Sigurður Jóelsson

Deyr fé,

deyja frændur,

deyr sjálfur ið sama;

en orðstír

deyr aldregi,

hveim er sér góðan getur.

(Úr Hávamálum)

Mikill öðlingur og yndislegur maður er fallinn frá með Sigga mági.

Nonna systir og Siggi giftu sig 7. júlí 1956 svo það er orðinn langur tími sem leiðir hafa legið saman og margs er að minnast af löngu skeiði. Ég sem rétt var orðin tíu ára man hve mér fannst þau glæsilegt brúðarpar. Æ síðan hafa þau verið sérlega samhent hjón og miklir félagar.

Það hefur alla tíð verið einstaklega gaman að koma til Nonnu og Sigga og alltaf fór maður fróðari á braut. Siggi var hafsjór af fróðleik um menn og málefni og á frásagnir þeirra hjóna var unun að hlýða. Siggi kunni ógrynni af ljóðum og kvæðum og fór með heilu kvæðabálkana við ólíklegustu tækifæri. Siggi spilaði listavel á píanó og þau voru ófá skiptin þegar hann settist við píanóið og spilaði og við sungum með, gjarnan lög eftir Fúsa og önnur vinsæl dægurlög. Jólaveislur stórfjölskyldunnar enduðu oftast með að Siggi settist við píanóið, spilaði jólalögin og allir sungu með.

Ekki vílaði Siggi fyrir sér að setjast við orgelið í Víðistaðakirkju og spila við skírn sonardóttur okkar hjóna þó hann hefði ekki spilað á það fyrr.

Eitt sinn fóru þeir mágar Nonni og Siggi á skak fyrir vestan og ætluðu að hafa góðar sumartekjur. Ekki var það þó ferð til fjár því skektan lak og vélin bilaði svo þá rak næstum upp í kletta og eftir það fékk fiskurinn á Vestfjarðamiðum að eiga sig.

Siggi kenndi mér að lesa nótur og spila smávegis þegar ég dvaldi hjá þeim hjónum, 12 ára gömul, og bý ég enn að því.

Þegar við Mummi minn giftum okkur urðu þeir Siggi góðir félagar þrátt fyrir aldursmuninn og áttum við fjölmargar skemmtilegar stundir og ferðalög saman.

Síðasta sumar situr í minni okkar hjóna þegar við tókum Nonnu og Sigga með okkur í ferð á heimaslóðir Sigga í Bárðardal. Það var stórkostlega skemmtileg og fróðleg ferð og yndislegt að minnast þess hve glaður hann var að komast á sínar fornu heimaslóðir, finna heitan sunnanþeyinn leika um vanga og geta spilað á gamla orgelið sitt sem þau höfðu nokkrum árum áður gefið til Grenjaðarstaðarkirkju.

Elsku Nonna systir, Edda Björk, Arndís Jóna, Steina, Siggi Jóel, Halla og litli Steinn Anton, við Mummi og Nonni bróðir samhryggjumst ykkur öllum innilega og biðjum góðan Guð að hugga ykkur í sorginni.

Kynni okkar Sigga Jóels byrjuðu er bæði mættu í Laugaskóla í Reykjadal haustið 1948. Siggi var heimamaður í héraðinu en ég kom vestan frá Breiðafirði, en öll mín föðurætt var ættuð úr sveitunum í nágrenni við Laugar, og margir mínir nánustu bjuggu þar. Siggi var sonur afabróður míns. Við vorum fleiri frændsystkinin þarna í skólanum og með okkur tókst góð vinátta sem entist allt lífið.

Við Siggi leituðum bæði suður á bóginn, hann í Kennaraskólann ég í Ljósmæðraskólann. Það var þá stutt á milli þessara tveggja skóla og Siggi fór fljótlega að líta við með vini sína svo oft var glatt á hjalla. Sumir vinanna fóru síðan að koma án Sigga. Þá opnaðist líka leið til að komast á ódýran dansleik í Kennaraskólanum. Ekki var það verra. Meðal þessara vina Sigga voru Hinrik og Máni og fljótlega fórum við þessi fjögur að bralla ýmislegt saman því þessir góðu vinir Sigga urðu einnig bestu vinir mínir. Svo fór að þessi vinátta hefur enst fram til þessa. Eðlilega breyttist margt. Siggi varð fyrstur til að festa ráð sitt og ná í Jónu sína. Við höfðum dálitlar áhyggjur af því að nú mundum við missa Sigga en svo reyndist ekki, því Jóna er gædd góðum aðlögunarhæfileikum og samlagaðist hún því hópnum strax mjög vel, svo okkar góða vinátta styrktist fremur en hitt. Enda gat ekki verið að Siggi veldi nema vel. Þeir Hinrik og Máni voru svaramenn þeirra þegar þau voru gefin saman, en ég var upptekin við að taka á móti frænda mínum vestur á landi.

