Innlent | Morgunblaðið | 19.4.2025 | 7:25

Á líka við um Vestmannaeyjar

Ríkið gerði tilkall til allra úteyja í Vestmananeyjum. mbl.is/Eggert Jóhannesson

Framkvæmdastjóri Óbyggðanefndar segir í samtali við Morgunblaðið að nefndin sé ekki að taka afstöðu til einstakra krafna þrátt fyrir að nefndin telji að ríkið eigi almennt ekki tilkall til þeirra eyja og skerja sem fyrir landi liggja og eru innan tveggja kílómetra fjarlægðar frá fastalandinu.

Óbyggðanefnd hefur komist að þeirri niðurstöðu að hluti krafna ríkisins um að eyjar og sker við landið verði þjóðlendur eigi ekki við rök að styðjast og er vísað í því samhengi til ákvæða í lögbókinni Jónsbók sem leidd var í lög árið 1281.

„Ef sker eður eyjar liggja fyrir landi manns, þá á sá það og reka þann allan er því fylgir er meginland á næst, nema með lögum sé frá komið,“ segir í ákvæðinu en niðurstaða nefndarinnar um þýðingu ákvæðisins kemur fram í álitsgerð sem send var lögmönnum sem eru í fyrirsvari fyrir þá landeigendur sem ríkið sótti að í málinu og krafðist þess að eyjar og sker fyrir löndum þeirra yrðu gerð að þjóðlendum.

„Nefndin er að taka almenna afstöðu til nokkurra álitaefna sem eru gegnumgangandi í þessum málum varðandi eyjar og sker. Þetta er umfjöllun um nokkur almenn álitaefni þannig að ekki er tekin afstaða til einstakra krafna aðila heldur er þetta rannsókn á almennum atriðum sem koma við sögu í málunum,“ segir Sigmar Aron Ómarsson, framkvæmdastjóri Óbyggðanefndar.

„Nefndin hefur gefið út þessar almennu niðurstöður núna, sem fjalla m.a. um þetta ákvæði, og hefur svo beint því til lögmanna að kanna hvort það sé tilefni til að sætta mál, í heild eða hluta, á grundvelli þeirra sjónarmiða sem þar koma fram. Það er hlutverk lögmanna ríkisins annars vegar og lögmanna landeigenda hins vegar,“ segir Sigmar.

Aftur á móti er það ríkisins að ákveða hvort tekið verði tillit til þessarar niðurstöðu eða kröfugerðinni haldið til streitu óbreyttri.

Frétt af mbl.is

Óbyggðanefnd fellst á rök landeigenda

Á við um eyjaklasa með bæjareyju

Eins og fjallað hefur verið um áður gerði ríkið meðal annars kröfu til hluta af Heimaey og allra úteyja.

Hvað þýðir þetta fyrir Heimaey og eyjarnar þar í kring?

„Niðurstaða nefndarinnar er að þetta ákvæði í Jónsbók eigi bæði við um meginlandið og eyjaklasa þar sem við erum með einhvers konar heimaeyju eða bæjareyju, þannig að þá erum við ekki bara að tala um Vestmannaeyjar heldur eyjajarðir almennt. Þetta einskorðast því ekki bara við hið eiginlega meginland Íslands. Svo á eftir að koma í ljós hvernig viðbrögðin verða við þessu hjá lögmönnum,“ segir Sigmar.

Sigmar gerir ráð fyrir því að lögmenn muni rýna þessar almennu niðurstöður og í kjölfarið meta hvort tilefni sé til að endurskoða einhverja þætti í kröfugerð ríkisins.

„En ég get í sjálfu sér ekki svarað fyrir það,“ segir hann.

Hann telur að Óbyggðanefnd muni úrskurða um kröfugerð ríkisins á síðari hluta ársins.