Reynslubolti með hárlausan rass

Slökkviliðsstjóri Lundúna, Dany Cotton hefur ítrekað komið fram í fjölmiðlum …
Slökkviliðsstjóri Lundúna, Dany Cotton hefur ítrekað komið fram í fjölmiðlum síðustu daga til að ræða um eldsvoðann mikla í Grenfell-turninum. Skjáskot/ITV

Hún er ekki „hávaxinn karlmaður með loðinn rass,“ svo lýsing slökkviliðsstjóra Lundúna á staðalímyndum slökkviliðsmanna sé notuð, en Dany Cotton, sem tók við starfinu í ár, hóf að slökkva elda átján ára og er því mikill reynslubolti. Cotton hefur vakið athygli fyrir vaska framgöngu sína, harða gagnrýni og hreinskiptin ummæli í kjölfar stórbrunans í Grenfell-turninum í Vestur-London. 

Þessi skeleggi slökkviliðsstjóri er fyrsta konan sem stjórnar slökkviliði Lundúna. Af því segist hún stolt. Hún er 47 ára og hefur verið ötul í baráttunni fyrir því að fleiri konur gangi til liðs við slökkviliðið. „Við verðum að breyta ímynd þeirri ímynd að slökkviliðsmaður sé hávaxinn karlmaður með loðinn rass sem geti sparkað niður hurðum,“ sagði hún í viðtali við Guardian í mars, skömmu eftir að hún tók við starfi slökkviliðsstjóra. Með orðum sínum vísar hún til orðatiltækis (e. hairy-arsed) sem notað er um óheflaða og frumstæða karla.

Hún segir konur frábæra slökkviliðsmenn. „Ef það eina sem þú vilt gera er að stökkva upp í stóra, rauða og glansandi slökkviliðsbílinn og leika hetju þá er slökkviliðið ekki staður fyrir þig hvor eð er,“ segir hún um staðalímyndina sem hún vill breyta. 

Dany Cotton tók við starfi slökkviliðsstjóra Lundúna í byrjun árs.
Dany Cotton tók við starfi slökkviliðsstjóra Lundúna í byrjun árs. Af vef Slökkviliðs Lundúna

Cotton er fædd árið 1969. Hún hóf feril sinn hjá slökkviliðinu árið 1988 á Wimbledon-stöðinni, þá átján ára gömul. Hún hafði sinnt starfinu í þrjá mánuði er fyrsta stóra útkallið kom: Járnbrautarslysið í Clapham. 35 létust er lestir lentu í árekstri á mótum tveggja teina. 484 slösuðust.

Árið 2004 varð hún háttsettasta konan innan slökkviliðsins er hún tók við stöðu umdæmisstjóra. Átta árum síðar varð hún staðgengill aðstoðarslökkviliðsstjóra í London og 2012 varð hún aðstoðarslökkviliðsstjóri.

Ron Dobson lét af starfi slökkviliðsstjóra í London í september á síðasta ári. Cotton var þá sett í starfið og tók svo formlega við stöðunni 1. janúar. 

Undir Cotton heyra 102 slökkviliðsstöðvar, 4.800 slökkviliðsmenn og 800 aðrir starfsmenn stofnunarinnar. Á hverju ári sinnir slökkvilið Lundúna í kringum 100 þúsund útköllum vegna slysa, eldsvoða, hryðjuverka og fleiri atburða þar sem neyð skapast.

Í viðtalinu við Guardian í mars sagði hún að ekki yrði hjá því komist að leiða hugann að hryðjuverkaógninni. „En ef þú lætur það gagntaka þig þá mættir þú aldrei í vinnuna. Og ef þú hræðist ekkert verður þú svolítið ónæmur. Maður gengur í slökkvilið til að bjarga lífum og þú getur ekki gert það heiman frá þér.“

Dany Cotton var nítján ára er fyrsta stóra útkallið í …
Dany Cotton var nítján ára er fyrsta stóra útkallið í slökkviliðinu kom: Járnbrautaslysið í Clapham. Af Wikipedia

Síðan hún lét þessi orð falla hafa tvær hryðjuverkaárásir orðið borginni; við Westminster og á London-brúnni. Mannfall varð í báðum þessum árásum. Verkefni hins nýja slökkviliðsstjóra hafa því verið stór nánast frá fyrsta degi.

Cotton segir færni frekar en skólagráður vekja hjá sér hrifningu er hún velur sér samstarfsfólk. „Ég hataði nám af mikilli ástríðu,“ segir hún um skólagöngu sína. Foreldrarnir vildu að hún færi í háskóla en það var ekki það sem hún vildi. Svo sá hún auglýsingu sem breytti lífi hennar.

