Myrtar fyrir að standa á sínu

Nazli Okutken sýnir mynd af systur sinni Eda Okutken, sem …
Nazli Okutken sýnir mynd af systur sinni Eda Okutken, sem var myrt af eiginmanni sínum. AFP

Pinar Unluer var skotin til bana fyrir utan skóla sex ára sonar síns í borginni Izmir, á meðan hún beið eftir drengnum. Banamaður hennar hafði skömmu áður beðið hana um að giftast sér en verið hafnað. Hin 29 ára Unluer var meðal 210 tyrkneskra kvenna sem voru myrtar árið 2012, eða neyddar til að svipta sig lífi. 

Samkvæmt kvenréttindasamtökunum We Will Stop Femicide hefur þeim konum fjölgað sem eru myrtar í árásum af höndum karlmanna sem rekja má til kvenfyrirlitningar og kynjamisréttis. Í mörgum tilvikum eru árásarmennirnir konunum nákomnir.

Fjölmiðlar fjalla nær daglega um morð á konum af höndum karla sem þær þekkja og samkvæmt We Will Stop Femicide nam fjöldi þeirra í fyrra 328.

Fyrstu fimm mánuði ársins 2017 voru 173 konur myrtar í Tyrklandi, samanborið við 137 árið 2016.

„Þegar kona er myrt upplifi ég sama sársaukann. Ég álít þær dætur mínar,“ segir Zeki Unluer, faðir Pinar. „Þegar dóttir okkar var lögð til hinstu hvílu dóum ég og konan mín.“

„Krísa“

Frá 2010 hafa 118 konur verið myrtar í Izmir jafnvel þótt borgin, sú þriðja stærsta í Tyrklandi, sé álitin sú nútímalegasta í landinu og íbúarnir síður trúaðir. 

Kvenréttindasinnar segja að hina miklu fjölgun ofbeldisbrota gegn konum megi rekja til viðleitni þeirra til að nýta sér þau réttindi sem þær hafa, m.a. að skilja við ofbeldisfulla eiginmenn.

Zeki Unluer við gröf dóttur sinnar, sem var myrt af …
Zeki Unluer við gröf dóttur sinnar, sem var myrt af manni sem hún neitaði að giftast. AFP

„Konurnar eru að breytast en mennirnir ekki. Mennirnir geta ekki haldið í við þær og við erum í krísu,“ segir Gulsum Kav, einn stofnenda We Will Stop Femicide.

Tyrknesk stjórnvöld segja morðtíðnina óásættanlega en aðgerðasinnar segja ástandið fara versnandi.

„Konurnar okkar eru að deyja“

Alræmd árás sem átti sér stað í suðurhluta landsins árið 2015, þar sem ökumaður gerði tilraun til að nauðga og myrða hina 20 ára Ozgecan Aslan, varð til þess að efnt var til mikilla mótmæla og vonir stóðu til að yfirvöld myndu loks grípa til aðgerða.

En jafnvel þótt morðingi Pinar Unluer afpláni nú lífstíðarfangelsisdóm segist faðir hennar ekki hafa orðið var neinna breytinga og fordæmir það sem hann kallar „glufur í kerfinu“ sem gera hinum seku kleift að forðast langa dóma.

„Ég spurði [ráðherra]: Ef þetta væru börnin þín; dætur þínar, móðir þín, hvað fyndist þér þá? Konurnar okkar eru að deyja og þið gerið ekkert.“

Hann segir morðingja Pinar hafa freistað þess að fá refsinguna mildaða með því að bera því við að hún hefði ögrað honum. Slík málsvörn er algeng í málum af þessu tagi.

Aðgerðasinnar segja morðingja einnig reyna að fá vægari dóma með því að bera við geðveiki eða halda því fram að konan hafi móðgað þá eða haldið framhjá þeim.

Eda Okutgen, sem var með „hjarta úr gulli“ að sögn systur hennar, var ítrekað stungin af eiginmanni sínum í Izmir í nóvember 2014. Hann var upphaflega dæmdur í lífstíðarfangelsi fyrir morðið en æðri dómstóll ógilti dóminn.

Hann þarf nú að svara til saka á ný en að þessu sinni heldur hann því fram að hann hafi ekki verið með réttu ráði þegar hann myrti konuna sína.

Pinar Unluer er ein hundruða kvenna sem hafa verið myrtar …
Pinar Unluer er ein hundruða kvenna sem hafa verið myrtar af mönnum sem þær þekkja síðustu ár. AFP

„Það eru til lausnir“

Meira en 37% tyrkneskra kvenna segjast hafa verið beittar líkamlegu ofbeldi eða kynferðisofbeldi, eða báðu, samkvæmt yfirgripsmikilli rannsókn yfirvalda frá 2014. Fimmtán þúsund fjölskyldur tóku þátt.

Samkvæmt Foundation for Women's Solidarity í Ankara hefur ástandið versnað frá því að neyðarástandi var lýst yfir í kjölfar valdaránstilraunarinnar í júlí í fyrra.

Samtökin segja lögreglu oft hunsa kvartanir kvenna; þær fái þau skilaboð að lögregla sé of upptekin til að sinna þeim og önnur mál séu mikilvægari. Eitt sinn fékk þolandi eftirfarandi svar frá lögreglu: „Hér hefur orðið valdarán. Lögreglan hefur öðru að sinna.“

Tyrkland hefur staðfest Istanbul-sáttmála Evrópuráðsins frá 2011 en um er að ræða fyrsta alþjóðasáttmálann þar sem ríki skuldbinda sig til að koma í veg fyrir og berjast gegn ofbeldi gegn konum.

Í Tyrklandi gilda einnig lög sem eiga að vernda konur og tryggja refsingu þeirra sem brjóta gegn þeim, þeirra á meðal lög 6284 sem voru sett árið 2012 til að vernda fjölskyldur og koma í veg fyrir kynbundið ofbeldi.

Að sögn Gulsum Kav er lögunum hins vegar ekki framfylgt.

„Þessi morð eru eitthvað sem hægt er að binda á. Það eru til lausnir,“ segir Kav. Hún bendir á að morðum á konum fækkaði úr 180 árið 2010 í 121 árið 2011, þegar umræður um lögin stóðu yfir.

„Lögin veita konum réttinn til verndar,“ segir hún, „en þegar konur leita til lögreglu eða ákæruvaldsins eftir vernd eru þær annað hvort sendar heim eða það er reynt að miðla málum eða þær fá tilskipun um vernd á pappír.“

Konur halda á myndum af þolanda kynbundis ofbeldis í mótmælum …
Konur halda á myndum af þolanda kynbundis ofbeldis í mótmælum við dómshúsið í Izmir. AFP

Íhaldssamt hugarfar

Aðgerðasinnar segja að embættismenn hafi stundum gert illt verra með hneykslanlegum ummælum um konur. Í fyrra vakti forsetinn Recep Tayyip Erdogan til að mynda mikla reiði þegar hann sagði að konur væru „ófullkomnar“ ef þær gætu ekki átt börn.

Þá situr aðeins ein kona í ríkisstjórn; fjölskylduráðherrann Fatma Betul Sayan Kaya, og af 548 þingmönnum eru 79 konur.

Reyhan Kaplan hjá Women's Solidarity Association í Izmir gagnrýnir ríkisstjórnina fyrir íhaldssamt hugarfar, sem sé myllusteinn um háls kvenna.

Meginorsök ofbeldisins sé hins vegar að menn álíti konur ekki jafningja sína.

mbl.is
Fleira áhugavert
Fleira áhugavert