Þau hjón urðu fyrst af vinunum til að eignast bíl og einnig íbúð. Þar var oft komið og oft glatt á hjalla. Þau skutu líka oft skjólshúsi yfir vini sína og þá var stofan notuð. Þar fékk ég eitt sinn að dvelja í mánuð á meðan leitað var að húsnæði.

Siggi var einstakur maður, góðmenni, glaður í góðra vina hópi og féll margt gullkornið af vörum hans. Hann var ekki að reyna að vera fyndinn, hann var það án þess að vita það. Hann var snillingur í því að koma hugsunum sínum í bundið mál, músíkalskur, vinur vina sinna. Kennsla varð hans aðalstarf. Hann var vinsæll og góður kennari. En hann kom víðar við án þess að það sé nefnt í þessari grein.Hann minnti mig oft á föður minn sem mér þótti manna bestur. Meira hól hef ég ekki.

Kæri frændi og vinur: Við Máni þökkum þér þína góðu samfylgd. Öll ferðalögin heima og heiman og ánægjustundir á heimili ykkar hjóna. Allt þetta er ómetanlegt.

Kæra Jóna mín: Við Máni sendum þér, Eddu Björk og börnum hennar okkar innilegustu samúðarkveðjur.

Veistu ef þú vin átt

þann er þú vel trúir

og vilt þú af honum gott geta.

Geði skaltu við þann blanda

og gjöfum skipta,

fara að finna oft.

(Úr Hávamálum)

Tilkoma ellinnar verður áþreifanlegust þegar maður fylgir æskuvinum síðasta spölinn; í dag röltum við með Sigurði heitnum Jóelssyni þetta spottakorn. Með honum hverfur af sjónarsviðinu ein þýðingarmesta persóna minna unglingsára í Reykjavík. Kynni okkar hófust þegar skammt var liðið á sjötta áratug síðustu aldar, áttu sitt upphaf á tímum sem voru mér afar erfiðir og þróuðust í vináttu sem aldrei brá skugga á. Þær örlagadísir sem ríða net vináttunnar hafa úr ýmsum þráðum að spinna; það net okkar Sigga var ekki riðið úr garni sameiginlegra æskuslóða, annar var Árnesingur, hinn Þingeyingur. Úr uppeldi sínu í Bárðardal bar hann sterk merki þeirrar menningarhefðar, sem gjarnan er tengd Norðausturlandi.

Honum var í blóð borin tónvísi, óskeikult brageyra og einlæg ást á skáldskap, einkum ljóðum, en hann var jafnframt algerlega fordildarlaus maður og það var auðvelt að álíta meðfædda hógværð hans roluskap, sem þó var fjarri öllu lagi.

Sigurði Jóelssyni var gefið geðslag sem hafði þau áhrif á eirðarleysi og efahyggju nánustu vina að hugur þeirra leitaði jafnvægis og rósemi. Þau áhrif hafði hann meðal annars í krafti þeirrar óbilandi kímnigáfu, sem gleður alla sem hlusta og skilja en særir engan.

Hann útskrifaðist úr Kennaraskóla Íslands 1955, hóf kennslu við Langholtsskóla sama ár og kenndi þar alla sína starfsævi. Sigurður kvæntist Jónu Sveinsdóttur kennara 1956. Sjálf eignuðust þau ekki börn önnur en eina kjördóttur; hvernig þau reyndust henni og barnabörnum sínum er svo saga út af fyrir sig og nægileg til þess að halda hróðri þeirra ævinlega á lofti. Hjónaband þeirra Jónu og Sigga var af því tagi að væri minnst á annað var hitt oftast nefnt líka. Það varð meginstoðin í lífi hans auk tónlistar og kennslu.

Heima í Bárðardal ólst hann upp við að Íslenskt söngvasafn lægi frammi til daglegra nota og nótnalestur væri jafn sjálfsögð kunnátta og annar bóklestur; æ síðan voru Fjárlögin innan seilingar í hans búi. Ást Sigurðar á tónlist og söng leiddi hann til Fóstbræðra og í því samfélagi söngs og samveru var hann virkur í áratugi. Sönglistin og kennslan fóru vel saman og studdu hvort annað í lífi hans, samvinnan í skólastofunni og samhljómur kórsins, hvort tveggja var honum jafn eðlilegt og eftirsóknarvert.

