Faðir fatlaðs drengs segir borgina verða að gera betur

Í þessu tilfelli sé verið að flytja þjónustu í húsnæði á annarri hæð án útisvæðis og nægjanlegs rýmis til sértækrar starfsemi og slíkt brjóti gegn grundvallarviðmiðum.

„Ef maður gæti valið hefði maður farið öfuga leið við það sem borgin er að gera núna,“ segir Ásgeir.

Ný staðsetning úrræðanna verður á efri hæð húsnæðisins að Skeifunni 8. Ekkert útisvæði er til staðar og ekki nægjanlegt rými til sértækrar starfsemi. mbl.is/Karítas

Þolir illa stóra hópa og mikil opin rými

Spurður hvenær honum var tilkynnt um flutningana segir Ásgeir stjórnendur Smiðju hafa sent frá sér tölvupóst í síðustu viku sem þó hafi ekki fjallað um flutninginn heldur um það að úrræðinu yrði lokað á meðan á flutningum standi, í eina og hálfa viku um mánaðamót maí/júní.

„Það var eins og stjórnendur gerðu ráð fyrir að við vissum af flutningnum, „upplýsingarpóstur um flutninginn ætti að hafa borist öllum frá velferðarsviði“ var sagt í póstinum, en það hefur enginn fengið neitt slíkt frá velferðarsviði. Þetta var í fyrsta og eina skiptið sem við höfum verið látin vita af þessum fyrirhugaða flutningi.

Starfsfólkið sagðist ætla að gera allt sem þau gætu til að koma til móts við okkur, þetta hafi komið þeim mjög mikið á óvart líka, flutningurinn hafi ekki verið kominn til þegar þau voru að skipuleggja sumarfrí. Þannig að það hefur enginn fyrirvari verið á þessu,“ segir Ásgeir.

Síðan hafi hann heyrt í starfsmanni Smiðju og komist að því að mikil óánægja er meðal starfsfólks með flutninginn. Þeim lítist illa á húsnæðið í sjálfu sér og telja það ekki koma til með að henta mörgum þjónustunotendum.

„Til dæmis eins og sonur minn, hann þolir illa að vera lengi í stórum hóp og miklu opnu rými. Hluta af deginum þarf hann að komast burt frá skvaldrinu og hávaðanum og fá að vinna sín verkefni í friði í lokuðu rými, bara til að róa sig aðeins, og það á við um marga fleiri. Það verður mjög lítið um svoleiðis næðisrými í þessu nýja úrræði.“

Mikil óánægja er meðal starfsfólks Smiðju með flutninginn. Þeim líst illa á húsnæðið í Skeifunni samanborið við það sem þau eru vön, að Bæjarflöt 17, og telja það ekki koma til með að henta mörgum þjónustunotendum. mbl.is/Karítas

Efast um hæfi til að meta þarfir fatlaðra

Ásgeir segir ósætti aðstandenda fyrst og fremst snúast um samskiptaleysi borgarinnar og úrræðisins við aðstandendur, þjónustunotendur og starfsfólk. Starfsfólk úrræðisins hafi komist að flutningnum fyrir tilviljun þegar tillaga birtist fyrir borgarráði.

„Þau sáu þetta fyrir tilviljun í dagskrá borgarráðs. Enginn er látinn vita af einu eða neinu og engir aðstandendur eða fagfólk spurð álits,“ segir hann og bætir við að sá sem skrifaður er fyrir þessari tillögu vinni við fjármála- og áhættustýringu á eignaskrifstofu, sem komi ekki nálægt vinnu með fatlaða einstaklinga á neinn hátt.

„Það er spurning hvers konar hæfi það er til þess að meta húsnæði og þarfir fatlaðra. Þetta vekur grun um að þessi ákvörðun hafi verið tekin í sparnaðarskyni,“ segir hann. Mikilvægt sé að öll þjónustutilfærsla sé framkvæmd með það í huga að bæta þjónustu, ekki aðeins til að ná fjárhagslegum markmiðum.

