Helgi Ívarsson

Á hlaðinu þar sem Hólar standa neðst í Flóanum bar Helgi Ívarsson sterkt svipmót bóndans. Þar átti hann heima og féll um flest vel að umhverfi sínu. Í ræðustól á fundum sjálfstæðismanna á Suðurlandi bar hann jafnan höfuð og herðar yfir aðra menn. Þar reis hann upp úr flatlendinu sakir djúpfærni og innsæis í lögmál stjórnmálabaráttunnar.

Á þeim vettvangi mæltist engum betur. Aðrir höfðu ekki vald á íslenskri tungu til jafns við hann. Úr hugum annarra spruttu ekki þau hollráð sem Helgi Ívarsson hafði fram að færa. Engir mæltu í senn af jöfnum þunga og af sömu hógværð. Í sviptivindum stjórnmálabaráttunnar sýndu aðrir ekki sömu staðfestu og yfirvegun.

Ekki veit ég til að Helgi Ívarsson hafi nokkru sinni sýnt áhuga á þingmennsku. En til þess stóðu þó öll efni. Hann var bóndi og bar virðingu fyrir því starfi. Flestum öðrum mönnum lengur sat hann í hreppsnefnd og naut þar trúnaðar að verðleikum. Á róstusömum tíma var hann aukheldur kjördæmisráðsformaður.

Helgi Ívarsson var gæddur góðum mannkostum og var að sönnu maður átthaga sinna. Hugur hans og hugmyndaheimur náði þó langt út fyrir túnfótinn. Í tómstundum sínum fann hann viðnám einlægum og áköfum áhuga á stjórnmálum og sagnafróðleik. Vel má vera að á stundum hafi hallað á búskapinn þegar áhugi andans var annars vegar.

Úthafsaldan sem brotnar á ströndinni undan byggðinni í gamla Stokkseyrarhreppi getur verið býsna úfin. Háttur Helga Ívarssonar var ekki af því tagi. Drengskapur hans og hollusta við þann málstað, sem hann trúði á, reis á hinn veginn jafn hátt og aldan gerir þegar best lætur. Nú getur minningin ein goldið meðhaldsmanni þakkarskuld.

Í dag verður fræðimaðurinn og bóndinn Helgi Ívarsson jarðsettur. Það var mér mikill heiður að fá að kynnast og starfa með þessum merka manni. Í tæp þrjátíu ár höfum við Helgi þekkst, aðallega í gegnum félagsstörf í þágu Sjálfstæðisflokksins, en Helgi var gegnheill sjálfstæðismaður með óbilandi trú á málstaðnum. Hann var einstaklega minnugur og úrræðagóður á fundum enda afburða ræðumaður. Helgi hafði þann eiginleika að geta dregið saman öll helstu atriðin er fram komu á fundum og sett saman í hnitmiðaða ræðu sem allir hlustuðu á. Ég minnist margra ferða með Helga á fundi víðsvegar um gamla Suðurlandskjördæmi. Það var aðdáunarvert að sjá hvað Helgi gaf sér tíma til að mæta á fundi þótt hann væri önnum kafinn störfum sem bóndi. Í eitt sinn vorum við að koma frá kjördæmisþingi í Vík í Mýrdal, vorum frekar seint á ferð á laugardagskvöldi þegar Helgi segir okkur að hann eigi eftir að mjólka. Hann vildi ekki aðstoð frá okkur, heldur kláraði málið sjálfur. Á sunnudagsmorguninn kom hann svo aftur með okkur austur í Vík, en þingið stóð yfir í tvo daga. Í tæpan áratug var hann með mér í stjórn fulltrúaráðs sjálfstæðisfélaganna í Árnessýslu. Það var mikil gæfa og styrkur að hafa reynslu hans og útsjónarsemi í störfum við úrlausn mála. Ég minnist þess að stundum þegar mál voru komin í strand, biðu allir eftir því hvað Helgi segði. Það var lærdómsríkt að hlýða á hann flytja mál sitt. Ég er þess fullviss að Helgi hefur verið byrjaður að hugleiða til hvaða úrræða íslenska þjóðin ætti að grípa í erfiðleikum sínum. En framundan er Landsfundur Sjálfstæðisflokksins og alþingiskosningar, þar hefði Helgi eins og hann var vanur tekið fullan þátt og lagt mönnum lífsreglurnar. Hann lagði sig allan fram um að hafa samband við menn, ræða málin og leggja gott til málanna. Með þessum fátæklegu orðum langar mig að þakka Helga ánægjuleg kynni og gefandi samstarf og er sannfærður um að hugur hans verður áfram á vaktinni.

