Ætli stjórnvöld sér að hækka veiðigjöld á útgerðina verða slíkar fyrirætlanir að gerast í samráði við greinina. Snillinganefndir einar og sér sem vinna fyrir stjórnvöld duga ekki.

Þetta er skoðun Stefáns Þórarinssonar, sem starfað hefur sem ráðgjafi um allan heim í sjávarútvegi. Stefán mætti í Dagmál Morgunblaðsins og ræddi þar sjávarútveg á Íslandi og stöðuna í málaflokknum.

Um fyrirætlanir stjórnvalda um að auka veiðigjöldin eða jafnvel tvöfalda þau segir Stefán það vera mikil mistök að eiga ekki samræður við greinina um hvernig hægt sé að gera það.

„Ég hef alveg tekið eftir því að einkenni á síðustu fimmtán til tuttugu árum og jafnvel lengra aftur er það að nota það sem ég kalla stundum snillinganefndir. Það eru sem sagt sérfræðingar og mikið fólk úr háskólasamfélaginu. Ég er ekki að tala niður til þessa fólks. Það er sannarlega hæft fólk og veit alveg hvað það er að gera. En þetta eru ekki hagaðilar. Þetta eru aðilar sem eru að vinna fyrir stjórnvöld og ég kalla snillinganefndir til aðgreiningar frá því þegar þú ert að ræða við hagaðila.“

Stefán segir það vera allt aðra umræðu þegar rætt er við hagaðila. Þá er dínamík á milli sjónarmiða og út úr því geti komið góð lausn. Snillinganefndirnar aftur á móti spyrji einfaldlega hvað þær eigi að gera, hvað þær eigi að finna út. Þá skorti skoðanaskiptin sem séu nauðsynleg til að finna bestu leiðirnar áfram. „Stjórnvöld verða náttúrulega að vinna með atvinnugreinunum í landinu. Hvernig í ósköpunum á þjóðfélagið að ganga öðruvísi?“ spyr Stefán.

Frétt af mbl.is

Breytingin hefði skilað 10 milljörðum í fyrra

Fálkaorðuna á þau

En er það ekki rétt að stjórnvöld myndu aldrei láta sjá sig á fundum með Þorsteini Má, Guðmundi í Brim og Guðbjörgu Matthíasdóttur og fleirum?

„Þetta fólk ætti allt að fá Fálkaorðuna að mínu viti, fyrir þessa ótrúlegu seiglu að hafa búið til þessu flottu fyrirtæki.“

Hann nefnir Guðbjörgu Matthíasdóttur sérstaklega sem hafi fengið sitt fyrirtæki í fangið þegar eiginmaður hennar féll frá á besta aldri og Ísfélagið hafi þá ekki verið vel statt en nú sé staðan önnur og félagið sé eitt af öflugri félögum á landinu og komið á markað. „Þetta er frábær árangur,“ botnar Stefán þessa lýsingu.

Hærri veiðileyfagjöld kalla á hagræðingu

Hann segist sammála því að greinin geti lagt meira til samfélagsins.

„Þegar við segjum að við viljum fá hærri veiðileyfagjöld þá verðum við líka að skilja það að það er krafa um hagræðingu. Það gerist ekki öðruvísi. Ekki hækkum við verðin. Hagnaðurinn í greininni getur verið mjög breytilegur frá einum tíma til annars. Þar geta veður skipast fljótt í loft. Ég segi bara ef stjórnvöld vilja meira þá eru þau að gera kröfu um aukna hagræðingu í greininni og það er ágætt út af fyrir sig. En þá þurfa þau líka að koma með í spilið og það þarf að vinna að því hvernig við náum því markmiði sameiginlega. Vegna þess að það er ekki nóg að segja að við viljum að greinin skili meira en á sama tíma að opna fyrir meiri strandveiði og byggðakvóta, sem er bara sóun og jafnvel setja fleiri og fleiri skorður við eignarhaldi í sjávarútvegi. Meiri hagræðing þýðir líka stærri fyrirtæki. Þú getur ekki sagt ég vil fá meiri peninga en ég ætla að setja meiri skorður um allt sem þú ert að gera.“

Þetta kemur fram í þeim hluta viðtalsins sem fylgir fréttinni. Síðar í viðtalinu fer Stefán yfir með hvaða hætti hann telji rétt að innheimta veiðileyfagjöld. Í grunninn telur hann að stofna eigi sérstakan sjóð þangað sem þeir fjármunir verði innheimtir og standi svo að stórum verkefnum til framfara fyrir land og þjóð. Hann telur rétt að innheimta þessa fjármuni á tveggja mánaða fresti líkt og gert er í virðisaukaskattskerfinu, fremur en að vera alltaf að horfa til síðasta árs.

„Við megum ekki missa þetta niður. Og ég er ekki viss um að allir átti sig á, vegna þess að fólk man ekki þessa gömlu tíma en þetta er atvinnugrein sem er rosalega viðkvæm. Mér finnst í sjálfu sér að það hafi verið töluverð slagsíða á stjórnkerfinu ansi lengi. Mér finnst stjórnsýslan ekki vera nógu góð. Mér finnst skorta sýn. Hvernig viljum við hafa þetta? Hvert ætlum við að fara? Hvernig viljum við gera þetta? Mér finnst vanta sýn núna næstu 25 árin til 2050,“ segir Stefán.

„Við erum með peningaprentvélina“

Hann vitnar til verkefnisins Auðlindin okkar sem sett var á laggirnar af Svandísi Svavarsdóttur, þáverandi atvinnuvegaráðherra.

„Það var engin sýn í því. Það var bara úti um allar koppagrundir og meira og minna verið að reyna að finna leið hvernig hægt væri að innkalla kvótann. Hvernig væri hægt að umkasta kerfinu. Ég hlustaði á viðtal við fjármálaráðherrann, gamalt viðtal og þá var hann að velta fyrir sér hvernig væri hægt að bjóða upp veiðiheimildir og útboðsleið með það og útboðsleið með hitt og þetta. Þetta er allt vitleysa. Við erum með peningaprentvélina í höndunum, sem er þessi grein og við eigum ekki að skemma hana. Við þurfum líka að virða það að þessi grein hefur tekið á sig alla hagræðinguna. Alla frá upphafi. Ríkið gerði það ekki. Ríkið skaffaði bara þessu fólki reglurnar. Þetta fólk hefur náð að búa til alveg einstaka sjávarútvegsgrein í öllum heiminum. Það er hvergi svona heildargrein sem stendur betur heldur en okkar grein.“

Stefán Þórarinsson á ekki hagsmuna að gæta í sjávarútvegi. Hann hefur undanfarin ár unnið sem ráðgjafi og að verkefnum tengdum sjávarútvegi víða um heim. Dagmálaþátturinn með Stefáni er aðgengilegur í heild sinni með því að smella á tengilinn hér að neðan.

Kvótakerfið var silfurkúla sjávarútvegsins