Fátt getur orðið manni fremur til betrumbóta á lífsleiðinni en vinátta og ræktarsemi hógværra vina á borð við Sigurð Jóelsson. Við Kolfinna og okkar fólk söknum hans og sendum Jónu og fjölskyldu einlægar samúðarkveðjur.

Í dag kveðjum við Fóstbræður Bárðdælinginn Sigurð Jóelsson, einn af okkar dyggustu félagsmönnum um meira en hálfrar aldar skeið.

Sá sem þessar línur ritar fyrir hönd kórsins var þeirrar gæfu aðnjótandi að vera nemandi Sigurðar í Langholtsskóla á áttunda áratugnum. Ég minnist þess ennþá er foreldrar mínir sögðu mér eitt haustið að nú tæki annar kennari við bekknum af Sigrúnu Sigurbergsdóttur. Hann væri einn af 14 Fóstbræðrum sem alltaf voru að syngja í útvarpinu við miklar vinsældir. Auk Sigurðar þá voru teiknikennarinn Sigfús Halldórsson og smíðakennarinn Sigbjörn Eiríksson félagar í Fóstbræðrum. Þeir áttu það allir sameiginlegt að vera góðir, alúðlegir og eftirminnilegir kennarar sem ég minnist af mikilli væntumþykju. Í mínum huga eru Fóstbræður því órjúfanlegur hluti Langholtshverfisins.

Sigurður gekk til liðs við kórinn árið 1958 og söng 2. tenór. Í kórnum er starfsaldur talinn í þátttöku í vortónleikum og þá söng Sigurður alls 40 sinnum, síðast árið 1999. Frá þeim tíma og þangað til í fyrra var hann virkur félagi í Gömlum Fóstbræðrum. Samleið hans með kórnum spannar því nær sex áratugi.

Hann var sæmdur gullhörpu, sem er æðsta starfsaldursviðurkenning kórsins, árið 1978. Þá hafði hann aðeins sungið helminginn af þeim tónleikum sem hann náði að taka þátt í. Auk þess gegndi hann ýmsum trúnaðarstörfum í stjórn og nefndum og var raddformaður 2. tenórs um skeið. Hann sinnti öllu sínu af trúmennsku og alúð og hreykti sér ekki hátt.

Eins og segir hér að ofan var hann þátttakandi í frægasta hliðarspori kórfélaga fyrr og síðar, 14 Fóstbræðrum, sönghópnum sem gerði garðinn frægan á árunum 1963-1975. Þó að hópurinn starfaði í raun utan félagsins runnu allar tekjur af starfsemi hans í húsbyggingarsjóð Fóstbræðra og vógu þar þungt. Fóstbræður standa í mikilli þakkarskuld við þá 20 söngmenn sem lögðu sitt af mörkum í sönghópnum á þessu 12 ára tímabili.

Jóna Sveinsdóttir, eiginkona Sigurðar, hefur verið góður félagi okkar allan þann langa tíma sem hann tók þátt í okkar starfi. Við Fóstbræður sendum henni og fjölskyldunni allri innilegar samúðarkveðjur með kærri þökk fyrir liðin ár.

Í bókinni Fóstbræðralagi, sögu kórsins í 90 ár sem Páll Ásgeir Ásgeirsson skráði, er að finna skemmtilega mynd af Sigurði á blaðsíðu 135. Þar er hann staddur á Menningarhátíð Fóstbræðra á þorra árið 1969, lyftir glasi og horfir til okkar kampakátur og syngjandi. Á „þorrablótum“ okkar syngjum við ávallt sænsku skálarvísurnar sem Sigurður íslenskaði. Á ljósmyndinni er eins og Sigurður sé að syngja með okkur „Aðra skál“ og við lyftum glasi í anda og tökum undir með þökk fyrir allt:

Hve glatt við glösum klingjum

er glóir dýrleg veig,

með söng við sálir yngjum

og súpum út í teyg.

Því vaskir með víkingslundu,

vekjum við gleðimál.

Við drekkum því fast á fleygri stundu

Fóstbræðranna skál !

Fyrir hönd Karlakórsins Fóstbræðra,

Kveðja frá Gömlum Fóstbræðrum

Við fréttina af andláti Sigurðar vinar míns fylltist hugur minn söknuði yfir að minn kæri góði vinur um áratugaskeið væri allur. En um leið fylltist ég þakklæti fyrir að hafa kynnst þessum mæta manni og hafa átt vináttu hans. Hann var drengskaparmaður til orðs og æðis. Ekki var háttur Sigurðar að láta mikið á sér bera, en skarpar gáfur, orðheppni og græskulaus kímni kitluðu oft hláturtaugarnar og drógu menn og konur að honum í þeim góða félagsskap sem við störfuðum í saman.

