Moltan það fyrsta sem flyst á Esjumela
Anna Sigríður Einarsdóttir
Setja bókamerki
Íslenska gámafélagið hefur skilað inn tilkynningu um moltugerð fyrirtækisins til Skipulagsstofnunnar og fyrirtækið tekur athugasemdir um öll umhverfisáhrif, þar með talið lykt, mjög alvarlega. Þetta segir Jóhann Haukur Björnsson, forstjóri Íslenska gámafélagsins.
Íbúar í Grafarvogi hafa frá því í sumar kvartað yfir ólykt sem berist frá Gufunesi, þar sem nokkur fyrirtæki eru með endurvinnslustarfsemi og eru tvö þeirra, Íslenska gámafélagið og Moldarvinnslan, með moltugerð á svæðinu, sem talið er að lyktin kunni að hluta að berast frá.
Mbl.is greindi frá því í gær að fyrirtæki sem vinna moltu í Gufunesi þurfi að skila tilkynningu til Skipulagsstofnunnar, þar sem vinnslumagnið fari yfir 500 tonn á ári. Skipulagsstofnun þurfi svo að taka afstöðu til þess hvort moltugerðin þurfi að fara í umhverfismat.
Haukur segir tilkynninguna hafa verið senda inn seinni hluta vikunnar. Ekki hafi verið hægt að senda hana fyrr þar sem fyrirtækið hafi fram að þeim tíma verið að vinna með Heilbrigðiseftirlitinu að umsókn um starfsleyfi.
Vilja leyfi til að vinna 2.500 tonn af moltu
„Við erum algjörlega meðvituð um og styðjum að það sé metið hvort það þurfi að fara fram umhverfismat,“ segir Haukur. „Af því að vinnum náið bæði með eftirlitsaðilum og stjórnvöldum sem hafa með málið að gera.“
Upphaflega var moltugerð innifalin í starfsleyfi gámafélagsins, en umfang hennar hefur vaxið umtalsvert frá því hún hófst og hefur sá vöxtur verið nokkuð jafn að sögn Hauks. Íslenska gámafélagið sækir um að fá leyfi til að vinna 2.500 tonn af moltu á ári, en vinnsla fyrirtækisins er í dag vel undir 2.000 tonnum að því er Haukur segir. „Þetta þýðir að það er vel undir 1.000 tonnum á svæðinu á hverjum tíma,“ segir hann og kveðst ekki sjá neitt stökk fram undan í þeim efnum.
Haukur segir moltugerðina mikið umhverfismál og hagsmunamál fyrir Íslendinga að ekki sé verið að moka lífrænum úrgangi ofan í jörðina. „Það hefur margvísleg neikvæð umhverfisáhrif í för með sér. Þar með talið metangasmyndun og rýrnun landgæða og þróunar lands,“ segir Haukur og bætir við að mun meiri lyktarmengun stafi af urðun á lífrænum úrgangi en af moltugerð.
Vilja vinna hlutina í samstarfi við hagsmunaaðila
Íslenska gámafélagið tekur athugasemdir um öll umhverfisáhrif, þar með talið lykt, mjög alvarlega. „Við skoðum það. Við viljum vinna hlutina í sem bestu samstarfi við hagsmunaaðila og þar eru náttúrlega íbúar og nágrannar okkar mjög mikilvægir,“ segir Haukur. Gámafélagið fagni því jafnframt að fá að taka á móti fólki og sýna því hvað moltugerð eða jarðgerð gengur út á sem og vinnsluna sjálfa.
Haukur segir niðurbrotið í moltuvinnslunni taka sex mánuði. „Lífrænn úrgangur kemur til okkar og við setjum hann á jörðina, blöndum við hann stoðefnum sem eru hrossaskítur og timburkurl. Síðan fer þetta ofan á kurlpúða á jörðina og utan um þetta er svo líka sett kurl,“ segir hann. Haugunum, sem nefnast múgar, er svo snúið á mánaðar fresti.
