Innlent | Morgunblaðið | 19.10.2012 | 10:25

Tillögurnar þurfi að endurskoða

Tillögur stjórnlagaráðs að nýrri stjórnarskrá voru samþykktar einhljóða af fulltrúum ráðsins. Kosið verður um þær á morgun. mbl.is/Ómar

Laganefnd Lögmannafélags Íslands, sem farið hefur yfir tillögur stjórnlagaráðs að nýrri stjórnarskrá, telur þær þarfnast þónokkurrar endurskoðunar og segist ekki geta mælt með því að þær verði samþykktar í óbreyttri mynd.

Í áliti laganefndarinnar er farið yfir flestar greinar tillagnanna og gerðar misalvarlegar athugasemdir við þær. Meirihluti þeirra er við mannréttindakaflann. Í langflestum tilfellum telur nefndin þó að tillögur stjórnlagaráðs séu óljósar og geti valdið réttaróvissu á ákveðnum sviðum.

Hindri aldursviðmið í lögum

Á meðal þess sem laganefndin lýsir áhyggjum af er sú tillaga í mannréttindakaflanum að ekki megi mismuna vegna „kynferðis, aldurs, arfgerðar, búsetu, efnahags, fötlunar, kynhneigðar, kynþáttar, litarháttar, skoðana, stjórnmálatengsla, trúarbragða, tungumáls, uppruna, ætternis og stöðu að öðru leyti“.

Þannig gæti bann við mismunun vegna tungumáls orðið til þess að ekki mætti láta íslenskukunnáttu eða kunnáttu á öðru tungumáli vera ráðandi þátt við ráðningu í starf. Jafnvel gæti það þýtt að ekki væri hægt að gera kröfur til umsækjenda um gott málfar.

Þá gæti bann við mismunun á grundvelli aldurs takmarkað heimild löggjafans til að festa í lög aldursviðmið, til dæmis hæfnisskilyrði til að hljóta embætti, að mati nefndarinnar. Ákvæði um að ekki megi mismuna eftir búsetu gætu að sama skapi haft áhrif á mikilvæg lög eins og lög um tekjuskatt og gjaldeyrismál, að því er segir í álitinu.

Óvissa varðandi dreifingu barnakláms

Nefndin telur að breytingar sem stjórnlagaráð leggur til á tjáningarfrelsisgrein stjórnarskrárinnar breyti því efnislega. Með því að fella út takmörkun á tjáningarfrelsi með vísan til siðgæðis kunni að skapast mikil réttaróvissa um heimildir hins opinbera til þess að banna dreifingu á klámi eins og almenn hegningarlög kveða nú á um. Sérstaklega bendir nefndin á að óvissa gæti skapast um viðurlög gegn dreifingu á barnaklámi.

Þá telur nefndin að breytingar á ákvæðinu um félagafrelsi kunni að fela í sér takmarkanir á möguleikum ríkisins til þess að grípa til ráðstafana til dæmis gegn skipulögðum glæpasamtökum, þjóðernishreyfingum og öðrum félögum með ólöglegan tilgang.

Nýting sólarljóss takmörkuð?

Notkun á hugtakinu „þjóðareign“ í 34. grein tillagna stjórnlagaráðs sætir gagnrýni laganefndarinnar enda sé það ekki skýrt og hafi verið umdeilt. Þá gerir nefndin athugasemd við orðið „náttúrugæði“ í annarri málsgrein ákvæðisins þar sem hluti þess sem telst til auðlinda í þjóðareign sé skilgreindur. Það orðalag gæti gefið til kynna hvers kyns gæði, jafnvel sólarljós eða andrúmsloft. Svo víðtæk skilgreining gæti haft ófyrirséð áhrif, til dæmis að nýting sólarljóss á Íslandi yrði takmörkuð. Ekki sé ljóst hvort tilgangur ákvæðisins sé svo víðtækur en orðalagið verði að teljast varhugavert.

10.300 búnir að kjósa

Þegar utankjörfundaratkvæðagreiðslu lauk í Laugardalshöll í gærkvöldi höfðu um 10.300 manns á landsvísu kosið um tillögur stjórnlagaráðs, þar af um 6.800 hjá sýslumanninum í Reykjavík. Eingöngu í gær kusu nærri 2.000 manns í Laugardalshöllinni. Af þessum ríflega 10 þúsund kjörseðlum höfðu um 700 verið aðsendir, aðallega frá útlöndum.

Í samanburði við þjóðaratkvæðagreiðsluna árið 2011 hafa aðeins færri kosið utan kjörfundar nú.

Bergþóra Sigmundsdóttir, kjörstjóri utankjörfundaratkvæðagreiðslu í Reykjavík, segir sífellt fleiri nýta sér þann rétt að kjósa utan kjörfundar. Hægt verður að kjósa í Laugardalshöll til kl. 22 í kvöld og frá kl. 10-17 á morgun fyrir þá sem búa utan höfuðborgarsvæðis.