Ég votta aðstandendum samúð mína og veit að minningin um heiðursmanninn Helga Ívarsson mun lifa með okkur öllum um ókomin ár.

Hugsuður og hugsjónamaður af Guðs náð, Njáll okkar tíma, ráðagóður og gegnheill eins og sagan lýsir Njáli á Bergþórshvoli í þeirri frómu sögu Njálssögu, spegli Íslandssögunnar í mannlífsstíl og skapgerð íslenskrar þjóðar. Helgi Ívarsson bóndi á Hólum var sterkur og staðfastur persónuleiki, bóndi fram í fingurgóma, en ekki síður fræðimaður um stjórnmál og gildi lífsins þar sem honum var einkar lagið að tjalda rökum í málflutningi sínum, ígrundun og yfirvegun. Helgi var ákafur sjálfstæðismaður með manngildin í hávegum og það var alltaf hátíð að hlusta á hann. Þegar Helgi hávaxinn og glæsilegur með einkar rólegt yfirbragð gekk til pontu þá var það eins konar aðfaraorð að ræðum hans sem virtust alltaf vera hugsaðar fyrirfram og hvergi veikan hlekk að finna. Þar með var fundurinn horfinn frá hversdagsleikanum og orðinn hátíðarfundur. Það átti einhvern veginn svo auðveldlega við Helga í Hólum ljóðlínan bóndi er bústólpi, bú er landstólpi og maður skynjaði í honum sagnahefð Íslendinga, hvernig sveitir landsins voru grunnurinn að ræktun sagnanna sem túlka hjartslátt fólksins okkar í gegnum aldirnar. Aflið í sveitamenningunni, þroskinn í hugsun fólksins þar, brjóstvitið og upphafning þess til metnaðar og manngilda, árangurs sem byggist á nýtingu landsins sjálfs án þess að ganga á rétt þess, hefur í raun gefið þann púls sem hefur verið raunbestur, laus við tækifærismennsku og hégóma.

Nú stendur Njáll upp sagði maður stundum með sjálfum sér þegar Helgi stóð upp á fundum. Það er falleg lýsing og það var frábært að geta upplifað þá stemningu sem kennd er við snjöllustu ræðumenn Íslands.

Einu sinni var Helgi á fjölmennum fundi með okkur Þorsteini Pálssyni á Selfossi. Við vorum að ræða um nauðsyn þess að fjölga fólki í á Suðurlandi, en um þessar mundir hafði verið fjallað nokkuð í fréttum um innflutning á dönsku sæði karlmanna til Íslands. Í miðju kafi spyr Helgi í Hólum hvernig við ætlum að fjölga Sunnlendingum. „Með gömlu aðferðinni og við erum alltaf reiðubúnir,“ svaraði ég að bragði. Það fór ekkert á milli mála að Helgi hafði gaman af þessu svari og hló glatt, en það gerði hann sjaldan.

Þegar Helgi hringdi þá kynnti hann sig með fullu nafni, titli og bæjarnafni, þótt maður þekkti hann að sjálfsögðu á fyrsta orði. Nú er þessi meistari orðsins og alúðarinnar horfinn á braut. Hans er sárt saknað. Megi góður Guð vernda minningu hans, vini og vandamenn og vísa honum leiðina á engin grænu með álitlegum búsmala og ræðupúlti. Að óþörfu mun hann kynna sig með fullu nafni þegar hann gengur fyrir þann sem öllu ræður, en þá mun sá sem gaf Guðsgjafirnar hitta sinn hugsuð og hugsjónamann.