Innlent | mbl | 16.10.2014 | 9:09 | Uppfært 9:41

Eyðir 135 þúsund í mat og drykk

Meðalfjölskyldan eyðir 135 þúsund krónum á mánuði í mat og drykk. mbl.is/Guðmundur Rúnar Guðmundsson

Niðurstöður um matarútgjöld heimilanna sem fjármálaráðuneytið notar í hverju dæmi fyrir sig eru ekki fengnar úr rannsókn Hagstofu Ísland á útgjöldum heimila heldur settar fram af ráðuneytinu. Samkvæmt tölum Hagstofunnar eyðir fjögurra manna fjölskylda 135 þúsund kr. á mánuði í mat og drykk.

Þetta kemur fram á vef Hagstofu Íslands vegna umræðu um matarkostnað heimilanna að undanförnu.

Nokkurs misskilnings hefur gætt þegar fjallað hefur verið um niðurstöður rannsóknar Hagstofu Íslands á útgjöldum heimila til matarkaupa í umræðu í fjölmiðlum síðustu daga. Af því tilefni vill Hagstofan árétta eftirfarandi atriði og hefur sett þau fram á vef sínum.

Þar má meðal annars sjá að á heimilum þar sem búa hjón eða sambúðarfólk með börn nema heildarútgjöld til matar og drykkjar í dagvöruverslun 16,2% en samantekin útgjöld til matar og drykkjar ná tæpu 21%. Fyrir hjón með börn eru það 1.619.172 kr. á ári sem eru að meðaltali um 135 þúsund krónur á mánuði. Meðalfjöldi einstaklinga er 3,9 á heimili þar sem búa hjón eða sambúðarfólk með börn.

Ráðuneytið segist byggja á neyslukönnun Hagstofunnar

Í fréttatilkynningu sem fjármálaráðuneytið sendi frá sér fyrr í vikunni segir:

„Gert er ráð fyrir að vægi matvæla og drykkjarvöru sé 16,2% af heildarútgjöldum. Er það byggt á hlutfallstölum um skiptingu útgjalda í samræmi við opinberar tölur frá Hagstofu Íslands sem fengnar eru úr neyslukönnun sem gerð var árin 2010-2012 og byggð á gögnum frá 1772 heimilum.

Frumvarp fjármála- og efnahagsráðherra um breytingar á virðisaukaskatti, vörugjaldi og barnabótum leiðir til þess að einstaklingar hafi meira á milli handanna og verðlag lækki. Gert er ráð fyrir því að tekjur ríkissjóðs dragist saman um 3,7 ma. kr. vegna aðgerðanna. Skattar eru því að lækka.

2. Í umræðunni hefur einnig gætt þess misskilnings að Hagstofan reikni sérstök neysluviðmið en svo er ekki. Hagstofa Íslands kannar reglulega hver raunveruleg útgjöld heimila eru og nýtir þær niðurstöður meðal annars við gerð á grunni fyrir vísitölu neysluverðs. Rannsókn á útgjöldum heimila er athugun á raunverulegum útgjöldum heimila en þar er ekki lagt mat á hvað sé nauðsynleg framfærsla eða æskileg neysla. Eftirfarandi atriði gilda um rannsóknina:

Rannsókn á útgjöldum heimilanna er úrtaksrannsókn sem mælir raunveruleg útgjöld heimila í landinu.
Í rannsókninni er ekki metið hvort neysla heimilanna sé góð eða slæm eða hvort hún teljist nauðsynleg til framfærslu.
Rannsóknin svarar því ekki hvernig útgjöld heimila eru fjármögnuð.

3. Í umræðunni undanfarið hefur nokkuð verið rætt um kostnað heimila við hverja máltíð. Í útgjaldarannsókn Hagstofu Íslands er ekki spurt um fjölda máltíða, en líklegt er að ef spurt væri um fjölda máltíða yrðu svörin afar mismunandi eftir gerð heimila og eftir þeim einstaklingum sem þátt taka. Þegar matarútgjöld eru skoðuð er mikilvægt að hafa í huga þá staðreynd að heimili kaupa gjarnan tilbúinn mat eða skyndibita eða neyta matar í mötuneytum vinnustaða eða í skóla. Til að meta heildarkostnað vegna matarútgjalda þarf að bæta kostnaði vegna veitinga- og kaffihúsa, skyndibita og mötuneyta við kostnað vegna innkaupa á matvælum í matvörubúðum. Upplýsingar um meðalkostnað einnar máltíðar er því ekki að finna í rannsókn á útgjöldum heimila,“ segir á vef Hagstofu Íslands.

Sápur og tannkrem einnig keypt í dagvöruverslunum

„Matarinnkaup heimila eru oft gerð í dagvöruverslunum. Þegar fjallað er um útgjöld í slíkum verslunum verður að hafa í huga að þar er selt ýmislegt annað en eingöngu matvörur og óáfengir drykkir. Þar fást t.d. heimilisvörur af ýmsu tagi eins og ljósaperur, eldhúsrúllur, kerti, grillkol, sápur og tannkrem. Stærri verslanir selja líka leikföng, bækur, fatnað og svo margt fleira. Þetta er mikilvægt að hafa í huga því heildarfjárhæð útgjalda í matvörubúðum er oft og iðulega hærri en heildarfjárhæð sem greidd er fyrir matvörur í sömu búðum og því eru heildarútgjöld í matvörubúðum ónákvæmt viðmið á matarkostnað. Í þeirri flokkun sem Hagstofan notar á neysluútgjöldum eru þessar vörur taldar með í útgjöldum á mismunandi stöðum.

Hagstofan hefur vegna umræðunnar undanfarna daga tekið saman algengar spurningar og svör um rannsókn á útgjöldum heimila. Þar er reynt að varpa ljósi á atriði sem vafist hafa fyrir í umræðunni um rannsóknina. Sérstaklega er þar fjallað um matarútgjöld heimila og hvernig þau eru flokkuð í rannsókninni,“ segir enn fremur á vef Hagstofu Íslands.