Þess ber að geta að samningur Sameinuðu þjóðanna um réttindi fatlaðs fólks kveður á um rétt fatlaðs fólks til að hafa áhrif á ákvarðanir sem varða það. Þá segir í bréfi frá starfsfólki Smiðjunnar og Opus að hér virðist ekki hafa verið tryggt raunverulegt samráð við notendur og fagaðila sem starfa með þeim.

„Alveg skelfileg tilhugsun“

„Við höfum miklar áhyggjur af þessu,“ segir Ásgeir. Nú sé það stutt í flutningana að hann hafi áhyggjur af því að það verði ekkert tilbúið þegar starfsemin verður flutt.

„Ef það á að fara að innrétta þetta upp á nýtt til að henta þessum hópi þá tekur það töluverðan tíma, nema þeir ætli bara að hafa þetta sem opið skrifstofurými, sem er alveg skelfileg tilhugsun.“

Rýmið sem hópurinn í Smiðju er vanur er að sögn Ásgeirs hlýlegt. Það samanstendur af mörgum rýmum sem auðvelt er að skipta upp, þar er notalegt andrúmsloft og hljóðvistin er mjög góð, en Ásgeir hefur meðal annars miklar áhyggjur af hljóðvistinni í opnu rými eins og nýja staðnum.

Fyrir einstaklinga með sértækar þarfir er þétt setið húsnæði með miklum hávaða ekki boðlegt. Þjónustan verður að byggja á grunnreglum algildrar hönnunar, þar sem tekið er mið af aðstæðum sem skapa ró og öryggi fyrir bæði notendur og starfsfólk.

Rýmið sem hópurinn er vanur í Smiðju er að sögn Ásgeirs hlýlegt. Það er að Bæjarflöt 17 í Grafarvogi þar sem stutt er í fallega náttúru, þar er notalegt andrúmsloft og hljóðvistin er mjög góð, nokkurt sem miklar áhyggjur eru af varðandi nýju staðsetninguna. mbl.is/Karítas

„Stórhættuleg staðsetning fyrir þá“

Útivera er syni Ásgeirs og öðrum þjónustunotendum verulega mikilvæg.

„Útivera er það besta sem sonur minn fær. Hann fer í langan göngutúr á hverjum degi, það hjálpar honum að einbeita sér og geta sinnt öðrum verkefnum betur,“ segir Ásgeir.

Því er útisvæði lykilþáttur í velferð hans og hópsins, bæði fyrir líkamlega og andlega heilsu. Það er mat starfsfólks og aðstandenda að hér sé skref tekið í öfuga átt við önnur lönd, sem lagt hafa áherslu á að bæta aðgengi að grænum svæðum fyrir fatlað fólk.

Nýja staðsetningin er í Skeifunni 8, þar sem mikil umferð er og útivist og göngutúrar ekki mjög spennandi.

„Drengurinn minn hefur til dæmis enga tilfinningu fyrir að passa sig á bílum, umferð og svoleiðis, það þyrfti að halda í höndina á honum allan tímann. Svo veit ég til þess að sumir þjónustunotendur eiga það til að reyna að strjúka og hlaupa í burtu og svona, þetta er stórhættuleg staðsetning fyrir þá.“

Á nýju staðsetningunni er mikil umferð og útivist og göngutúrar ekki mjög spennandi. Sonur Ásgeirs hefur enga tilfinningu fyrir að passa sig á bílum eða umferð auk þess sem aðrir þjónustunotendur eiga það til að reyna að strjúka eða hlaupa í burtu frá starfsfólki. mbl.is/Karítas

„Flakkandi á milli staða í meira en hálft ár“

Aðspurður segir Ásgeir draumastöðuna þá að mörg lítil úrræði væru dreifð út um allt. Þá væri hægt að sníða þau úrræði eftir þörfum einstaklingana, sem séu svo misjafnir að það sé erfitt að búa til úrræði sem henti öllum.

„Ef maður gæti valið hefði maður farið öfuga leið við það sem borgin er að gera núna.“

Þá segir hann fjölskyldu sína hafa reynslu af úrræðaleysi borgarinnar. Þegar sonur hans útskrifaðist frá sérdeild Fjölbrautaskólans við Ármúla, sem er að sögn Ásgeirs mjög gott úrræði, þá gat ekkert úrræði tekið við.

