Álftanes fær neyðarhjálp

Eftir Rúnar Pálmason

runarp@mbl.is

FJÁRHAGSLEG staða sveitarfélagsins Álftaness er kolsvört. Skuldir og skuldbindingar þessa fámenna sveitarfélags (2.500 íbúar) nema samtals 7,4 milljörðum króna, skv. skýrslu eftirlitsnefndar með fjármálum sveitarfélaga.

Álftanes er komið í greiðsluþrot og getur ekki staðið við skuldbindingar sínar. Til að sveitarfélagið geti greitt laun og forgangskröfur og haldið úti lögbundinni þjónustu þarf það að fá sérstaka fyrirframgreiðslu úr Jöfnunarsjóði sveitarfélaga. Aðrar leiðir voru lokaðar því samkvæmt heimildum Morgunblaðsins hafa tilraunir sveitarfélagsins til að fá lán úr Lánasjóði sveitarfélaga vegna lausafjárskorts mistekist og viðskiptabanki þess hefur lokað á alla fyrirgreiðslu.

Samkvæmt heimildum Morgunblaðsins er talið að útgjöld sveitarfélagsins þyrftu að minnka um 900 milljónir á næsta ári, miðað við sömu tekjur, ætti sveitarfélagið að standa undir skuldbindingum sínum. Þetta jafngildir nánast öllum launakostnaði sveitarfélagsins en hann var 760 milljónir árið 2008. Sama ár voru rekstrartekjur um 1,3 milljarðar.

Í ljósi tapreksturs upp á mörg hundruð milljónir á síðustu tveimur árum er vandséð hvernig hægt verður að rétta reksturinn af án þess að skuldir verðir gefnar eftir að verulegu leyti eða greiddar af öðrum.

Útsvar og gjöld hækka

Gera má ráð fyrir því að Álftnesingar standi frammi fyrir verulegum gjaldahækkunum og töluverðum niðurskurði á þjónustu.

Líklegt má telja að samgönguráðherra muni veita heimild til að útsvarið verði hækkað upp fyrir hámarkshlutfallið. Í mesta lagi má hækka útsvarið um 25% en telja má ólíklegt að sú heimild verði fullnýtt. Þá má búast við að önnur gjöld, s.s. fasteignaskattar, verði hækkuð.. Þegar Bolvíkingar fengu heimild til hækkunar var álagið 10%. Álagið á Álftnesinga gæti þó orðið hærra en sem því nemur enda er skuldastaðan þar sýnu verri og þar að auki getur sveitarfélagið ekki vænst aukinna tekna frá atvinnulífi líkt og Bolvíkingar, enda nánast engin atvinnustarfsemi sem fer þar fram.

Hrunið ekki rót vandans

Samgönguráðuneytið hefur ekki birt skýrslu eftirlitsnefndar sveitarfélaga um fjárhag Álftaness en samkvæmt heimildum Morgunblaðsins kemur þar fram veruleg gagnrýni á bæjarstjórnina sem er ekki sögð hafa brugðist af nægilegum krafti við taprekstrinum. Hann nam um 830 milljónum í fyrra og enn stefnir í að tapið verði nokkur hundruð milljónir, skv. heimildum Morgunblaðsins.

Þótt vandi bæjarfélagsins hafi versnað mjög við gengis- og efnahagshrunið er vandinn ekki til kominn vegna þess. Meðal annars má benda á að árið 2006, sama ár og bæjarstjórn ákvað einróma að ráðast í byggingu nýrrar sundlaugar og endurbæta íþróttahúsið með veglegum hætti, nam tap á rekstri sveitarfélagsins 332 milljónum króna.

Taprekstur í mörg ár

Tap á rekstri hafði reyndar verið langvarandi. Það er samt sérlega eftirtektarvert að í endurskoðunarskýrslu sem endurskoðunarfyrirtækið Grant Thornton vann fyrir árið 2006 kemur fram að í greinargerð fyrir fyrstu fimm mánuði ársins 2006 hafi fyrirtækið „bent forráðamönnum sveitarfélagsins á að bregðast strax við þeim rekstrarhalla sem við blasti“. Árið 2006 var fráveita Álftaness seld og um svipað leyti var samið við ýmsa aðila um uppbyggingu miðsvæðis sem átti að skila sveitarfélaginu „verulegum tekjum í formi lóðasölu og gatnagerðar“ segir í skýrslunni. Þrátt fyrir þessar aðgerðir sagði Grant Thornton að enn yrði að hagræða í rekstri.

Sjálfstæðismenn bókuðu reyndar sérstaklega að ekki væri hægt að sjá að leitað væri ýtrustu hagkvæmni við uppbyggingu íþróttamiðstöðvarinnar áður en þeir samþykktu framkvæmdirnar.

Bæjarstjórnin hefur bent á að aldurssamsetning íbúa sé óhagkvæm, þ.e.a.s. að hlutfallslega mörg börn séu í bæjarfélaginu og það kalli á aukin útgjöld til menntamála. Sveitarfélagið ætti með réttu að fá aukin útgjöld úr Jöfnunarsjóði.

Þau myndu þó hvergi duga til.