Sigurður kom til starfa með Karlakórnum Fóstbræðrum 1958, nokkrum árum á undan mér. Kynni okkar eru því orðin löng í leik og starfi. Sigurður var hagmæltur en flíkaði því lítt þó stöku sinnum fengjum við eina og eina stöku frá honum sem hitti vel í mark. Snemma komu í ljós hæfileikar hans í tónlist og lærði Sigurður á píanó og við vinamót á heimili þeirra hjóna var gjarnan tekið lagið við undirleik hans. Sigurður var kennari að mennt og starfaði alla tíð sem kennari. Marga gamla nemendur Sigurðar hef ég hitt á ævinni sem bera í huga þakklæti til hans fyrir góð áhrif á viðkvæmu skeiði barndóms- og unglingsára. Sigurður tók virkan þátt í félagsstarfi kennara og fórum við hjónin í margar ánægjulegar ferðir með þeim ágæta hópi og þar eins og annars staðar var hann sami skemmtilegi félaginn. Sigurður og Jóna eiginkona hans voru afar samtaka og samrýmd hjón og auðfundin sú umhyggja og gagnkvæma virðing sem þau báru hvort fyrir öðru.

Innan Fóstbræðra tók Sigurður virkan þátt og ávallt voru þau hjón með í ferðalögum kórsins innan lands sem utan. Fyrir hið dygga söng- og félagsstarf Sigurðar hlaut hann heiðursmerki kórsins, gullhörpuna. Við munum ávallt minnast hans músíkalska þáttar og ljúfu söngraddar en þar lagði hann stein sem varðar árangur kórsins á 100 ára vegferð hans.

Sigurður var einn 14 Fóstbræðra og starfaði með þeim alla tíð. Þegar Sigurður hætti að syngja með starfandi kórnum gekk hann til liðs við Gamla Fóstbræður og söng með þeim síðustu árin og fór í söngferðir með þeim innan lands og utan. Við félagarnir í Gömlum Fóstbræðrum þökkum Sigurði fyrir sönglega og félagslega samstarfið og minnumst hans með virðingu og þökk. Jafnframt sendum við Jónu eiginkonu hans, Eddu einkadótturinni og barnabörnum innilegar samúðarkveðjur.

Mér barst í vikunni sú fregn að skólabróðir minn og vinur, Sigurður Jóelsson, hefði gengið yfir landamærin miklu. Þar kvaddi góður og vænn drengur. Minningarnar streyma að. Ég kynntist Sigurði og ýmsum góðum drengjum öðrum sem kvatt hafa þetta mannlíf þegar ég gekk í Kennaraskóla Íslands og nú er hann einnig horfinn sjónum.

Þannig háttaði til að Sigurður sat við næsta borð við mig í kennslu-stofunni. Fljótt kynntist ég hversu mikla gæðasál hann hafði að geyma. Ég man að við skemmtum okkur stundum í tímum hjá Bjarna Vilhjálmssyni við að skiptast á smákviðlingum, en slíkt truflaði á engan hátt kennsluna, nutum hennar ágætlega þrátt fyrir kveðskapinn. Sigurður var ágæta vel hagmæltur og mátti ég því segja um hann:

Að yrkja vísu er vinna ströng,

svo vanda þarf til meðferðar.

Þó duttu niður ljóðin löng

og létt úr penna Sigurðar.

Við Sigurður áttum líka ýmis samskipti utan skóla sem ánægja var að. Sigurður var skemmtilegur, hreinn og beinn, glaðlyndur, vænn drengur og vingóður hið bezta.

Hann hafði einnig ljómandi söngrödd, var t.d. í Karlakórnum Fóstbræðrum og lék ágætlega á hljóðfæri. Eftir kennaraprófið 1955 skildust leiðir um sinn. Sigurður fékk stöðu í Reykjavík, en ég fór að kenna úti á landi, en svo hittumst við aftur í Langholtsskóla eftir 1973.

Þegar góður vinur hverfur verður eftir tómarúm – og þannig var það þegar Sigurður kvaddi. Ég samhryggist innilega eftirlifandi ástvinum hans og votta þeim samúð mína. Það er vissulega sárt þegar kær ástvinur kveður. Ég bið því góðan Guð að styðja og styrkja syrgjandi eiginkonu og aðra ástvini. Blessuð sé minning Sigurðar Jóelssonar.

Leiðir okkar hjóna og Sigurðar lágu fyrst saman á ráðstefnu sem haldin var á vegum Foreldra- og styrktarfélags heyrnardaufra fyrir 45 árum í Reykjavík.

