Innlent | mbl | 17.10.2025 | 9:00 | Uppfært 10:55

Frumvarpið gæti leitt til hagkvæmari húsnæðislána

Það er mat fjármálaráðuneytisins að með frumvarpinu eigi að skapast svigrúm fyrir bankana til þess að bjóða hagkvæmari húsnæðislán. Samsett mynd/mbl.is/Eggert Jóhannesson/Árni Torfason

Daði Már Kristófersson fjármálaráðherra mun á næstunni leggja fram á ný frumvarp sem hann segir að geti leitt til hagkvæmari húsnæðislána fyrir meirihluta lántaka, verði það samþykkt.

„Þetta er sem sagt innleiðing á Evrópureglum sem snúa að áhættumati á lánasöfnun,“ segir Daði í samtali við mbl.is.

„Mat fjármálaráðuneytisins er það að þessi innleiðing eigi að skapa svigrúm fyrir bankana til þess að bjóða hagkvæmari húsnæðislán af því að áhættuvog húsnæðislána er að breytast, íslenskum neytendum í hag.“

Kristrún: „Gæti falið í sér lægri vaxtakostnað hjá heimilunum“

Kristrún Frostadóttir forsætisráðherra tók í svipaðan streng í samtali við mbl.is að loknum ríkisstjórnarfundi á þriðjudaginn.

„Við vorum að afgreiða frumvarp fjármálaráðherra um CRR III, sem á mannamáli þýðir að það er verið að innleiða tilskipan frá Evrópusambandinu sem gerir fjármálafyrirtækjum kleift að taka aðeins betur mið af áhættu í sínum rekstri.

Við erum með ákveðnar væntingar um að þetta gæti falið í sér lægri vaxtakostnað hjá heimilunum ef þessu er fylgt eftir vegna þess að bankarnir á Íslandi eru með tiltölulega öruggar eignir ef maður horfir á húsnæðislánin þeirra,“ sagði forsætisráðherra.

Forsætisráðherra segir ríkisstjórnina vænta þess að frumvarpið feli í sér lægri vaxtakostnað fyrir heimilin sé því fylgt eftir. mbl.is/Eggert Jóhannesson

Áhættuvog húsnæðislána er að breytast

Frumvarpið snýst um innleiðingu á Evrópureglugerð um eiginfjárkröfur til banka, svonefnda CRR III-reglugerð.

Reglugerðin er margþætt og innleiðing hennar kann að hafa misjöfn áhrif en í heildina litið er það mat ráðuneytisins að hún geti dregið úr eiginfjárkröfum til bankanna. Það gæti lækkað fjármögnunarkostnað þeirra, sem gæti skapað svigrúm til að lækka vexti á húsnæðislánum fyrir heimilin í landinu.

Þær breytingar sem koma til með að hafa mest áhrif hér á landi varða eiginfjárkröfur vegna húsnæðislána, einkum íbúðalána.

Eins og fjármálaráðherra sagði er áhættuvog húsnæðislána að breytast. Samkvæmt mati ráðuneytisins er það einkum sá þáttur frumvarpsins sem gæti komið til með að skapa svigrúm til að lækka vaxtakostnað heimilanna.

Við útreikning á eiginfjárkröfum vegna lánveitinga lánastofnana fá lán misjafnar áhættuvogir sem endurspegla hve áhættusöm þau eru. Því hærri sem vogin er þeim mun meira eigið fé verður lánastofnun að hafa til að bregðast við áhættu af láninu.

Áhættuvogir fasteignalána taka mið af veðhlutfalli, þ.e. hlutfalli lánsfjárhæðar af virði fasteignaveðs. Lán með hærra veðhlutfalli eru talin áhættusamari og eru áhættuvogir þeirra því hærri.

Fjármálaráðherra segir áhættuvog húsnæðislána vera að breytast, íslenskum neytendum í hag. mbl.is/Eggert Jóhannesson

Veðhlutfall meiri hluta nýrra íbúðalána undir takmarkinu

Meginreglan hefur verið að áhættuvog íbúðalána sé 35% ef veðhlutfall er ekki hærra en 80%, en áhættuvog þess hluta lána sem er umfram það sé almennt 75%. Með lögfestingu frumvarpsins verður meginreglan sú að áhættuvog íbúðalána sé 20% ef veðhlutfall er ekki hærra en 55%, en áhættuvog þess hluta sem er umfram það almennt 75%.

Breytingarnar fela þannig í sér að áhættuvog fyrir lán í heild verður lægra fyrir lán með veðhlutfall sem er undir 75,7% en hærra fyrir lán með hærra veðhlutfall.

Gæti hækkað vexti þar sem veðhlutföll eru há

Breyttu áhættuvogirnar geta leitt til þess að vextir lána með hófleg veðhlutföll verði lægri en ella en vextir lána með há veðhlutföll hærri.

Veðhlutfall meiri hluta nýrra íbúðalána hér á landi er undir 75,7%, þ.e. um þrír fjórðu íbúðalána vegna fyrstu kaupa og um 90% vegna annarra íbúðalána.

Breyttu áhættuvogirnar kunna því að leiða til lægri vaxta á meiri hluta íbúðalána en óbreyttar áhættuvogir.