„Ég klippti hana út, í henni kom fram að slökkviliðið væri sérstaklega að leita að konum til að ganga í sínar raðir.“

Foreldrar hennar urðu skelfingu lostnir. Þeir höfðu áhyggjur af því að hún yrði lögð í einelti og brotin niður í þessum karlaheimi. „Ég var átján ára og það var ekki til í minni orðabók að kona gæti ekki eitthvað eða ætti ekki að gera eitthvað. Ég kom úr fjölskyldu með sterkum kvenfyrirmyndum. Amma mín frá East End var ein þeirra. Viðhorf mitt var einfaldlega: Af hverju ætti ég ekki að gera þetta?“

Þurfti ítrekað að sanna sig

Er Cotton lauk þjálfun árið 1988 var hún í hópi aðeins þriggja kvenna sem það tókst. Hún var 30. konan sem tekin var inn í slökkviliðið í sögu þess. 

Hún segist hafa þurft að sanna sig ítrekað. Sumir samstarfsmennirnir hafi verið nokkuð fjandsamlegir í hennar garð. Flestir hafi hins vegar tekið henni vel. „Yfirstjórnin var augljóslega undir miklum þrýstingi að breyta samsetningu liðsins en liðsmennirnir voru augljóslega ekki tilbúnir í breytingar. Viðhorf sumra var að ef kona gæti gert þetta þá væri það ekki lengur hetjustarfið sem það áður var. Það dró úr karlmennsku þeirra.“

Cotton segir þetta viðhorf enn fyrirfinnast. Lögreglunni hafi orðið meira ágengt í að útrýma því og takast á við kvenfyrirlitningu úr sínum röðum.

Slökkviliðsstjórinn segir að það gleymist oft að um 70% af starfi slökkviliðsmannsins felist í eldvörnum og samskiptum við borgarana. Margir leiti til dæmis athvarfs hjá slökkviliðsstöðvum.

Nú þegar Cotton er orðin yfirmaður slökkviliðsins ekur hún ekki lengur um í slökkviliðsbílunum á vettvang. Í samtalinu við Guardian í mars sagðist hún sakna þess. Hún segist hins vegar aldrei hafa verið í starfi bílstjóra slíks bíls, það verkefni hafi hún einfaldlega látið kyrrt liggja. „Kona sem slökkviliðsbílsstjóri? Það hefði þýtt endalausa gagnrýni og brandara um að ég gæti ekki bakkað. Það hefði verið óþolandi. Nei, það var ekki þess virði.“

Cotton segist enn verða fyrir fordómum. Þeir komi m.a. frá slökkviliðsmönnum sem hafa sest í helgan stein. Hún segir þá suma hverja handvissa um að kona eigi ekki heima í slökkviliðinu eða að hún hafi aðeins fengið stöðu sína einmitt af því að hún sé kona. „Það virðist ekki hvarfla að þeim að ég hafi verið besta manneskjan í starfið.“

Þó að hún sé núna slökkviliðsstjórinn fer hún enn á vettvang eldsvoða. Það gerði hún einmitt er kviknaði í Grenfell-turninum. Um 250 slökkviliðsmenn börðust við eldinn er mest lét. Eldurinn breiddist svo hratt út að þeir þurftu að leggja sig í hættu við að sækja fólk innan úr brennandi húsinu. Sumir þeirra voru gráti næst við störf sín.

Forsætisráðherrann Theresa May ræðir við slökkviliðsstjórann Dany Cotton fyrir utan …
Forsætisráðherrann Theresa May ræðir við slökkviliðsstjórann Dany Cotton fyrir utan Grenfell-turninn í gær. AFP

Cotton segir að þessar erfiðu aðstæður og sá óhugnaður sem blasti við slökkviliðsmönnunum hafi verið mörgum starfsmönnum sínum mikið áfall. „Þeir fóru inn og út úr byggingu, staðráðnir í að bjarga fólki sem þeir vissu að væri enn inni. Það var aldrei hikað.“

Hún segir að sér hafi ekki staðið á sama og óttast um öryggi liðsins. Byggingin hafi verið stórhættuleg og óttast var að hún myndi hrynja. „En þeir ætluðu ekki frá að hverfa fyrr en þeir hreinlega gátu ekki haldið áfram.“

Slökkviliðsmennirnir tóku örvæntingu einnar fjölskyldu sérstaklega nærri sér er ungbarni var kastað út um glugga í þeirri von að það myndi bjarga lífi þess.

„Fyrir liðið mitt sem var á jörðu niðri og varð vitni að þessu þá var þetta sannarlega hrikalegt og mikið áfall. Hún segir einn reyndan slökkviliðsmann, sem sá einn íbúa falla út um glugga, hafa brostið í grát. 

„Við teljum okkur harða nagla og hetjur en slökkviliðsmenn hafa tilfinningar. Fólk er algjörlega niðurbrotið vegna atburðanna.“

mbl.is
Fleira áhugavert
Fleira áhugavert