Þegar umræða um öfgahyggju verður jafnframt ofbeldisfull, fer hún að nálgast hugmyndir um hryðjuverk, sögn Finnboga.

Frétt af mbl.is

Aukin ógn vegna ofbeldisfullrar hægri öfgahyggju

Teygja sig neðar í aldri

Fram kemur í nýrri hættumatsskýrslu greiningardeildar ríkislögreglustjóra að ungmenni í viðkvæmri stöðu séu oft berskjölduð fyrir öfgaefni á netinu og að þekkt sé að bæði hópar í brotastarfsemi og þeir sem aðhyllast öfgahyggju leiti í börn og ungmenni til að efla málstað sinn. Slík þróun hafi þegar sést í nágrannalöndunum og geti skapað alvarlega ógn þar sem brota- og hryðjuverkastarfsemi skarast. 

„Hægri öfgahyggjan er það sem við sjáum helst á Íslandi, við höfum ekki verið að sjá mikið af öfgahyggju í þessum trúarlegu hópum. Ekki hér á landi, en staðan er sannarlega önnur í Evrópu,“ segir Finnbogi.

„Við sjáum hjá okkur er að þessir brotahópar eru að teygja sig neðar og neðar í aldri. Við höfum þó ekki beint séð tengingu á milli öfgahópa og skipulagðrar brotastarfsemi hér á landi. Það sem við tölum um í skýrslunni er þessi vitneskja sem við höfum um börn og ungmenni sem eru að finna og skoða öfgaefni og eru inni í spjallhópum og samskiptarásum þar sem verið er að ræða öfgaefni.“

Taka þátt í mjög grófri umræðu

Fram kemur í skýrslunni að greiningardeildin sjái nú ýmis merki um vaxandi ofbeldisfulla öfgahyggju eins og hugmyndir hvítrar kynþáttahyggju, ásamt ýmsum öðrum samsæriskenningum, sem dreifast á milli notenda á lokuðum spjallborðum og samskiptamiðlum. Telur greiningardeildin líklegt að dulkóðaðir stafrænir vettvangar muni á næstu árum enn auka áhrif á ofbeldisfulla öfgahyggju og þá sérstaklega á meðal ungs fólks.

„Við höfum séð þarna einstaklinga yngri en 18 ára, en við erum að ekki að tala um þessu samhengi mjög langt niður í aldri,“ segir Finnbogi.

„Við sjáum merki um þessa umræðu, við fáum sendar upplýsingar bæði frá almenningi og lögreglu og erlendum samstarfsaðilum, um íslenska einstaklinga sem taka þátt í mjög grófri umræðu á þessum vettvangi.“

Hann vill ekki fara mikið út það hvort um sé að ræða skipulagningu hryðjuverka, enda séu það viðkvæmar upplýsingar.

„Það er meira af upplýsingum sem við sjáum, kannski er þetta að verða sýnilegra, en við erum allavega að sjá meira af þessu.“

Frétt af mbl.is

Hættustig vegna hryðjuverkaógnar helst óbreytt

Fylgjast með hvort umræðan verði ofbeldisfull

Finnbogi segir lögregluna eina og sér ekki geta spornað við þeirri þróun að börn og ungmenni leiti í öfgaefni á netinu, þar verði samfélagið allt að stíga inn í.

„Lögreglan á þarna aðkomu og verður að hafa hana, en þetta er orðið stærra samfélagslegt vandamál heldur en að það sé einkamál lögreglu að það sé umræða um öfgahyggju á netinu. Eins og hefur verið bent á, þá þurfa skólayfirvöld, félagsmálayfirvöld, foreldrar og samfélagið í heild sinni að taka þátt í þessari umræðu og reyna að snúa henni á betri veg,“ segir Finnbogi.

„Lögreglan getur bent á þetta og okkar er að fylgjast með að þetta sé ekki komi inn á einhverjar brautir um ofbeldisfulla öfgahyggju. Þar liggur línan. Það er umræða um öfgahyggju en þegar það veður ofbeldisfull öfgahyggja, þá erum við farin að nálgast hugmyndir um einhvers konar hryðjuverk. Um leið og menn eru farnir að beita ofbeldi þá er það orðið lögreglumál.“

Ef ógnin er þekkt er hættumatið hækkað

Hann segir lögregluna vissulega sjá umræðu um ofbeldisfulla öfgahyggju, en hún sé ekki á stórum skala.

„Þá værum við að færa okkur ofar í áhættumatinu. Við sitjum á stigi þrjú, sem heitir aukin ógn. Það þýðir ekki ógnin sé að aukast, en hún er meiri en á stigi tvö,“ útskýrir hann,

„Við höfum verið spurð að því hvað þurfi til að við hækkum okkur, en þá er það þetta spurning um að við séum með upplýsingar um að það sé einhver skipulagning. Fjórða stig er alvarleg ógn - til staðar þekkt ógn, vitað er um ásetning, getu og skipulagningu. Þá þurfum við að vera þar.“