Framfarir eru mikilvægastar
Setja bókamerki
„Ég hef knýjandi þörf til að bæta samfélagið okkar. Mér finnst Ísland vera mjög gott samfélag, en það er hægt að bæta það enn frekar með margvíslegum hætti,“ segir Lilja Dögg Alfreðsdóttir, mennta- og menningarmálaráðherra og varaformaður Framsóknarflokksins, um það hvers vegna hún ákvað að leggja stjórnmálin fyrir sig á sínum tíma.
Lilja segir að hún hafi alltaf verið virk í félagsmálum frá því að hún var á barnsaldri. „Og ég hef alltaf þrifist á áskorunum og því að leita lausna við þeim.“
Lilja er ekki óvön áskorunum, en hún vann á sínum tíma í Seðlabankanum sem aðstoðarframkvæmdastjóri á skrifstofu seðlabankastjóra og alþjóðasamskipta í Seðlabanka Íslands, og kom meðal annars að starfi framkvæmdahóps um afnám gjaldeyrishafta. Hún segir að starf sitt í bankanum hafi undirbúið sig vel fyrir stjórnmálaferilinn, þar sem hún hafi unnið við lánshæfismat ríkissjóðs Íslands og kynnst þar öllum hliðum efnahagskerfisins. Þá vann Lilja einnig fyrir Alþjóðagjaldeyrissjóðinn frá 2010-2013 og kynntist þar alþjóðahagkerfinu vel.
Lilja á ekki langt að sækja stjórnmálagenin, en faðir hennar er Alfreð Þorsteinsson heitinn, sem var forystumaður fyrir Framsókn í borginni í mörg ár. Hún segir föður sinn hafa verið mikla fyrirmynd. „Hann var mjög lausnamiðaður og endalaust bjartsýnn. Hann hafði mikla trú á íslensku samfélagi, og ég held að ég taki þetta mest frá honum.“
Mikið traust milli flokkanna
Ríkisstjórnarsamstarfið hefur gengið vel að sögn Lilju, þrátt fyrir heimsfaraldurinn. „Það hefur verið eindreginn vilji til að kljást við þessa áskorun sem kórónuveirufaraldurinn hafði í för með sér,“ segir Lilja. Árangurinn hefur líka verið mikill.
Hún bætir við að samstarfið hafi grundvallast á mjög vel undirbúnum og öflugum stjórnarsáttmála, sem hafi verið leiðarljós ríkisstjórnarinnar. „Þetta snýr að trausti. Það ríkir mikið traust á milli þeirra sem eru í ríkisstjórninni. Svona sáttmáli gengur út á að sækja fram á þeim sviðum sem við teljum að séu þjóðinni til heilla. Við sjáum til að mynda að efnahagslífið hefur staðið þetta af sér og atvinnuleysi er að minnka, sem er mjög jákvætt. Við verðum því að opna samfélagið og halda áfram á þeirri vegferð og halda öllu gangandi,“ segir Lilja.
Aðspurð hvort ríkisstjórnin haldi þá ekki einfaldlega áfram fái hún brautargengi til þess segir Lilja að Framsóknarflokkurinn leggi megináherslu á að málefnin ráði för þegar ríkisstjórn er mynduð. „Þetta samstarf hefur gengið vel og ég tel að kjósendur vilji sjá ákveðinn stöðugleika. Á sama tíma höfum við náð fram ákveðnum kerfisbreytingum,“ segir Lilja.
Stolt af störfum sínum
Í hennar málaflokki segir Lilja að hún sé stoltust af þeim breytingum sem gerðar voru á Menntasjóði námsmanna, áður LÍN, á kjörtímabilinu. „Það er búið að vera þrjátíu ára baráttumál að breyta honum og veita námsmönnum öflugri stuðning.“
Lilja nefnir einnig hvernig iðnnám hafi verið eflt verulega. „Það hefur gjörbreyst á þessum stutta tíma, þar sem hindrunum hefur markvisst verið rutt úr vegi,“ segir Lilja og bætir við að lykillinn hafi verið að senda út stöðug skilaboð um mikilvægi iðnnáms fyrir atvinnulífið.
