Innlent | mbl | 26.4.2006 | 15:30 | Uppfært 20:10

Drög að ályktun um staðfesta samvist lögð fram til umræðu á prestastefnu

Á prestastefnu 2006 voru í dag lögð fram drög að ályktun kenningarnefndar þjóðkirkjunnar um staðfesta samvist. Drögin eru lögð fram til umræðu og fylgja þeim spurningar. Þetta er liður í verkferli innan þjóðkirkjunnar og verður ályktunin einnig rædd á kirkjuþingi 2006, á héraðsfundum, leikmannastefnu og kemur síðan til afgreiðslu á prestastefnu og Kirkjuþingi 2007.

Á prestastefnu 2005 var því beint til biskups að fela kenningarnefnd að „bregðast við óskinni um að þjóðkirkjan komi að hjúskaparstofnun samkynhneigðra para með hliðstæðum hætti og þegar um karl og konu er að ræða“.

Í drögunum sem kynnt voru í dag ræðir kenningarnefnd málið út frá biblíuskilningi, siðfræðilegum hefðum, köllun kirkjunnar til þjónustu í heiminum og kirkjuskilningi. Komist er að þeirri niðurstöðu að ritningartextar sem nefndir eru í þessari umræðu snerti ekki grundvöll trúarinnar svo að ágreiningur um túlkun þeirra ætti ekki að sundra einingu kirkjunnar. Textarnir fordæmi ekki samkynhneigð sem slíka og heldur ekki þá einstaklinga sem lifa í kærleiksríkri sambúð ástar og trúfesti. Þá er ítrekað að Þjóðkirkjan viðurkenni önnur sambúðarform til viðbótar hjónabandi karls og konu. Helgisiðanefnd notuð hefur að beiðni kenningarnefndar útbúið blessunarform sem kynnt var á prestastefnu og verða til reynslu innan kirkjunnar. Jafnframt er hvatt til umræðu um þessi form.

Minnt er á að þjóðkirkjan rúmi ólíkar skoðanir á siðferðilegum málum og vilji stuðla að opnu samtali sem víðast á vettvangi kirkju og samfélags til að ná víðtækri sátt um grundvallaratriði, að því er segir í tilkynningu.

Hvað biblíuskilning varðar er bent á að ritningarstaðir í bæði í Gamla og Nýja testamentinu, fjalla neikvætt um mök fólks af sama kyni og hefur þeim ritningarstöðum verið beitt gegn samkynhneigðu fólki. Í drögum að áliti kenningarnefndar segir:
„Að mati kenningarnefndar snerta þessir ritningarstaðir ekki trúargrundvöllinn svo að ágreiningur um túlkun þeirra sundri einingu kirkjunnar. Þessir staðir fordæma ekki samkynhneigð sem slíka og heldur ekki þá einstaklinga sem lifa í kærleiksríkri sambúð ástar og trúfesti.“

Þá er varpað fram þeirri spurningu hvernig taka beri á þeim ágreiningi sem er innan kirkjunnar um túlkun þessara ritningartexta.

Þegar vikið er að siðfræðilegum hefðum er tekið fram, að kirkjan viðurkennir önnur sambúðarform til viðbótar hjónabandi karls og konu. Bent er á að allt til þessa hafi ríki heims og trúarbrögð mannkyns gengið út frá því að hjónaband sé samband karls og konu. Skilgreining kirkjunnar á hjónabandi hefur alla tíð gengið út frá því að Guð hafi skapað manninn, karl og konu og blessað þau. Að lútherskum skilningi sé hjónabandið þó ekki sakramenti og ekki á forræði kirkjunnar, heldur lýtur sifjarétturinn, og þar með stofnun hjúskapar, lögum ríkisins. Aðkoma kirkjunnar að hjónavígslu byggist á því að ríkt hefur samskilningur menningar, löggjafar og trúar hvað varðar skilgreiningu á hjúskap svo að umræðan um endurskilgreiningu hjúskapar og hjónabands varðar samstöðu kirkju og samfélags.

Varpað er fram spurningum um forsendur kirkjunnar að hjónavígslu og hver væru viðbrögð hennar ef ríkisvaldið endurskilgreindi hjónabandið.

Bent er á að staðfest samvist er löggilt sambúðarform tveggja einstaklinga af sama kyni sem stofnað er hjá borgaralegum yfirvöldum og veitir þeim hliðstæð réttindi og hjónaband. Ítrekað er að þjóðkirkjan styðji þá einstaklinga af sama kyni sem staðfesta samvist sína og skuldbindingar. Þjóðkirkjan vilji standa með þeim í vilja þeirra og viðleitni til að lifa saman í ást og trúmennsku.

Lagt er til að útbúið verði formlegt blessunarform. Tillaga að slíku formi er lagt fram á prestastefnu.

Spurt er hvernig kirkjunni beri að standa að sálgæslu við samkynhneigða og fjölskyldur þeirra umfram það sem nú er gert.

Undir kirkjuskilning falla spurningar um hvort og hvernig þjóðkirkjan eigi sem slík að taka afstöðu til siðferðilegra álitamála.

