Frá lokamánuðum síðasta árs hefur straumurinn legið yfir í verðtryggð lán, þar sem greiðslubyrði slíkra lána er töluvert lægri en af óverðtryggðum lánum þegar vextir eru háir eins og nú. Þetta kemur fram í hagsjá Landsbankans.

„Þegar Seðlabankinn lækkaði vexti sem viðbrögð við heimsfaraldrinum jókst áhugi fólks á óverðtryggðum lánum. Frá árinu 2020 jukust óverðtryggð íbúðalán banka töluvert,“ segir í hagsjánni.

„Fyrst með breytilegum vöxtum en þegar vextir tóku aftur að hækka um mitt ár 2021 fór fólk að festa óverðtryggðu vextina. Þar hafa væntingar um frekari vaxtahækkanir líklega haft mest áhrif.“

Þrengri lánaskilyrði og hækkandi vextir

Bankinn rekur þróunina m.a. til þess, að yfir síðustu mánuði, þegar stýrivextir hafa hækkað enn frekar og eru nú komnir upp í 8,75%, og vextir á óverðtryggðum íbúðalánum eru um eða yfir 10%, eru hrein ný íbúðalán bankanna að mestu verðtryggð.

Þar leika þrengri lánaskilyrði og hækkandi vextir stórt hlutverk, þar sem fólk uppfyllir frekar lánaskilyrði verðtryggðra lána vegna lægri mánaðarlegra afborgana.

„Frá árinu 2020 og inn á mitt ár 2021, þegar vextir voru hvað lægstir, voru ný íbúðalán bankanna að mestu leyti óverðtryggð á breytilegum vöxtum. Eftir mitt ár 2021, þegar vextir tóku að hækka, fór fólk að festa óverðtryggðu vextina.

Nú, þegar vextir eru orðnir töluvert hærri, liggur straumurinn aftur í verðtryggð íbúðalán. Í maí voru t.a.m. hrein ný íbúðalán banka til heimila 4,4 ma.kr., þar sem ný verðtryggð lán voru 8,7 ma.kr. en ný óverðtryggð lán neikvæð um 4,3 ma.kr.“

Hlutfall verðtryggðra lána eykst jafn og þétt

Í hagsjánni kemur fram, að ef hrein ný íbúðalán lífeyrissjóða og banka væru tekin saman, sæist að frá ágúst í fyrra hafa hrein ný verðtryggð íbúðalán verið umfram uppgreiðslur slíkra lána.

Síðustu mánuði hefur svo hlutfall verðtryggðra lána aukist jafnt og þétt og frá apríl hafa hrein ný óverðtryggð íbúðalán verið lægri en uppgreiðslur.

„Samanlögð hrein ný íbúðalán innlánastofnana og lífeyrissjóða námu 9,8 ma.kr. í maí þar sem ný verðtryggð lán námu 11 ma.kr en óverðtryggð lán voru neikvæð um 1,2 ma.kr.“

Breyting á samsetningu útistandandi lána

Bankinn tekur fram að í byrjun árs 2019 hafi hlutfall útistandandi íbúðalána á verðtryggðum vöxtum verið 77% á móti 23% hlutfalli óverðtryggðra lána.

Með lækkandi stýrivöxtum jókst hlutfall óverðtryggðra lána og í ágúst 2021 var meira en helmingur útistandandi íbúðalána á óverðtryggðum vöxtum. Þá stóðu stýrivextir í 1,25%, og höfðu þá hækkað frá lægstu stýrivöxtum frá upphafi, eða 0,75%, frá aprílmánuði þess árs.

„Hlutfall óverðtryggðra íbúðalána náði hámarki um mitt síðasta ár þegar þau voru 56% útistandandi lána. Nú þegar stýrivextir eru orðnir 8,75% og meirihluti nýrra íbúðalána eru verðtryggð er hlutfallið farið að minnka aftur og var hlutur óverðtryggðra lána undir 53,5% í maí. Líklegt verður að teljast að þessi þróun haldi eitthvað áfram og hlutfall verðtryggðra íbúðalána aukist á meðan vextir haldast háir.“