„Nauðsynlegar til lífs á jarðarkringlunni“

Skírnaskógur íslensku þjóðkirkjunnar verður kynntur leiks á þessu ári. Þar verður  gróðursett tré fyrir hvern skírðan einstakling en græn kirkja Krists hefur sett umhverfismál í algjöran forgang að því er fram kom í nýárspredikun biskups Íslands, Agnesar M. Sigurðardóttur, í Dómkirkjunni. 

„Við skírnina verður barnið hluti af kirkju Krists hvort sem það er formlega skráð í ákveðna kirkjudeild eða ekki. Það barn sem skírt er í þjóðkirkjunni verður hluti af grænni kirkju Krists, sem hefur sett umhverfismál í algjöran forgang. Græna kirkjan eru fjölmennustu umhverfissamtök á Íslandi. Á nýju ári verður kynntur til leiks Skírnaskógur íslensku þjóðkirkjunnar. Í Skírnarskóginum verður gróðursett tré fyrir hvern skírðan einstakling. Tréð mun síðan vaxa, rétt eins og barnið, og verða hluti af umhverfinu og gagnast samfélaginu. Við skírnina verður barnið hluti af þeirri kirkju sem berst fyrir mannréttindum, frelsi og jafnrétti. Verður hluti af kirkju Krists sem hvern dag eflir samtíma sinn og samfélag með starfi sínu og mannauði,“ segir biskup Íslands.

Eitt er það markmið sem þjóðkirkjan lítur sérstaklega til nú um stundir og það er 13. heimsmarkmið Sameinuðu þjóðanna um aðgerðir í loftslagsmálum. Tvöfalda kærleiksboðorðið um að elska Guð og náungann eins og sjálf okkur er ákall um kærleika og umhyggju, að við stöndum vörð um manngildi og sköpunarverkið á sama tíma og við vinnum að réttlæti og friði í heiminum, segir Agnes.

„Það hlýtur öllum að vera ljóst að aðgerðir í loftslagsmálum eru nauðsynlegar til lífs á jarðarkringlunni. Fólk um allan heim reynir afleiðingar hækkandi hitastigs í þurrkum, flóðum og öfgum í veðurfari. Samvinna almennings og þjóða heims eru nauðsynleg og ábyrgðarfull.
Kristin trú og kirkjan leggur margt til umræðunnar um loftslagsvánna sem við blasir í heiminum í dag.

Í umhverfisstefnu þjóðkirkjunnar segir m.a.: „Þessi vandi er siðferðilegt málefni sem varðar alla. Alkirkjuráðið og Lútherska heimssambandið hafa í þrjá áratugi látið loftslagsmál til sín taka. Íslenska þjóðkirkjan er aðili að stefnu þeirra þar sem áréttað er að jörðin sé ekki til sölu. Í henni felst áskorun til safnaða og leiðtoga kirkjunnar um að boða frið við jörðina, hófsaman lífsstíl og réttláta skiptingu jarðargæða. Þar er einnig um að ræða hvatningu til trúmennsku við þá spámannlegu köllun kirkjunnar að benda á óréttlæti, ójöfnuð, félagslega neyð og náttúruspjöll af mannavöldum.“

Eitt af megin hlutverkum kirkjunnar á 21. öldinni er að vera rödd umhverfisverndar og sjálfbærni í lifnaðarháttum. Græna kirkjan verður virk og beinskeytt rödd þeirrar boðunnar. Græna kirkjan er þjóðkirkja landsmanna,“ segir Agnes M. Sigurðardóttir.

Í umræðu dagsins ber þjóðkirkjuna oft á góma. Margir hafa skoðun á henni og hlutverki hennar. Spámannleg köllun kirkjunnar er nefnd í umhverfisstefnunni en það er hlutverk kirkju að koma á framfæri þeim kærleiksboðskap sem Jesús birti og boðaði, segir Agnes.

„Rödd kirkjunnar kann að hljóma á stundum sem rödd hrópanda í eyðimörk en sú rödd á líka rétt á sér og er nauðsynlegur kompás á lífsins vegi. Það er leitt til þess að vita að sögur Biblíunnar eru ekki aðgengilegar börnum þessa lands í skólunum eins og áður var því þær eru hluti af menningarlæsi fólks í hinum vestræna heimi.

Umræða um aðskilnað ríkis og þjóðkirkjunnar er ekki ný af nálinni. Hún hefur komið upp af og til nánast frá því stjórnarskráin var lögleidd árið 1874. Það er samt ekki alltaf ljóst hvað menn meina þegar málefnið ber á góma, enda verður að byrja á því að skilgreina hver tengslin eru sem á að slíta.

