Hvað langar mig að læra?
Setja bókamerki
„Það er mjög mikið af köttum í Reykjavík, ég hef tekið eftir því,“ segir bandaríski spennusagnahöfundurinn Dan Brown brosandi þegar hann snýr til baka úr gönguferð um miðborgina. Og hann bætir við að kettirnir séu vinalegir. Það er sólbjartur dagur í borginni og létt yfir höfundinum, sem er útitekinn og hraustlegur. Þegar við göngum inn á hótel til að ræða saman er hann enn að hugsa um kettina og segist jafnframt ekki hafa séð einn einasta hund. Merkir það eitthvað? Hin kunna aðalpersóna vinsælla sagna Brown, táknfræðingurinn Robert Langdon, hefði mögulega getað lesið eitthvað í þá uppgötvun en höfundurinn lætur það eiga sig. Hann er hér í fríi.
Spennusögur Dans Brown hafa notið fáheyrðra vinsælda út um heimsbyggðina síðan Da Vinci lykillinn kom út árið 2003 og sló strax í gegn. Hann hefur nú sent frá sér fimm bækur um táknfræðinginn slynga Robert Langdon, sem leikarinn Tom Hanks hefur túlkað í kvikmyndunum sem gerðar hafa verið eftir þremur bókanna. Nýjasta bókin nefnist Origin á frummálinu og kom út snemma vetrar en íslensk þýðing, Uppruni, var að koma út. Eins og í fyrri bókunum blandast þar saman þrjú meginviðfangsefni, allt grundvallarþættir menningarinnar: trú, vísindi og listir. Uppruni gerist öll á Spáni. Sagan hefst í Guggenheim-safninu í Bilbao þar sem táknfræðingurinn Langdon er mættur á blaðamannafund hjá heimsþekktum frumkvöðli sem hefur boðað vísindalega uppgötvun sem hann segir skekja trúarlegan grundvöll kristinna manna en um leið svara áleitnustu spurningum mannkyns: Hvaðan komum við? Hvert förum við? En blaðamannafundurinn fer ekki eins og ætlað var, því frumkvöðullinn hafði kallað yfir sig reiði voldugra afla, og berst Langdon inn í háskalega baráttu sem tengist bæði trúarlegum leiðtogum á Spáni og konungsfjölskyldu landsins.
Eins og fyrri bækurnar um Langdon gerist Uppruni að mestu á einum sólarhring og er atburðarásin æsispennandi og dregur lesendann auðveldlega með sér.
Lengi einn í myrkrinu
Dan Brown segist hafa gaman af því að ræða við lesendur og útgefendur um bækurnar sínar þar sem hann kemur en nú sé hann í fríi á Íslandi. „Það er í raun langt síðan ég hef lagst í langt og strembið flakk til að fylgja bók eftir. Og oftast fer ég bara í stuttar kynningarferðir. En ég var orðinn mjög spenntur að koma þessari nýju bók út. Ég hafði verið svo lengi einn í myrkinu að vinna að henni. Rithöfundar vinna afskaplega mikið í einrúmi og eftir tarnir sem eins og hjá mér standa árum saman, finnst mér gaman að hitta lesendur. Hvort sem þeir dá verkin eða þola þau ekki!“ segir Brown og brosir.
„Mér finnst ekki erfitt að sitja við og skrifa bók í allt að fjögur ár. Einhverjum kann að finnast það skrýtið en ég hef líka gaman af því að standa fyrir framan fjölda fólks, stundum þúsundir, og segja frá eða svara spurningum. Ætli það sé ekki kennarinn í mér. Og það er líka ánægjulegt að ræða við fólk augliti til auglitis um eitthvað skynsamlegt, sköpun heimsins eða eitthvað annað.“
Hann bætir við að hann eigi ekki marga vini í hópi rithöfunda en sumir eigi alls ekki auðvelt með þetta og þoli jafnvel ekki að standa frammi fyrir fjölda lesenda sinna. „Margir rithöfundar eru einfarar. Þess vegna hentar þeim að skrifa, að vera einir með hugsunum sínum.“
Á hestbak og í sjósund hér
Sú spurning hlýtur að vakna hvort heimsókn Brown merki að Ísland muni koma við sögu í einhverri bóka hans í framtíðinni. Hann er á leiðinni að skoða handrit í Árnastofnun; er þar ekki eitthvað fyrir söguhetjuna Langdon að rýna í, til dæmis myndlýsingar handritanna?
Brown brosir aftur og kýs að svara því ekki. Segir hinsvegar að hann hafi verið það lánsamur að geta ferðast mikið um heiminn en sú staðreynd að hann hafi aldrei fyrr komið til Íslands hljómi eins og glæpur.
„Ég veit að ferðaþjónustan hefur blómstrað hér síðustu fimm árin og ég tel að það sé meðal annars vegna þess að það eru sífellt færri staðir á jörðinni sem hægt er að heimsækja og sjá hreina og ósnortna náttúru, og finna hvernig maður getur tengst jörðinni og náttúruöflunum.
