Umboðsmaður barna telur fulla ástæðu til þess að ríkið skoði hvort hægt sé að styðja við foreldra sem kjósa að fara með börn sín til útlanda í fíknimeðferð, á meðan skortur er á úrræðum hér á landi fyrir börn með fjölþættan vanda.
Um sé að ræða einstaklega viðkvæman hóp barna sem geti ekki beðið eftir því að þjónusta við þau verði byggð upp hér á landi.
Í svari mennta- og barnamálaráðuneytisins við fyrirspurn mbl.is í síðustu viku kom fram að ekki hefði verið skoðaður sá möguleiki að senda börn til útlanda í meðferð og að það stæði heldur ekki til. Áhersla stjórnvalda væri á að hraða uppbyggingu faglegra úrræða fyrir þennan hóp barna hér á landi, sem næst fjölskyldu og annarri þjónustu.
„Ef nýta ætti erlend meðferðarúrræði fyrir meðferð á ábyrgð íslenskra stjórnvalda þyrfti að horfa til lagaumhverfis á Íslandi, alþjóðlegra skuldbindinga, faglegs inntaks meðferðarinnar, réttarstöðu barna og ábyrgðar ef slíkt úrræði bregst með alvarlegum afleiðingum fyrir barnið,“ sagði jafnframt í svari ráðuneytisins.
Dæmi eru um að foreldrar hafi farið með börn sín til útlanda í meðferð, og mbl.is hefur rætt við foreldra sem eru að íhuga þann kost. Það hins vegar mjög kostnaðarsamt og ekki á allra færi.
Salvör Nordal, umboðsmaður barna, segist skilja mjög vel foreldra í þessari stöðu, þegar það vantar sárlega úrræði hér á landi.
„Þetta á ekki að koma í staðinn, að sjálfsögðu viljum við að það séu byggð upp úrræði hér. Að úrræði séu til staðar á Íslandi og að fólk þurfi ekki að fara til annarra landa,“ segir Salvör í samtali við mbl.is.
„En á meðan staðan er þessi, að það er ekki hægt að veita þessa þjónustu hér, þá er full ástæða fyrir ríkisvaldið að skoða þennan möguleika. Hvort hægt sé að styðja foreldra sem eru með börn í þeim aðstæðum að þau séu tilbúin að fara í meðferð erlendis,“ segir hún en bendir jafnframt á að það sé að öllu leyti flóknara að fara til útlanda í meðferð. Þetta snúist ekki bara um kostnað.
„Eins og með ýmsa aðra læknisþjónustu þá erum við að senda fólk til útlanda ef það er ekki hægt að veita þjónustuna hér á landi. Hér erum við með einstaklega viðkvæman hóp barna, sem getur ekki beðið. Það er svo afdrifaríkt að þau fái ekki þjónustu þegar þau eru tilbúin að nýta hana og þurfa á henni að halda,“ segir Salvör.
„Það er ekki hægt að þessi börn bíði svona,“ bætir hún við.
Ekki hefur verið starfrækt langtímameðferðarúrræði fyrir drengi hér á landi á vegum ríkisins í rúmt ár, eða frá því Lækjarbakka var lokað vegna myglu í apríl á síðasta ári. Til stendur að opna Lækjarbakka á nýjum stað í Gunnarsholti á Rangárvöllum, en það verður í fyrsta lagi í lok september eða í október.
Í dag er því ekkert sem grípur drengi sem ljúka hefðbundinni meðferð og greiningu á meðferðarheimilinu Blönduhlíð á Vogi og þurfa á framhaldsmeðferð að halda. Það er því hætt við því að börnin leiðist fljótt aftur út á sömu braut og áður og hafa þeir sem til þekkja varað við því að það kunni að gerast.
Í byrjun júní birtist viðtal við móður 16 drengs í þeirri stöðu á mbl.is. Hann var útskrifaður úr Blönduhlíð eftir tólf vikna meðferð, þrátt fyrir að hafa nokkrum dögum áður verið beittur hjartahnoði í lögreglubíl vegna ofdrykkju. Hann hafði þá dottið í það í helgarleyfi, líkt og svo oft áður á meðan hann var í meðferð.
Móðirin sagði í samtali við mbl.is að drengurinn glímdi augljóslega við alvarlegan fíknivanda og þyrfti meiri aðstoð í lengri tíma.
Foreldrarnir sjá í ekki annan kost í stöðunni í dag en að reyna að koma drengnum í meðferð í útlöndum. Móðirin hefur verið í sambandi við meðferðarstofnun í Suður-Afríku þar sem íslensk börn hafa farið í meðferð. Miðað er við að meðferðin taki um níu mánuði, en mánuðurinn kostar um 300 þúsund krónur.
Þau hafa einnig skoðað meðferðarstofnun á Spáni en þar kostar mánuðurinn um 1,2 milljónir króna.