Þetta verkefni hafi verið unnið í samstarfi við Samtök iðnaðarins, Samband íslenskra sveitarfélaga, skólana og annað lykilfólk í iðnnámskerfinu. Ráðist hefur verið í breytingar eins og að auka aðgengi iðnmenntaðra að háskólanámi, á sama tíma og vinnustaðanáminu hafi verið breytt, m.a. með rafrænni ferilbók. „Verkmenntanámið hefur verið í mikilli sókn um land allt, sem er mikilvægt fyrir efnahagskerfið. Við höfum verið að styðja við uppbyggingu.“
Þá segir Lilja að sérstök áhersla hafi verið lögð á íslenskuna og stöðu hennar. „Við lögðum áherslu á hversu mikilvægt það er að rækta tungumálið og styðja við tækninýjungar, sem gera okkur til að mynda kleift að tala við tækin okkar á íslensku,“ segir Lilja og bendir á að þingið hafi samþykkt ályktun um hvernig styðja mætti og styrkja íslenskuna í námi, menningu og atvinnulífinu. „Ef við höfum ekki góðan grunn í eigin tungumáli er mjög mikið sem getur glatast.“
Lilja bætir við að sérstaklega hafi verið stutt við bókaútgáfu, sem hafi meðal annars leitt af sér mikla aukningu í útgáfu barnabóka eða um 47% á milli ára.
Hún bendir á að tungumálið hafi verið í lykilhlutverki við að þjappa þjóðinni saman í sjálfstæðisbaráttunni, og að mikilvægt sé að aðgengi þeirra sem flytjist til landsins að íslensku sé mjög greitt og gott. „Þá vil ég nefna að Hús íslenskunnar er að rísa, þar sem handritin okkar verða geymd, og ég tel það mjög mikilvægt að við eflum áhugann á Íslendingasögunum og þessum menningarverðmætum okkar sem eru svo stórkostleg.“
Spurð um verkefni utan málefnasviðs ráðuneytisins, er Lilja fljót til að nefna það: „Fyrir ráðherratíð mína kom ég að ýmsum verkefnum. Þar ber líklega hæst afnám fjármagnshaftanna og gerð stöðugleikasamninganna, þar sem öflugur hópur fólks skilaði frábæru starfi sem lagði grunninn að sterkri stöðu ríkissjóðs til framtíðar,“ segir ráðherra.
Gríðarlega öflugt menningarlíf
Lilja segir að heimsfaraldurinn með tilheyrandi samkomutakmörkunum hafi ekki síst bitnað á hinum ýmsu hliðum menningarlífsins. „Samkomutakmarkanirnar hafa verið erfiðar, en um leið og samfélagið opnast á ný sjáum við hversu sterkt og öflugt menningarlífið er hér á landi. Menningin hér er gríðarlega öflug hvort sem það eru bókmenntir, sviðslistir, myndlist, tónlist eða kvikmyndir, segir Lilja og bendir á að ríkisstjórnin hafi tekið upp tekjufallsstyrki til þess að styðja við listamenn.
Af öðrum málum sem Lilja hefur staðið að í mennta- og menningarmálum má nefna að starfslaunum listamanna hefur fjölgað og sömuleiðis verkefnastyrkjum. Ríkisstjórnin setti fyrstu sviðslistalögin og lögfesti einnig starfsemi Íslenska dansflokksins. Þá hefur verið fjárfest í nýjum höfuðstöðvum Náttúruminjasafnsins, en þau mál hafa verið lengi á dagskrá án þess að lausn fengist.
Þá hefur Lilja og ráðuneytið stigið ýmis skref til að styðja við kvikmyndagerð hér á landi, bæði innlenda og erlenda. „Framtíðarsýn mín er að við séum að taka upp myndir hér á landi, sem byggjast á íslenskri sköpun. Við höfum séð mjög mikla grósku en eitt af því sem við gerðum í fjárfestingarátakinu okkar var að sá ákveðnum fræjum sem myndu vaxa og dafna seinna.“
Þá er hafinn undirbúningur að þjóðaróperu. „Ég tel að það yrði lyftistöng fyrir menningarlífið á Íslandi og myndi efla það,“ segir Lilja og bætir við að óperan yrði þá í nánast „þverfaglegu“ samstarfi við Þjóðleikhúsið, Sinfóníuhljómsveit Íslands og fleiri.
