Ólst upp með Andrési Önd og hasarblöðum

Ég var alltaf að teikna sem barn og unglingur og ég las mikið af myndasögum, Andrés Önd og fleiri blöð á dönsku og bandarísk hasarblöð um Köngulóarmanninn, Superman og fleiri kappa. Síðan bættust Tinni og Ástríkur fljótlega í hópinn. Það var þessi frásagnarþáttur í myndasögum sem heillaði mig, að nota orð og myndir saman til að segja sögur. Ég færði mig síðan yfir í Bóksölu stúdenta þar sem fengust frönsk myndasögublöð og sökkti mér í þau. Þarna vaknaði áhugi minn á mismunandi stílum í myndasögum. Sumir höfundar leggja mikla áherslu á textann á meðan aðrir eru myndrænni; sumir eru í mjög flókinni myndbyggingu en aðrir segja sögur sem eru línulegar. Það er engin ein rétt leið. Ég hafði gaman af þessum heimi og ætli það sé ekki ástæða þess að ég ákvað á sínum tíma að fara út í fjögurra ára háskólanám í Frakklandi í myndasögugerð,“ segir Bjarni Hinriksson, sem hefur allar götur síðan hann kom heim úr því námi árið 1989 sinnt myndasögunni af natni meðfram starfi sínu sem grafískur hönnuður í fréttagrafík hjá RÚV og sem kennari í Myndlistarskóla Reykjavíkur. Bjarni hefur m.a verið prímus mótor í myndasöguhópnum sem kennir sig við Gisp!

Gisp!-hópurinn enn virkur

Hann segir að viðhorfið á Íslandi hafi verið farið að breytast myndasögugerðinni í vil þegar hann kom heim frá Frakklandi.

„En útgáfan var mjög takmörkuð og er enn. Myndasögur á þessum tíma voru gefnar út af höfundunum sjálfum í neðanjarðarútgáfu. Ég setti mig í samband við Halldór Baldursson og nokkra fleiri myndlistarmenn sem ég vissi að höfðu áhuga á myndasögum og í framhaldinu fórum við að hittast reglulega og búa til myndasögur og úr varð Gisp!-hópurinn. Kjarni hans er enn virkur og samanstendur af mér, Halldóri, Jóhanni Torfasyni og Þorra Hringssyni. Við höfum gefið út myndasögublaðið Gisp! í 25 ár, blöð og bækur í ólíku formi, síðast kom það út árið 2013.“

Við látum ekki stoppa okkur hvar fólk vill flokka okkur

Bjarni segir að þegar þeir félagarnir fjórir komi saman og geri myndasögur séu þeir að gera það sem þeim finnist gaman að gera, þeir séu ekki að þóknast neinum eða reyna að búa til eitthvað söluvænt.

„Við dönsum á mörkum myndlistar, grafíkur og myndasögunnar þegar við erum Gisp! Við höfum fundið jafnvægi í því sem við erum að gera, þar sem okkur líður vel. Og það teygir sig yfir í söfn en getur líka birst í skemmtilega púkalegum svarthvítum myndasögum. Við látum ekki stoppa okkur hvort fólk vill flokka myndasögurnar okkar sem há- eða lágmenningu,“ segir Bjarni og bætir við að þeir fjórmenningarnar í Gisp!-hópnum séu með ýmislegt á prjónunum; til standi að gera meira í tengslum við sýningar og þeir stefni að því að fara til Frakklands á næsta ári.

Bjarni hefur auk þess gefið út þó nokkuð af eigin verkum, nýjust er bókin Skugginn af sjálfum mér, sem kom út fyrir tveimur árum og segir frá ferðalagi myndasöguhöfundar og einkasyninum á sólarströnd.

Undir áhrifum frá öllu sem hefur orðið á vegi mínum

Bjarni segir að myndasögustíll hans hafi breyst og þróast á þessum tuttugu og fimm árum.

„Ég er að hverfa frá blönduðu tækninni, en um árabil teiknaði ég og vann myndasögurnar í tölvunni og í henni er mikið frelsi. En nú er ég að fikra mig aftur í að teikna með penna á blað. Af því að mig langar að ná einfaldara sambandi við þann miðil, blekið og pappírinn. Þá er maður líka á annan hátt með sjálfum sér heldur en þegar maður er í tölvunni.“

Bjarna finnst gaman að vinna út frá því sem hann þekkir en hann segir sögurnar þó ekki vera sjálfsævisögur.

„Ég gríp oft það sem er hendi næst og leik mér með það. Maður fær eitthvað lánað úr raunheimum og skapar úr því nýjan heim. Ég hef frelsi til að stýra sköpuninni þangað sem mér sýnist. En þetta er alltaf flókið samspil, sá sem er að brölta við að skapa eitthvað er aldrei laus undan áhrifum alls sem hann lifir og hrærist í. Mínar sögur eru undir áhrifum frá öllu sem orðið hefur á vegi mínum.“

Veit vel að maður getur orðið voðalega háheilagur

Persónan Máni hefur fylgt Bjarna undanfarin áratug í myndasögugerðinni.

„Máni er alteregó, hann líkist mér í útliti og lifir og hrærist í umhverfi sem er mitt í raunveruleikanum. Þetta er sjálfsspegill og undanfarið hef ég verið að gera jógasögur þar sem iðkendur taka sig dálítið alvarlega, því það er svo auðvelt að taka sig of alvarlega þegar maður er andlega leitandi. Ég hef sjálfur iðkað jóga í tíu ár og veit vel að maður getur orðið voðalega háheilagur og upptekinn af því hvað þetta sé allt stórmerkilegt. Ég hef verið að leika mér að þessum jógaheimi í myndasögunum, því það sem virðist vera háalvarlegt og dramatískt getur verið meinfyndið ef maður skoðar það með smá fjarlægð,“ segir Bjarni og bætir við að bókin hans um Mímí og Mána byggi á skrýtnum augnablikum í lífinu, jafnvel svolítið vandræðalegum og eða með tragískum tóni. Þó að sögurnar hans virðist oft fullar af hreyfingu og átökum er sagan sem er sögð fyrst og fremst með heimspekilegu ívafi.

„Þetta er svolítið eins og ljóð, því að ljóðið á sér hliðstæðu í myndasögunum, hvort tveggja er mjög knappt og býður upp á að skapa ákveðna stemningu.“

Lánum Gisp! fúslega áfram til þeirra sem áttu það fyrir

Bjarni er nýkominn heim frá Helsinki, þar sem hann tók þátt í norrænni myndasöguhátíð þar sem blandað er saman myndasögum, málverkum, grafík og fleiru.

„Á þessari sýningu er ég með síður úr bókinni Skugginn af sjálfum mér. Við erum tveir úr Gisp!-hópnum sem tökum þátt, Þorri Hringsson er líka með efni þarna. Auk þess tók ég saman sögur eftir mig sem hafa birst í Svíþjóð í gegnum árin.“

Svo skemmtilega vill til að sýning þessi heitir Gisp!

„Eins og flestir vita er gisp! til sem upphrópun í dönskum myndasögum, og við fjórmenningarnir hér á Íslandi eigum engan einkarétt á því. Við tókum þetta orð að láni á sínum tíma og lánum það nú fúslega áfram til fólks sem átti það fyrir. Okkur finnst sérlega ánægjulegt að Gisp! sé núna titill á farandsýningu sem ferðast um allt. Hún byrjaði í Færeyjum, fór þaðan til Köben, síðan til Helsinki og næst til Álandseyja og Eistlands.“