Innlent | mbl | 9.5.2025 | 12:54

Andstæð viðbrögð flugmanna og vélin missti 8.000 feta hæð

Flugvélin var Boeing 777-300 vél á vegum Turkish Airlines og var á flugi frá Toronto í Kanada til Istanbúl í Tyrklandi. Lenti vélin í mikilli ókyrrð yfir Íslandi, en viðbrögð flugmannanna voru óafvitandi andstæð og missti vélin 8.000 feta hæð á einni mínútu. AFP/Prakash Mathema

Flugmenn í flugvél Turkish airlines sem var ferð norður yfir Langjökli í febrúar 2023 tókust óafvitandi á um stjórn vélarinnar. Andstæð viðbrögð þeirra urðu til þess að stýri aftengdust og vélin missti 8.000 feta hæð á um einni mínútu og sjö einstaklingar slösuðust.

Þetta er meðal þess sem kemur fram í skýrslu Rannsóknarnefndar samgönguslysa um flugatvikið. Í skýrslunni segir að vélin hafi lent í alvarlegri ókyrrð vegna háloftafjallabylgja, en gagnrýnt er að Veðurstofan hafi ekki verið búin að gefa út svokallaða SIGMET-aðvörun vegna þessa.

Annar togaði á meðan hinn ýtti fram

Við skoðun á gervitunglamyndum og öðrum veðurgögnum kom í ljós að háloftafjallabylgjurnar höfðu verið til staðar yfir Íslandi í margar klukkustundir áður en flugvélin lenti í atvikinu.

Fyrsta slíka aðvörunin um háloftafjallabylgjur yfir Íslandi þennan dag var gefin út fjórum mínútum eftir atvikið, en þó ekki á því svæði sem atvikið varð. Um 40 mínútum síðar gaf Veðurstofan út aðra viðvörun þar sem fjallabylgjusvæðið var stækkað og upplýst var um sterkar slíkar fjallabylgjur á svæðinu.

Í skýrslunni er rakið að eftir að flugvélin lenti í ókyrrðinni hafi verið nokkur hröð, en greinileg, inngrip á stýri ásamt miklum breytingum á kný, meðan flogið var í ókyrrðinni. Virkjaðist ofrisviðvörun með titringi stýris í fjögur skipti, en flugmennirnir áttu í vandræðum með að hafa stjórn á vélinni.

Tókust þeir sem fyrr segir óafvitandi á um stjórn vélarinnar, þar sem aðstoðarflugmaðurinn ýtti stýri sínu fram á meðan flugstjórinn togaði stýrið að sér.

Flugáætlun vélarinnar sést á grænu línunni, en fjólubláa línan sýnir þá leið sem vélin fór. Kort/Google/RNSA

Fallhraði náði 17.100 fetum á mínútu

„Andstæð inngrip aðstoðarflugmannsins og flugstjórans urðu til þess að stýri þeirra aftengdust. Flugáhöfnin tók á breytilegum aðstæðum án þess að taka af sjálfvirku eldsneytisgjöfina. Varð þetta til þess að báðir flugmennirnir og sjálfvirka eldsneytisgjöfin tókust á um stjórn flugvélarinnar. Flugvélin missti um 8000 feta hæð á um einni mínútu, þar sem hæsti fallhraði hennar var allt að 17.100 fet á mínútu,“ segir í skýrslu rannsóknarnefndarinnar.

Er orsök atviksins rakin til skorts á ástandsvitund og samvinnu flugmannanna.

Rannsóknarnefndin beinir þeim tilmælum til Veðurstofunnar að bæta sjálfvirka greiningu á veðurfyrirbrigðum eins og ókyrrð og fjallabylgjum með háupplausnar veðurspám. Þá er því beint til Veðurstofunnar að setja fram SIGMET-viðvaranir á myndrænan hátt á korti.

Nefndin beinir því einnig til tyrkneska flugfélagsins að endurskoða svokallaða CRM-þjálfun til að flugmenn séu betur meðvitaðir um hlutverk hvors um sig í flugi.