Framsækið atvinnulíf lykillinn
Lilja segir að Framsóknarflokkurinn standi fyrir framsækið og kröftugt atvinnulíf, þar sem tryggt sé að grunnstoðir atvinnulífsins séu sterkar. „Brýnt er að styðja betur við lítil og meðalstór fyrirtæki, ég sé fyrir mér varðandi menntakerfið að við höldum áfram á þeirri vegferð að styðja við grunninn, því börnunum vegnar betur ef hann er góður. Við eigum að fjárfesta í fólkinu okkar hér á Íslandi,“ segir Lilja.
„Ég tel brýnt að samkeppnishæfni okkar haldi áfram að eflast. Ég vil sjá fleiri störf í hugverkadrifnu hagkerfi, þannig að unga fólkið okkar sem er að mennta sig sjái ný störf þar,“ segir Lilja og bætir við að það sé ánægjulegt að sjá að um 16% þeirra útflutningstekna eru að koma úr þeim geira. Framtíðin er þar.
„Við þurfum líka að hlúa vel að sjávarútvegi, iðnaði og hinum stoðunum okkar, en til að við séum með sjálfbært og gott hagkerfi verðum við að vera með mjög öflugar stoðir gjaldeyrisskapandi atvinnugreina, til að hér sé velsæld og fólki líði vel hér á Íslandi. Við erum í samkeppni við útlönd um mannauð, og því þurfa öll starfsskilyrði á Íslandi að vera góð.“
Númer eitt, tvö og þrjú sé að tryggja öflugt atvinnulíf. „Framsóknarflokkurinn vill styðja við atvinnulífið til þess að hægt sé að vera með öflugt velferðarkerfi. Til að vera með öflugt menntakerfi og heilbrigðisþjónustu þarf að stuðla að því að starfsumhverfi atvinnulífsins sé gott til að búa til verðmæti,“ segir Lilja. „Við höfum sýnt það í gegnum söguna að þetta skiptir máli, enda eru lífskjör á Íslandi og lífsgæði ein þau bestu og mestu í veröldinni.“
Framtíð móðurmálsins sé tryggð
Það vakti mikla athygli í febrúar síðastliðnum þegar Lilja sendi bréf til Bob Chapek, forstjóra Disney-fyrirtækisins, og hvatti fyrirtækið til þess að bjóða upp á íslenska talsetningu og texta í meiri mæli á streymisveitu sinni, Disney+, og var þeirri hvatningu vel tekið af Chapek.
Lilja segir það hafa verið sérstakt metnaðarmál í ráðherratíð sinni að senda skýr skilaboð um að verja þurfi íslenska tungu. „Allt það efni sem til er, við verðum að vera dugleg að þýða það og tryggja að það sé aðgengilegt á íslensku. Við höfum verið að leggja drögin að því hvernig við nálgumst þessi helstu tæknifyrirtæki úti í heimi um hvernig við komum íslenskunni örugglega fyrir.“
Hún nefnir sem dæmi að ráðuneytið hafi fundað með Apple til þess að ræða hvernig tryggja mætti að vörur tæknirisans byðu upp á íslensku líka. „Þeir taka eftir því að við höfum svo mikið stafrænt safn af orðum á eigin máli að þá eru meiri líkur á að hægt sé að nýta það tungumál í vörum þeirra. En þetta er að mínu mati grundvallaratriði, að tryggja framtíð íslenskunnar í stafrænum heimi.“
Veiting hvalveiðileyfis ekki brot á EES-samningi
Shakespeare fannst í skókassa
Skiptir miklu meira máli en fólk grunar
Skar höfuðleðrið af íslenskri konu
„Það þarf að vinna mikinn fjölda upp“
Krefjast stöðvunar framkvæmda