„Framsetning ársreiknings endurspeglar þannig eingöngu stöðu Úrvinnslusjóðs sem ríkisaðila A-hluta samkvæmt lögum um opinber fjármál en stangast aftur á móti á við lög um úrvinnslugjald. Úrvinnslusjóður hefur ítrekað bent á þessa staðreynd í ársreikningum sínum,“ segir í kynningu Söndru Brár Jóhannsdóttur framkvæmdastjóra og Kristófers Más Maronssonar stjórnarformanns sjóðsins.

Úrvinnslusjóður náði að uppfylla töluleg markmið í flestum vöruflokkum í fyrra. Blikur eru hins vegar á lofti því í ár munu töluleg markmið um endurvinnslu á plastumbúðum hækka úr 22,5% í 50% og fyrirsjáanlegt að það verði á brattann að sækja að ná þeim.

„Einnig erum við, líkt og önnur Evrópulönd, talsvert undir markmiðum söfnunarhlutfalls á raf- og rafeindatækjum og rafhlöðum og þarf að sækja sérstaklega fram á þeim sviðum á næstu árum. Samhliða því er mikilvægt að endurskoða forsendur markmiða um söfnunarhlutfall til þess að endurspegla raunverulegan endingartíma viðkomandi vöru,“ segir í kynningu.

Samdráttur í gleri og málmi

Þegar rýnt er í einstaka vöruflokka kemur í ljós að mismunandi er hversu vel gengur að uppfylla endurvinnslumarkmið. Lagt er upp með að endurvinna 60% af öllum pappa- og pappírsumbúðum en endurvinnsluhlutfall er hins vegar 97%.

Talsverð aukning varð í endurvinnslu á plastumbúðum frá 2023 til 2024 eða um 12%. Endurvinnslumarkmið eru 22,5% en 29% umbúða skiluðu sér. Samdráttur varð aftur á móti bæði í gleri og málmi. Um 63% glers skiluðu sér, sem er rétt yfir endurvinnslumarkmiðum, en 63% málma skiluðu sér. Markmið í þeim flokki eru 50%.

Gríðarleg aukning varð í skilum á umbúðum úr viði, um 54%, sem nær eingöngu má rekja til fyrirtækja. Endurvinnslumarkmið í þeim flokki eru 15% en endurvinnsluhlutfall árið 2024 var 160%.

Mikið vantar upp á að markmið um söfnun færanlegra rafhlaðna náist. Þó að 53% aukning hafi verið í skilum milli ára var söfnunarhlutfallið aðeins 49% en markmið eru 65%. Svipaða sögu er að segja af skilum raf- og rafeindatækja, þar skiluðu sér 30% en markmið hljóða upp á 65% skil.

Hátt endurvinnsluhlutfall veiðarfæra í sjávarútvegi

Athygli vekur að endurvinnsluhlutfall veiðarfæra í sjávarútvegi er afar hátt. Í tvo áratugi hefur verið í gildi samningur milli Úrvinnslusjóðs og Samtaka fyrirtækja í sjávarútvegi, sem felur í sér að veiðarfæri sem innihalda plast eru undanþegin álagningu úrvinnslugjalds en SFS annast söfnun og úrvinnslu veiðarfæraúrgangs. Stefnt er að því að 660 tonn safnist að lágmarki ár hvert. Í fyrra söfnuðust hins vegar ríflega tvö þúsund tonn og af þeim innihéldu 1.613 tonn plast og voru send í endurvinnslu.

Umfjöllunin birtist í Morgunblaðinu 6. október.