Þessari ráðstefnu var m.a. ætlað að kynna aðstæður heyrnarlausra í samfélaginu til náms og atvinnuþátttöku sem var ekki vanþörf á á þessum tíma.

Þessi ráðstefna var líka til að efla kynni og samstarf við félag heyrnarlausra. Sigurður og Jóna Sveinsdóttir, kona hans, voru þá mjög virk í Foreldrafélaginu og sameiginlegt happdrætti félaganna gerði Félagi heyrnarlausra kleift að eignast sitt fyrsta húsnæði að Skólavörðustíg 21. Á þessum tíma áttum við Hervör mikið samstarf við ráðamenn Foreldrafélagsins og var einstaklega ljúft að eiga kynni við þau hjón; Sigurð og Jónu alla tíð. Þar bar aldrei skugga á og er óhætt að segja að mörg framfaraspor voru stigin á þessum árum heyrnarlausum til hagsbóta.

Nokkrum árum síðar varð Jóna, kona Sigurðar formaður Öryrkjabandalags Íslands, sem m.a. stóð fyrir mikilli kynningu á ári fatlaðra sem skilaði sér vel til aðildarfélaganna. Árið 1981 gerðist Félag heyrnarlausra aðili að Öryrkjabandalaginu en þá var Sigurður einmitt formaður Foreldra- og styrktarfélags heyrnarlausra. Hann skrifaði um stefnumál og megináherslur félagsins sem honum voru hugleikin, í kynningarbæklingi orðrétt: „Í lögum félagsins segir m.a. að auka verði kynni meðal foreldra heyrnarskertra barna og efla samstarf í þágu heyrnarskertra á öllum aldri. Þá er bent á að kynna verði almenningi mál er varða heyrnarskerta sérstaklega og styrkja beri starf Heyrnleysingjaskólans“. Fyrstu ár félagins var mest kapp lagt á að vinna stjórnvöld til fylgis við nýjan Heyrnleysingjaskóla. Var þessu máli fylgt fast eftir í góðri samvinnu við skólastjórn Heyrnleysingaskólans. Skólinn flutti í nýju húsakynnin 12. febrúar 1971. Mörg baráttumál eiga enn við daginn í dag þó að skólamálin séu með öðrum hætti en var.

Við Hervör þökkum Sigurði áratuga samvinnu. Við sendum Jónu og Eddu og allri fjölskyldunni hlýjar samúðarkveðjur

Hugurinn leitar til baka um áratugi, þegar kvaddur er kær skólabróðir. Kynnin hófust í Kennaraskóla Íslands veturinn 1952-53, hann þá í öðrum bekk, ég í fjórða. Hugþekkari og betri skólafélaga var varla unnt að hugsa sér, en við Ólafur vinur okkar Einarsson vorum einmitt að rifja upp þessi mætu kynni á dögunum.Við vorum nokkrir skólafélagar og vinir sem stofnuðum innan skólans lítinn en samhentan hóp sem hafði það að markmiði að efla félagskennd okkar með upplestri, málefnaumræðu, ritgerðaflutningi og svo var lagið tekið af hjartans lyst.

Honum Sigurði okkar Jóelssyni áttum við það að þakka að við gátum glatt geð okkar þannig. Hann settist við hljóðfærið og lék hvert sönglagið á fætur öðru og við reyndum allt hvað við gátum að fylgja honum eftir. Sjálfur söng hann gjarnan með enda átti hann þá framundan mestan söngframa af okkur félögum sem hinn tónvísi söngvari Fóstbræðra um áraraðir. Eftir próf fórum við hver sína leið, en við vissum alltaf af hvor öðrum. Og svo endurnýjuðust kynni okkar þegar ég átti farsæla samleið með eiginkonu hans, Jónu Sveinsdóttur, hjá Öryrkjabandalaginu, þar sem heldur betur munaði um hennar atfylgi. Má þá ekki gleyma því hversu gífurlega mikið og fengsælt starf þau hjónin unnu fyrir málstað heyrnarskertra, ómetanlegt í raun. En umfram allt þá er minningin um hann Sigurð Jóelsson frá mótunarárum sem og síðar ógleymanleg og í mikilli þökk fyrir allt er hann kært kvaddur um leið og hugheilar samúðarkveðjur eru sendar Jónu og öllu þeirra fólki. Þessum fáu línum fylgir kær samúðarkveðja til hennar Jónu, mætrar samstarfskonu um árabil, og hennar fólks frá Ólafi Einarssyni Þar gekk drengur góður um götur lífsins. Blessuð sé hin bjarta minning.