„Þá var í raun búið til nýtt úrræði þar sem þau voru látin vera í lausu lofti með ekkert húsnæði, flakkandi á milli staða í meira en hálft ár. Það var mjög vondur tími. Það var ekki fyrr en við fengum okkar dreng fluttan yfir í Smiðju sem honum fór að ganga betur, það er alveg búið að taka sinn tíma.“

Sonur Ásgeirs hefur nú verið í Smiðju í fimm ár. Það hefur gengið vel en það er mat Ásgeirs og eiginkonu að Smiðja sé alveg á mörkunum að vera of stórt úrræði, og nú virðist þessi nýja staðsetning verða mun stærri.

„Ég hef ekki séð teikningar en ég hef orð starfsfólksins fyrir því hvernig rýmið verður. Ég ímynda mér að drengurinn minn verði mjög erfiður og það verði erfiðara að sinna honum. Þar sem hann er núna getur hann verið með hópnum í einhvern tíma, þangað til hann gefst upp á áreitinu, þá getur hann farið og verið í hálfgerðu prívatrými að dunda sér og róa sig, svo er hann kannski tilbúinn til að koma fram aftur. Mér skilst að þetta nýja rými bjóði ekki upp á svona aðstöðu,“ svarar Ásgeir, spurður hvernig hann búist við að sonur sinn bregðist við breytingunni.

Starfsfólk úrræðisins hefur tekið í svipaðan streng, en þau hafa bent á að óviðeigandi húsnæði geti leitt til aukinnar streitu, hegðunarvanda og jafnvel hættu fyrir bæði notendur og starfsfólk. Með því að þrengja að rýmisnýtingu og skera niður aðstöðu sé þannig verið að skapa óviðunandi vinnuumhverfi og hættu á auknu álagi.

Sonur Ásgeirs hefur nú verið í Smiðju í fimm ár. Það hefur gengið vel en það er mat Ásgeirs og eiginkonu að Smiðja sé alveg á mörkunum að vera of stórt úrræði, og nú virðist þessi nýja staðsetning verða mun stærri. mbl.is/Karítas

Nauðsynlegt að fá álit frá aðstandendum og fagfólki

Ásgeir segir almenn samskipti við Smiðju hafa minnkað töluvert frá því sonur hans byrjaði þar fyrir fimm árum. Enn eigi sér stað dagleg samskipti við almenna starfsmenn, aðstandendur fái að frétta hvað var gert yfir daginn og hvað viðkomandi fékk að borða, en þau fái aldrei neitt frá úrræðinu.

„Þegar sonur minn var nýbyrjaður þá voru alltaf reglulegir tölvupóstar með ítarlegum upplýsingum um hvað var nýtt að gerast eða hvað var fram undan, en það hefur ekki verið núna í langan tíma. Samskiptin eru mjög lítil.

Alveg eins og núna, það hefur ekkert samráð verið haft við okkur, ekki neitt. Það sem ég veit í dag er ekki af frumkvæði neins nema aðstandenda og starfsfólks utan stjórnarinnar. Það er ekkert verið að upplýsa nánar um þetta.“

Þá segir hann líta út fyrir að búið sé að ákveða flutningana og ekkert verði snúið ofan af ákvörðuninni.

„Ef það er, þá verður að gera þetta betur. Bæði samskiptalega séð og með því að fá álit frá aðstandendum og fagfólki áður en gripið er til svona aðgerða. Mér skilst að starfsfólkið hafi ekkert verið spurt heldur, þau eru nýbúin að frétta þetta.

Ef það á að flytja 26. maí þá er ekki mikill tími fyrir nokkurt samráð um það hvernig á að innrétta svona húsnæði sem best fyrir þennan hóp.“

Að lokum segir hann flutningana koma til með að verða mjög erfiða fyrir marga. Vel geti verið að þessi staðsetning henti einhverjum, sem séu meira á þeirri línunni að fara að sitja á kaffihúsi og kíkja í búðirnar, „en það hentar engan veginn öllum, og að ég held fæstum í þessu úrræði“.

„Okkar drengur talar ekki neitt og þó hann geti verið í kringum fólk finnst honum betra að vera í litlum hóp, eða jafnvel einn með starfsmanni.“