Bróðir minn hefur komið hingað nokkrum sinnum – hann er ljósmyndari og tónlistarmaður og dáir Ísland. Hann hefur oft sagt mér að koma hingað – og það er í raun fáranlega auðvelt, innan við fimm tíma flug frá Boston þar sem ég bý.
Foreldrar mínir komu hingað fyrir tveimur árum og voru í viku, sáu margt það markverðasta og voru líka gríðarlega ánægð. Ég vonast til að sjá jökla og eldfjöll, fara á hestbak og synda jafnvel í ísköldum sjónum.“
Stærstu spurningar sem til eru
Það hljómar eins og Brown sé ekki í skáldsagnaskrifum sem stendur og hann staðfestir að svo sé.
„Eftir að ég hef sent frá mér bók tek ég venjulega svona eitt ár í að fylla höfuðið aftur af hugmyndum. Þá les ég og les og geri það af kappi um þessar mundir. Ég les allt mögulegt, reyndar mjög lítið af skáldskap, en langmest sagnfræði, heimspeki og trúarbragðafræði.“
Og það kemur ekki á óvart eftir að hafa lesið bækur eftir Brown, í þeim eru allskyns upplýsingar og umræða um hugmyndir, og alltaf má finna þrjú umfjöllunarefni: um listir, trúarbrögð og vísindi. Þessi þrjú mikilvægu umfjöllunarefni takast á á síðunum.
„Enda eru þetta burðarsúlur mannlegs samfélags!“ segir hann. „En svo furðulega sem það annars hljómar þá eru sífelldir árekstrar milli þeirra. Að tefla þeim saman er næstum eins og að reyna að smíða borð með þremur fótum þar sem fæturnir vísa hver í sína áttina.“ Hann hlær.
– En þú hefur fundið þína leið til að nota þessa „fætur“ í verkunum.
„Ég hef alltaf litið á bækurnar sem mína persónulegu könnunarleiðangra. Ég legg alltaf upp með það að reyna að svara spurningunni hvað mig langi til að læra á þeim fjórum árum sem það mun taka mig að skrifa bókina. Hvaða heimi langar mig að búa í? Og ég veit að ef svörin við spurningunum vekja áhuga minn þá hefur annað fólk líka áhuga á þeim, það lærði ég snemma á ferlinum. Því segi ég alltaf: Skrifaðu bókina sem þig langar að lesa. Ekki elta það sem virðist njóta hylli í vinsælustu bókum augnabliksins. Maður verður bara að skrifa þá bók sem maður vill lesa – og vona að annað fólk deili þeim smekk.
En þær spurningar sem ég spyr mig áður en ég byrja á nýrri bók geta verið flóknar. Í Uppruna spyr ég tveggja stærstu sem hægt er að spyrja: Hvaðan komum við og hvert förum við? Eftir Engla & djöfla, þar sem ég sprengdi næstum upp Vatíkanið, var ég mjög hugsi yfir því hvert ég gæti farið í næstu sögu en endaði á því að skrifa um Maríu Magdalenu í Da Vinci lyklinum. Það kemur alltaf eitthvað upp.“
Síðustu fimmtán ár hefur Dan Brown verið einn vinsælasti rithöfundur samtímans og hafa spennusögur hans um táknfræðinginn Robert Langdon notið gríðarlegra vinsælda. Svo mikilla að á þeim tíma hafa einungis selst fleiri eintök bóka eftir J.K. Rowling, höfund sagnanna um Harry Potter. Munu bækur Brown hafa selst í hátt í þrjú hundruð milljónum eintaka en þær hafa verið þýddar á fleiri tugi tungumála.
Fyrsta saga Dans Brown sem sló í gegn var The Da Vinci Code (2003). Var það önnur sagan sem hann skrifaði um Langdon en hin fyrri, Angels & Demons, sem kom út 2000, náði ekki flugi fyrr en The Da Vinci Code kom út. Áður hafði Brown sent frá sér Digital Fortress (1998) og þá kom Deception Point (2001) út á milli fyrstu bókanna um Langdon. Síðan hafa komið á prent The Lost Symbol (2009), Inferno (2013) og Origin (2017) nú í vetur. Sú síðastnefnda var að koma út á íslensku í þýðingu Ingunnar Snædal og nefnist Uppruni.
Bandaríski leikstjórinn Ron Howard hefur gert vinsælar kvikmyndir eftir þremur sagnanna um Langdon, The Da Vinci Code, Angels & Demons og Inferno.
Dan Brown er einn þriggja systkina og ólst upp í New Hampshire. Faðir hans var háskólakennari og virtur höfundur kennslubóka í stærðfræði en móðir hans menntaður kirkjuorganisti. Áður en Brown helgaði líf sitt skrifum árið 1996 hafði hann spreytt sig sem tónlistarmaður og höfundur dægurlaga í Los Angeles, með litlum árangri. Þá var hann um tíma grunnskólakennari í ensku og spænsku. Hann er kvæntur en barnlaus og hefur Blythe, eiginkona hans, unnið með honum að heimildavinnu fyrir bækurnar.
Hyggjast leyfa fólki að skoða gosið
Færa slökkviliðið til nútímans
Gerir ráð fyrir 150 samningum í næstu viku
Almannavarnir auka viðbúnað
Mikilvægt að vera á tánum