„Það er í tengslum við þennan snúning sem vissulega kemur upp lykt,“ segir Haukur. Eftir að athugasemdum vegna lyktar fjölgaði í sumar breytti Gámafélagið hins vegar vinnulaginu og setti m.a. upp fána til að vakta betur vindinn. „Við höfum alveg nokkurra daga vikmörk varðandi snúninginn, þannig að við stúderum vindaspár mjög vel. Þetta gerðum við allt saman núna í sumar sem varúðarráðstöfun ef svo væri að hluti af þessari lykt, sem er verið að kvarta yfir, kæmi frá okkur, sem við vitum svo sem ekki.“
Stoltur af innra eftirliti fyrirtækisins
Íslenska gámafélagið hefur unnið að þessum aðgerðum í samráði við Heilbrigðiseftirlitið og segir Haukur fyrirtækið stöðugt vera að skoða nýjan búnað og nýjar aðferðir fyrir alla sína vinnslu. Það eigi jafnt við um vinnslu á moltuefni sem öðrum hráefnum. „Við vinnum sérstaklega í þessu og í lífdísilframleiðslunni okkar mjög náið með eftirlitsaðilum. Við erum með öflugt innra eftirlit sem ég er stoltur af. Þar er allt sem gert er skráð niður og líka kvartanir ef einhverjar eru.“
Vindáttir og hitastig séu skráð og þá sé fyrirtækið með sírita, hitamæla í moltunni, sem fari inn í skráninguna og þá séu frávik sömuleiðis öll skoðuð.
Skoða hvort sé betur fyrir komið annars staðar
Spurður hvort ástæða sé til að telja moltugerð í byggð ekki góða hugmynd segir Haukur það kannski vera kjarna málsins. „Auðvitað er best að allt það sem hefur einhver áhrif fari sem lengst í burtu ef öllu öðru er haldið jöfnu. Aftur á móti er raunveruleikinn sá að hlutfallslega flestir búa hér í þéttbýli af öllum þjóðum og það er afskaplega dýrt ef við ætlum að fara að fara með alla atvinnustarfsemi sem mögulega getur komið lykt eða hávaði af langt í burtu. Þá gengur það ekki upp. Það þarf að finna þarna einhvern milliveg.“
Íslenska gámafélagið sé hins vegar líkt og væntanlega allir aðrir í sambærilegri vinnslu alltaf að skoða hvort þessu sé einhvers staðar betur fyrir komið annars staðar. „Við höfum ekki séð það sé hingað til,“ segir hann. „Aftur á móti erum við á leiðinni upp á Esjumela með alla okkar starfssemi á næstu árum. Við erum með leyfi til að vera í Gufunesi út árið 2022 en höfum ákveðið hjá fyrirtækinu að það fyrsta af vinnslu okkar sem muni fara þangað úr Gufunesinu verði moltugerðin.“
Gámafélagið vilji þannig koma til móts við íbúa, ef það mögulega geti það.
Spurður hvað sé gert við moltuna segir hann Gámafélagið bjóða íbúum að taka sér moltu endurgjaldslaust fyrir utan lóð fyrirtækisins. „Hluti af henni fer þannig, hluti af henni fer til fyrirtækja en mestur hluti af henni fer í landgræðslu og skógrækt.“ Þá fari mikill hluti einnig til baka til sveitarfélaga sem Gámafélagið er samningsbundin. Það eigi þó meira við í moltugerð fyrirtækisins í öðrum sveitarfélögum. „Úti um land er það víðast þannig að sveitarfélögin fá stóran hluta moltunnar sem er notuð í beð og annað og það er hluti af samningi gámafélagsins við sveitarfélögin.“
Urðun sorps tímaskekkja
Greint var frá því í fréttum RÚV í dag að sveitarfélög ræddu nú með sér að taka upp verkaskiptingu í sorpmálum. Þannig að urðun færi þá fram á Suðurlandi, brennsla á Suðvesturlandi og vinnsla og lífrænn úrgangur á höfuðborgarsvæðinu.
Haukur segir verkaskiptingu af hinu góða, en líst ekki á urðunina. „Við þurfum klárlega einhvern veginn að takast á við þann lífrænan úrgang sem til fellur og það mun ekkert hætta. Á sama hátt munum við alltaf þurfa að brenna vissan hluta þess sem fellur til af því að við viljum ekki sitja uppi með þann úrgang einhvers staðar á jörðinni. Hins vegar er það tímaskekkja að vera að tala um urðun þegar við vitum að þess er ekki langt að bíða að urðun verði að leggjast af því að hún er tímaskekkja,“ segir hann.
Umhverfismálin séu eitt af stóru málunum sem mannkynið standi frammi fyrir og þar verði stjórnvöld, atvinnulíf og almenningur að leggjast á eitt og leggja urðun af hér á landi sem annars staðar.
Tóku upp hanskann fyrir leikskólabörn
Fara ekki lengur fram á einangrun yfir Davíð
Átta morðmál á aðeins tólf mánuðum
„Skýr skilaboð til Seðlabankans“
Íslendingar ein mest einmana þjóð heims
Handtekin eftir að tvö börn fundust látin