Þingvallavatn ekki svipur hjá sjón

Þingvallavatn er ekki lengur svipur hjá sjón. Þetta magnaða veiðivatn sem gaf flottar bleikjur og oft mikið af henni og risaurriða er nú á þeim stað að margir hafa gefist upp á því. Gott dæmi um það er Örn Hjálmarsson, einn af þeim silungsveiðimönnum sem hafa náð langt og veiða yfirleitt vel. Í blaðinu Veiði XIV, nýútkomnu tímariti Veiðihornsins er hann spurður um Þingvallavatn og hvort hann fari mikið þangað. „Ekki lengur. Ég fór einu sinni í fyrra og fékk tvær fallegar bleikjur en mér finnst Þingvallavatn ekki orðið svipur hjá sjón í bleikjuveiðinni,“ svarar Örn.

Einn af þeim sem hafa stundað Þingvallavatn af kappi og það frá því fyrir aldamót er Cezary Fijalkowski. Hann hefur náð frábærum árangri í veiði í vatninu og hann hefur deilt ótal myndum af sér með risavaxna urriða sem hann hefur veitt í vatninu. Nú er öldin önnur og páskaveiðin hjá Cezary byggist nú á mun smærri fiskum en fyrir nokkrum árum. Hann birti nýverið hugleiðingar sínar um Þingvallavatn á Facebooksíðu sinni. Þar setur hann fram þá skoðun sína að vatnið sé í raun ofsetið þegar kemur að urriðanum. Það hafi leitt til þess að stofnar murtu og bleikju hafi hrunið. „Ég hef rannsakað í þrjátíu ár. Bæði frá ströndinni en líka á báti og notað sónar. Það er engin fæða í vatninu og það hefur leitt til þess að fiskurinn er bæði illa haldinn og lítill,“ skrifar Cezary.

Adam sonur Cezary Fijalkowski með sleggju úr Þingvallavatni 15. ágúst 2020. Ljósmynd/Aðsend

Endurvekja spúnaveiði og borða fiskinn?

Hann telur að veiða og sleppa fyrirkomulagið í vatninu sé að hafa neikvæð áhrif í Þingvallavatni. Hann setur fram þá hugmynd að leyfa á ný spúnaveiði í vatninu og að ekki þurfi að sleppa urriða á bilinu 40 til 60 sentímetrar. Cezary er einmitt spurður út þetta atriði, að borða urriða úr Þingvallavatni en bent hefur verið á að kvikasilfurmengun hafi fundist í urriðanum í vatninu og fólk verið varað við neyslu á honum. Cezary svarar því til að það eigi við um stærsta fiskinn sem sé búinn að lifa lengi. Hann vitnar einnig til þess að niðurstöður rannsókna hafi miðað við fisk yfir 75 sentímetra. Raunar segist Cezary draga þessar niðurstöður í efa og vildi gjarnan fá að sjá þær með eigin augum. 

„Við ættum að vernda stærsta fiskinn frá 70 og upp í 100 sentímetra,“ skrifar hann. Loks kallar Cezary eftir meiri rannsóknum og sett verði upp skipulögð áætlun til að fylgjast með stöðunni. Hann óttast hins vegar að það sé orðið of seint.

Örn Hjálmarsson, sem vitnað var til í upphafi þessar fréttar segir að allir sem hafi veitt í Þingvallavatni hafi séð að urriðinn er að éta bleikjuna. „Ekki þessar stærstu en hann er að éta smærri bleikjuna. Við sem veiðum þarna eða veiddum við höfum allir séð bleikju inni í urriðanum.“

En hver er breytingin sem Cezary er að vitna til? Jú fyrir þremur árum landaði hann og hans veiðifélagar þremur urriðum í kringum hundrað sentímetrana. Fiskarnir voru í góðu standi og var öllum sleppt. Páskarnir núna gáfu honum sautján urriða og einn var 83 sentímetrar, restin á bilinu 50 til 65. Hann fullyrðir að níutíu prósent af urriðanum í Þingvallavatni sé í dag smár fiskur og illa haldinn. „Það er ekki jafnvægi í lífríkinu í Þingvallavatni og það mun taka nokkur ár fyrir náttúruna að bregðast við þessu.“

Vorveiði í Þingvallavatni 2019. Cezary veiddi þennan í landi þjóðgarðsins í námunda við Arnarfell. Veiðin hjá honum nú um páskana var 17 urriðar. Aðeins einn þeirra var stór. Rúmir 80 sentímetrar. Fáir þekkja urriðamið á þessum slóðum betur en Cezary. Ljósmynd/Aðsend

Át urriðinn sig út á gaddinn?

Örn Hjálmarsson nefnir í áðurnefndu viðtali að doktorinn sjálfur, Össur Skarphéðinsson hafi áætlað að þegar urriðahrygna væri komin í tíu kíló væri orkuþörfin það mikil að hún væri að éta þyngd sína á einum og hálfum sólarhring. „Hún er þá ekki að éta flugur eða krabbadýr,“ bætti Örn við.

Það er margt sem bendir til þess að við uppgang urriðans í Þingvallavatni hafi hann einfaldlega étið sig út á gaddinn en með fyrrgreindum afleiðingum. Svo þegar ætið minnkar fækkar þessum stórvöxnu ránfiskum. Spurningin er hvort bleikjan og murtan ná sér þá aftur á strik?

Menn með áratuga veiðireynslu í Þingvallavatni, eins og Cezary og Örn Hjálmarsson vita hvað þeir syngja og það þarf að fara fram umræða um hvað er hægt að gera varðandi Þingvallavatn. Oft hefur orðið mikill hiti í kringum umræðuna um vatnið og veiði í því. En staðreyndir blasa við. Bleikjan hefur minnkað mikið. Murtan er nánast horfinn. Stóri urriðinn er ekki lengur til staðar í því magni sem var fyrir nokkrum árum. Spurning er, hvort hægt sé að gera eitthvað? Hver ætti að gera það? Stórar spurningar og væntanlega fátt um svör.

• Blogga um frétt

Seinustu hundraðkallar sumarsins