Margir vilja meina að aðskilnaðurinn hafi farið fram og tekið gildi fyrir nákvæmlega 22 árum, þann 1. janúar árið 1998 en þann dag tóku lög um stöðu, stjórn og starfshætti þjóðkirkjunnar gildi eftir að samkomulag milli ríkis og kirkju hafði verið undirritað tæpu ári áður.

Frá þeim tíma hefur þjóðkirkjan verið sjálfstæð og ráðið innri málum sínum án aðkomu ríkisins innan lögmæltra marka eins og segir í lögunum. Kirkjuþing setur allar reglur og hefur æðsta vald í málefnum þjóðkirkjunnar, en framkvæmdaaðili þeirra reglna er kirkjuráð og eftir atvikum biskupsembættið. En það er rétt að aðskilnaður ríkis og kirkju hefur ekki farið fram að fullu, en skref eru stigin að fullum aðskilnaði, m.a. í dag þegar nýtt viðbótarsamkomulag ríkis og kirkju tekur gildi ásamt breyttum lögum um stöðu, stjórn og starfshætti þjóðkirkjunnar sem samþykkt var á Alþingi fyrir stuttu.

Frá og með þessum degi, 1. janúar árið 2020 hefur starfsfólk biskupsstofu og kirkjuráðs fengið nýjan ráðningarsamning og prestar landsins eru ekki lengur embættismenn ríkisins. Það er því ekki hægt að halda því fram að tengsl ríkis og kirkju séu mjög náin eða sterk þó vissulega beri ríkisvaldinu að styðja og vernda þjóðkirkjuna samkvæmt 62. grein stjórnarskrárinnar. Því ákvæði verður ekki breytt nema meirihluti kjósenda landsins vilji það.

Skemmst er frá því að segja að í ráðgefandi kosningu um nýja stjórnarskrá árið 2012 kaus meirihluti kjósenda með því að samband ríkis og kirkju yrði áfram staðfest í stjórnarskrá lýðveldsisins Íslands. Af einhverjum sökum gleymist þessi staðreynd í tíðum umræðum um nýja stjórnarskrá. Þessi nýstaðfesta 62. grein byggir á þeirri forsendu siðbótarinnar að almannavaldið, almenningur í kirkjunni eða hið veraldlega hafi um það að segja hvernig kirkjan er, en ekki eingöngu prestarnir. Menn geta haldið áfram að ræða tengsl ríkis og kirkju eða aðskilnað ríkis og kirkju en mikilvægara er að samfylgd þjóðar og kristinnar trúar haldi áfram, hér eftir sem hingað til.

Því hefur verið haldið fram að engin þörf sé fyrir þjóðkirkju í landi okkar. Hlutverki hennar sé lokið hafi það þá nokkurn tíma verið til staðar. En staðreyndin er sú að fólk sæki messur og margir þiggja þjónustu þjóðkirkjunnar.

Í þéttbýlinu leggur fjöldi fólks á öllum aldri leið sína í kirkjurnar enda er starf hennar ekki bundið við sunnudagana og aðra helgidaga ársins. Sú mynd sem ég fæ af kirkjunni þegar ég heimsæki söfnuði hennar er að starfið blómstri og fólkið sé glatt.

Söfnuðurinn er fólkið í kirkjunni og ég vil nota tækifærið og þakka þeim fjölmörgu sem leggja kirkjunni lið, gefa af tíma sínum og kröftum og telja það ekki eftir sér. Um landið allt eru sjálfboðaliðar í sóknarnefndum og kirkjukórum, kvenfélögum og bræðrafélögum, safnaðarfélögum, auk þeirra fjölmörgu sem hafa kosið að vinna fyrir kirkjuna við þrif, kirkjuvörslu, eru hringjarar og viðgerðarmenn. Takk fyrir framlag ykkar. Þið eruð kirkjan ásamt öllum þeim sem hana sækja og þjónustu hennar njóta, um land allt.
Það er margt sem hefur hrunið og margt sem getur hrunið. Það þekkjum við af sögu mannkyns. Hugmyndakerfi hafa komið og haft mikil áhrif en hrundu svo. Fjármálakerfi sömuleiðis, fyrir utan alla þá eyðingu jarðar sem mannskepnan hefur valdið. En kirkja Krists stendur enn og mun gera á meðan drengurinn sem fæddist hin fyrstu jól, vill að hún standi. Það er undir Drottni sjálfum komið en ekki misvitrum mönnum hvort hún stendur eða fellur, hvort hún er tengd eða aðskilin,“ segir ennfremur í nýárspredikun biskups Íslands.

• Blogga um frétt