Í Ágsborgarjátningunni, sem tilheyrir játningargrunni lútherskra kirkna segir að að til að sönn eining ríki í kirkjunni sé nóg „að menn séu sammála um kenningu fagnaðarerindisins og um þjónustu sakramentanna. En ekki er nauðsynlegt, að alls staðar séu sömu mannasetningar eða helgisiðir eða kirkjusiðir, sem menn hafa sett.“

Í áliti kenningarnefndar segir: „Á grundvelli játninga sinna og hefða hinnar almennu kirkju setur hin evangelíska lútherska þjóðkirkja á Íslandi sér helgisiði, svo sem um hjónavígslu, og hefur álitið mikilvægt að samstaða ríki um þá siði innan kirkjunnar sem og í þjóðfélaginu. Og þótt stofnun hjúskapar sé málefni hins veraldlega valds hefur kirkjan átt þar hlut að máli vegna þess samhljóms siðarins sem hér hefur verið.

Íslenskan þjóðkirkjan rúmar ólíkar skoðanir á siðferðilegum álitamálum. Engin ein stofnun eða embætti kirkjunnar getur talist ótvíræð rödd hennar eða gefi úrskurði er bindi samvisku manna. Kirkjan vill stuðla að opnu samtali sem víðast á vettvangi kirkju og samfélags til að ná víðtækri sátt um grundvallaratriði. Það á eins við um siðferðileg álitamál, túlkun ritninganna, helgisiði kirkjunnar og starfshætti hennar.“

Þá er minnt á að Þjóðkirkjan er hluti af kirkjusamfélögum eins og Lútherska heimssambandinum og Porvoo-sambandi lútherskra og anglikanskra kirkna á Norðurlöndum, Bretlandi og í Eystrasaltslöndum. Spurt er hversu mikilvægt sé að fylgja systurkirkjum okkar í þessum málum.

Að lokum er ferlið áréttað og sett fram eftirfarandi ályktun:

1. Þjóðkirkjan kallar fólk til fylgdar við Krist og áréttar í boðun sinni og breytni boðskap hans um kærleika, manngildi og samábyrgð.

2. Þjóðkirkjan heldur á lofti biblíulegum og kristilegum gildum sem styðja gott líf, stuðla að réttlæti og standa vörð um velferð allra, sérstaklega þeirra sem af einhverjum ástæðum eru misrétti beittir.

3. Þjóðkirkjan viðurkennir að kynhneigð fólks sé mismunandi og ítrekar að samkynhneigðir eru hluti af kirkju Krists og lifa undir fagnaðarerindi hans.

4. Þjóðkirkjan vill styðja allt kristið fólk í viðleitni þess til að temja sér ábyrgan lífstíl og hvetur alla, jafnt samkynhneigða sem gagnkynhneigða, til að hlýða köllun Krists til náungakærleika og ábyrgðar í kynlífi, sambúð og fjölskyldulífi.

5. Þjóðkirkjan álítur enga eina skipan fjölskyldunnar réttari en aðra. Kristur ávarpar alla jafnt án tillits til fjölskyldustöðu. 6. Þjóðkirkjan styður hjónabandið sem sáttmála karls og konu á forsendum hins kristna kærleika. Þjóðkirkjan styður ennfremur önnur sambúðarform á sömu forsendum.

7. Þjóðkirkjan styður þá einstaklinga af sama kyni sem vilja búa saman í ást og trúmennsku og staðfesta samvist sína og skuldbindingar og heimilar prestum sínum að blessa sambúð þeirra samkvæmt þar til ætluðu formi, að því er segir í tilkynningu.

Tillögur Helgisiðanefndar um blessun staðfestrar samvistar í samræmi við tillögu kenningarnefndar um verkferli.

Sr. Kristján Valur Ingólfsson, formaður Helgisiðanefndar, lagði fram tillögur um form fyrir blessun staðfestrar samvistar. Lagðar voru fram þrjár tillögur, unnar með hliðsjón af sambærilegum formum í systurkirkjum Þjóðkirkjunnar sem þegar hafa lagt fram slíkar tillögur í helgihaldi, einkum frá Svíþjóð, Danmörku og Þýskalandi.

Tillögurnar eru lagðar fram til kynningar og umræðu og prestar hvattir til að nota þessi form ef mögulegt er á næsta ári. Viðbrögð við notkun þeirra berist svo fyrir prestastefnu 2007.

Lagðar eru fram þrjár tillögur. Þær eru allar áþekkar og að stofni til byggðar á sama grunni. Hin fyrsta er einföldust að gerð og styst, önnur er ítarlegri og í þeirri þriðju er gert ráð fyrir því að altarisganga geti farið fram í athöfninni.Allar útgáfur formsins gera ráð fyrir því að athöfnin geti farið fram í kirkju eða kapellu, eða ef vill á heimili viðkomandi.

Allar útgáfurnar gera sömuleiðis ráð fyrir því að um sé að ræða par sem þegar er í staðfestri samvist, þe. að lögformlegur gerningur hafi átt sér stað áður.

Gerð er tillaga að ritningarlestrum og sálmum. Möguleiki er á því að parið sjálft lesi yfirlýsingu sína um trúfesti eða bæn sé sögð yfir handsali þeirra.

Þar sem um er að ræða blessun á lögformlegum gjörningi sem þegar hefur farið fram er ekki gert ráð fyrir spurningum um vilja til samvistar sem svarað sé með jái. Það er til að ekki leiki vafi á því að lögformlegur gjörningur sem þegar hefur átt sér stað hafi fullt gildi innan kirkjunnar. Settar eru fram tillögur um að parið sjálft lesi yfirlýsingu sína um trúfesti eða bæn sé sögð yfir handsali þeirra. Gerð er tillaga að ritningarlestrum og sálmum og fylgir listi yfir það með tillögum um helgihaldið.