Gröf hins óþekkta Norðmanns

„Foreldrar mínir misstu elsta barnið sitt í vöggudauða og mamma var töluvert mikið uppi í kirkjugarði í kjölfarið,“ segir Ásta Eggertsdóttir, fyrrverandi læknaritari frá Akureyri, við upphaf frásagnar sinnar af forvitnilegri atburðarás þar nyrðra, en barnið, sem lést árið 1935, var systir Ástu, hún varð aðeins sex vikna gömul og fjölskyldu sinni harmdauði.

Var systirin lögð til hinstu hvílu við hlið ömmu sinnar, Ingibjargar Jónasdóttur, í Akureyrarkirkjugarði á Naustahöfða og heimsótti móðir Ástu grafir þeirra mikið og oft auk þess að snyrta þar og dytta að eins og þurfti. Líður svo að jólum 1935.

„Svo dreymir mömmu þennan Norðmann“

„Ekki löngu eftir að systir mín deyr er svo tekin gröf í aðeins nokkurra metra fjarlægð og settur á hana steinn,“ rifjar Ásta upp af þessum atburðum fyrir hartnær 90 árum, sem hún upplifði þó ekki, enda ekki fædd fyrr en 20 árum síðar. Var steinninn nýkomni merktur ungum Norðmanni, Trygve Evanger Eggesbønes, sem fæðst hafði 10. desember 1909 og því ekki náð nema miðjum þrítugsaldri, en hann hafði verið látinn í nokkra mánuði er þessir atburðir gerðust, eða frá því í ágúst 1935.

Ásta og eiginmaður hennar, Hannes Ragnar Óskarsson, rótgrónir Akureyringar bæði, á leið til Grímseyjar í blíðskaparveðri. Ljósmynd/Aðsend

„Svo dreymir mömmu þennan Norðmann, sem segir henni í draumnum að hann sé ekki sáttur við þennan hvílustað sinn. Mamma trúði mjög á drauma og fór og heimsótti umsjónarmann garðsins á þessum tíma og spurði hann hvort þarna gæti hugsanlega hafa orðið einhver ruglingur. Svo þegar farið er að skoða pappíra kirkjugarðsins kemur í ljós að steinninn hafði verið settur á rangt leiði,“ segir Ásta af för móður sinnar.

Fóru leikar því svo að steinninn var fluttur á réttan stað þar sem ungi maðurinn norski hafði í raun verið lagður til hinstu hvílu. Hann vitjaði móður Ástu ekki frekar eftir það og taldi hún hann sáttan við málalok. Hún taldi það hins vegar ekki eftir sér, í kjölfar þess að Eggesbønes vitjaði hennar í draumnum, að halda gröf hans við með skreytingum og almennri snyrtingu meðan henni entist aldur til.

Annast gröfina í hartnær öld

„Móðir mín hafði í tæp 60 ár stóran garð sem hún hugsaði um af mikilli natni og lagði mikla alúð í að sinna blómum og plöntum sem þar voru. Það sama gilti um leiði ættingja okkar í kirkjugarðinum og var mikil áhersla lögð á góða umhirðu þeirra. Svo þegar hún var hætt að geta farið í garðinn tók ég við og Trygve fékk bara sínar skreytingar áfram, hvort sem var um sumar eða jól eða páska,“ segir Ásta og hefur fjölskyldan því annast gröf manns, sem hún þekkir engin deili á, í hartnær öld.

Legsteinninn sem segja má að hafi verið hornsteinn þessa sérstaka máls kom í kirkjugarðinn undir jól 1935, nokkrum mánuðum eftir að Eggesbønes var jarðsettur. Ekki vildi betur til en svo, að hann fór á ranga gröf í byrjun. Ljósmynd/Aðsend

„Einhvern veginn gerði maður þetta bara án þess að velta því sérstaklega fyrir sér, þetta fylgdi bara. Auðvitað fór það oft í gegnum kollinn á manni hver þessi maður eiginlega væri,“ heldur hún áfram, en um Eggesbønes og örlög hans, hver svo sem þau voru, hefur fjölskyldan aldrei haft minnstu hugmynd. Öll börn Ástu hafa komið að umhirðu leiðis hans með einum eða öðrum hætti.

Orðinn einn af okkur

Sindri Már Hannesson, sonur Ástu, er henni til fulltingis í samtalinu og greinir nú frá því að kærasti hans, sem er norskur, hafi starfað í norska sendiráðinu í Reykjavík í sumar, í hléi frá námi í Hollandi, sem hann hefur nú horfið aftur til. „Þessa sögu bar á góma í sumar og úr varð að það gæti verið áhugavert að koma henni á framfæri á norsku til að jafnvel sjá hvort einhver þekkti einhver deili á Trygve í hans heimalandi, öllum þessum árum síðar,“ segir Sindri.

„Eigi er mark að draumum,“ sagði Þorsteinn Egilsson í Gunnlaugs sögu ormstungu sem ekki virðist þó algilt. Hér er móðir Ástu, Aðalheiður Þorleifsdóttir, sem Norðmaðurinn látni vitjaði í draumi og kvaðst illa líka hvílustaður sinn. Aðalheiður, sem lést árið 2006, gekk á vit kirkjugarðsvarðar og spurði hvort mistök gætu hafa átt sér stað. Svo reyndist vera. Ljósmynd/Aðsend

„Við gerum okkur þó grein fyrir að mögulegt er að við fáum aldrei að vita neitt um hann Trygve,“ tekur móðir hans við, „enda var hann ungur við ævilok og langt um liðið síðan hann lést. Líklega hefur hann starfað sem verkamaður eða sjómaður, enda skráður þannig í kirkjugarðsskrána, og af einhverjum ástæðum verið jarðsettur hér. Þó þykir okkur gott að geta hugsað um hann, enda hálfeinmanaleg tilhugsun að vera jarðsettur langt frá heimalandi sínu, án nokkurs ættingja til að líta eftir með þér,“ segir hún.

Þau mæðginin kveðast hins vegar sammála um að burtséð frá því hvort nokkur botn fáist einhvern daginn í raunverulegan bakgrunn og ævi Norðmannsins Trygve Evanger Eggesbønes, muni fjölskyldan halda áfram að annast leiði hans um ókomna tíð. „Hann er orðinn einn af okkur á þessum 90 árum, það er einfaldlega svoleiðis,“ segir Ásta Eggertsdóttir að lokum.

Stórfjölskyldan norðlenska, frá vinstri og byrjað aftast: Sigurveig, tengdadóttir Ástu, Ásta, Aðalheiður, dóttir Ástu, kona Guðmundar, Eggert, sonur Ástu, maður Sigurveigar, Hannes, maður Ástu, Guðmundur, tengdasonur Ástu, Sindri Már, sonur Ástu. Barnabörn Ástu og Hannesar: Júlíus Darri, Kristófer Dagur, Gabríela Nótt, Viktoría Dögg, Alexandra Dagmar og Þorgils Máni. Á myndina vantar enn eitt barnabarnið, Elísabetu Dröfn, svo ljóst má vera að gröf Norðmannsins óþekkta, Eggesbønes, verður í góðum höndum meðan moldir og menn lifa. Ljósmynd/Aðsend