust,“ segir Christensen og hann hafi þá fengið þessa hugmynd, að segja sögu frá sjónarhorni ofurskúrksins og kanna ástæðurnar fyrir því að skúrkurinn kaus þessa leið í lífinu.

Christensen segir alltaf hafa komið sér á óvart og angrað sig að engin skýring væri gefin á hegðun illmennanna í bandarískum ofurhetjumyndasögum. Þau væru einfaldlega illmenni og nytu þess að vera illmenni. Þannig hafi það verið lengst af og ekki kafað í sálarlíf illmennanna fyrr en á seinni tímum. Nefnir Christensen Magneto, illmennið í sögunum um X-mennina.

Christensen segir bandarískar myndasögur einkum ofurhetjusögur og segist hafa séð sína fyrstu Tinna-bók þegar hann var tvítugur. Þegar hann var barn og unglingur þekkti hann því ekkert til myndasagna frá öðrum heimsálfum. Heill heimur hafi opnast fyrir honum þegar hann fór að kynna sér þær og þá m.a. franskar og belgískar myndasögur og manga frá Japan. „Þegar ég flutti til Frakklands og hóf nám í listaskóla uppgötvaði ég höfunda sem ég vissi ekki að væru til og var furðulostinn yfir því hvað þeir voru færir og algjörlega ólíkir þeim sem ég hafði kynnst áður,“ segir Christensen. Meðal þess sem kom honum á óvart var persónusköpunin, sem var mun meira lagt í en í bandarískum myndasögum. „Í mínum huga eru virkilega góðir gaurar og virkilega vondir ekki til, í raun og veru. Þetta er bara fólk og ég vildi kanna það. Það er eitthvað gott í fari allra og allir eiga sér líka myrka hlið, eru hreyknir af einhverju í fari sínu en skammast sín fyrir annað,“ útskýrir Christensen. Í evrópsku myndasögunum sé miklu meira lagt í bakgrunn persónanna.

Úr myndasögu Christensen Riposte.

Mun fleiri rammar í Evrópu

Fleira er ólíkt með bandarískum og evrópskum myndasögum því Christensen bendir líka á uppbyggingu hverrar síðu, rammana og stærð þeirra og fjölda. Hann segir frönsku sögurnar mun þéttari, fleiri ramma á hverri síðu þar sem hver síða sé stærri í sniðum. Rammarnir séu á bilinu átta til tólf en sjaldnar fleiri en sex í bandarískum myndasögum. Christensen segir þó alltaf undantekningar á þessum reglum. Evrópsku sögurnar eru því nær því að vera grafískar skáldsögur (e. graphic novel) en þær bandarísku.

Christensen sýnir blaðamanni dæmi úr eigin bók, einni þeirra í Paranormal-syrpunni. Tólf rammar eru á síðunni sem hann sýnir, miklu fleiri en venja er í bandarískum myndasögum en sagan þó í ætt við þær, bæði útlitslega og að innihaldi, þ.e. snúningar á ofurhetjuhefðina.

Kápa einnar af bókum Christensen í syrpunni Paranormal.

Þóttu ýmist of franskar eða of bandarískar

Mikil myndasagnahefð og -menning er í Frakklandi og þeir eru margir teiknararnir sem fá verk sín ekki útgefin. Christensen segist vissulega hafa þurft að bíta á jaxlinn og halda sínu striki þegar útgefendur höfnuðu verkunum hans á árum áður. „Mér gekk illa að finna útgefanda að Paranormal-sögunum. Frökkum þótti þær of bandarískar og Bandaríkjamönnum þótti þær of franskar,“ segir hann og hlær við. „En ég get ekki teiknað eða sagt sögurnar með öðrum hætti, þetta er bara minn frásagnarstíll,“ segir Christensen. Á endanum hafi hann þó fundið útgefanda að sögunum og allt endað vel.

Christensen segist hafa lært af þessu að gefast ekki upp og hafa trú á sjálfum sér og sinni listsköpun. Hann bendir á að Charles Schulz, faðir Smáfólksins (e. Peanuts), hafi fengið svo margar hafnanir að hann hafi þakið einn af veggjum vinnustofu sinnar með þeim. Annað dæmi eru svo forlögin sem höfnuðu fyrstu bókinni um Harry Potter. „Þannig að þið skuluð þrauka,“ segir Christensen kíminn og beinir orðum sínum að ungum listamönnum sem mætt hafa slíkri andstöðu eða munu mögulega og líklega mæta henni. Enginn verður óbarinn biskup, eins og sagt er.