Íslenska lambakjötið er einstakt

Íslenskt lambakjöt hefur verið í mikilli sókn undanfarin ár enda neytendur smám saman að átta sig á hversu mikil úrvalsvara er þar á ferð. Það er oft talað um að glöggt sé gests augað, en ef marka má viðbrögð erlendis við lambakjötinu er bjart fram undan.

Hreinleiki afurðanna og gæði rímar fullkomlega við þróun á neytendamarkaði um heim allan þar sem neytendur gera æ meiri kröfur til framleiðenda. Íslenskir sauðfjárbændur standa undir þeim kröfum og gott betur, enda hafa þeir verið meðvitaðir um þessa þróun. Markaðurinn er þar að auki tilbúinn í næsta skref, sem er fullur rekjanleiki afurðanna.

Framleiðnin hæst hér á landi

Hafliði Halldórsson hefur verið ötull í kynningarstarfi fyrir Bændasamtökin og sjálfsagt fáir sem vita meira um íslenskt lambakjöt en hann. Að setjast niður með honum er ákaflega fróðlegt og nauðsynlegt, enda varðar íslenskur landbúnaður, og þá ekki síst sauðfjárræktin, okkur öll. Hafliði segir að gríðarlega margt jákvætt sé í kortunum og að íslenskir sauðfjárbændur standi mjög framarlega. „Sauðfjárbændur hafa á þessari öld aukið framleiðni eftir hverja kind um 20-30% með kynbótastarfi og brugðist við kröfum neytenda um hækkað hlutfall vöðva og minni fitu í lambaskrokkum. Um leið hefur kolefnisspor fyrir hvert kíló lambakjöts minnkað um svipað hlutfall. Framleiðni lambakjöts á hverja kind er nú hæst hjá íslenskum sauðfjárbændum í samanburði við allar Evrópuþjóðir,“ segir Hafliði og bendir á að það sé eftirtektarverður árangur, því íslenska sauðkindin sé minni og léttari en þau kyn sem algengust eru í sauðfjárrækt í Evrópu. „Sem sýnir að bændurnir okkar standa sig vel og eru í fararbroddi þegar kemur að búskapnum með nútímavinnu við kynbætur.“

Sauðfjárbændur hafa frá árinu 2017 lagt til fé úr sínum hluta af stuðningi hins opinbera við greinina í miðlæga markaðssetningu fyrir íslenskt lambakjöt. Hafliði segir að markmiðið sé að neytendur heyri og skilji hvaða sérstöðu og kosti varan hefur og átti sig á hvernig hún er framleidd. „Markaðsstofan íslenskt lambakjöt „Icelandic Lamb“ var stofnuð til þess að vinna að framgangi þess, með aðaláherslu á ferðamannamarkaðinn. En íslenskir neytendur hafa líka fengið að sjá til okkar og heyra frá síðasta ári sem er mjög mikilvægt því íslenskir neytendur eru mikilvægustu viðskiptavinir íslenskra bænda.

Spurður hvort neyslumynstur landsmanna sé að breytast segir Hafliði að það sé ótvírætt. „Nútímafólk neytir tvímælalaust fjölbreyttari fæðu en tíðkaðist hér fyrir örfáum áratugum og úrvalið er meira. Neysla á lambakjöti er gríðarlega mikilvæg á Íslandi, enda afar mikilvægur hluti af okkar matarmenningu og um leið sú íslenska matvara sem flestir Íslendingar telja þjóðarréttinn,“ segir Hafliði en samkvæmt Gallup-könnun, sem gerð var fyrir Kokkalandsliðið árið 2015, sögðust 74% aðspurðra líta á lambakjöt sem þjóðarrétt Íslendinga.

„Skyndiréttir og hálftilbúnir réttir verða sífellt mikilvægari í hraða nútímans og við viljum minna á lambið í því samhengi. Svo sjáum við að ungt fólk heldur oft að matreiðsla á lambakjöti sé flókin og tímafrek og veigrar sér við að elda lambakjöt fyrir sig og sína á virkum dögum. Það er hins vegar fjöldi bita og rétta sem hægt er að nota lamb í á fljótlegan hátt og tekur einungis 10-20 mínútur að útbúa á grilli, pönnu og í pottrétti, tilvalið á virkum dögum. Svo stendur gamla góða sunnudagssteikin alltaf fyrir sínu og allir hægelduðu lambakjötsréttirnir sem tengjast hefðum og hátíðisdögum,“ segir Hafliði.

Skiptir máli að segja söguna

Hafliði segir að neytendur nú til dags geri vaxandi kröfur um nákvæmar merkingar og séu umtalsvert meðvitaðri, sem sé ákaflega mikilvægt. Neytendur skilgreini sig líka eftir ýmsum skoðunum á innihaldi matvæla og uppruna þeirra; sumir borða eingöngu dýrafurðir, aðrir engar dýraafurðir og svo allt þess á milli. Hafliði segir að þessu fylgi bæði ógnir og tækifæri. „Ég tel að tækifæri íslensks lambakjöts felist í því að segja söguna og halda á lofti að þessi afurð er búin til á náttúrulegan hátt á smáum fjölskyldubúum, án inngrips í náttúrulega hringrás og að dýravelferð sé íslenskum bændum gríðarlega mikilvæg. Hér búa dýrin við mikið frelsi og bíta villtan gróður sem veldur því til að mynda að há gildi heilsusamlegra Omega 3-fitusýra mælast í kjötinu.“

Lambakjöt markaðssett sem hágæðavara erlendis

Hér á landi eru það afurðastöðvarnar sem sjá um allan útflutning á lambakjöti en markaðsstofan Íslenskt lambakjöt kemur að útflutningi til þriggja erlendra markaða; Danmerkur, Þýskalands og Japans. „Það gerum við með því að leggja innflytjendum lambakjötsins til vörumerki okkar sem stendur fyrir uppruna og gæði, ásamt markaðsefni og vinnu við auglýsingar og kynningar. Þessi verkefni eiga öll sameiginlegt að horfa á háenda staðsetningu á markaði með áform um að byggja af þolinmæði upp stöðuga sölu á efnahagslega sjálfbæran hátt. Í Danmörku má sjá í netverslun útsöluverð á íslensku lambakjöti, sem getur verið nokkrum hundruðum prósenta hærra en útsöluverð fyrir sömu bita hér heima. Við teljum þetta mjög áhugavert og sýna hvað lambakjötið á inni þegar hakað er í réttu boxin í að segja söguna, rýna markaðinn og verðleggja vöruna samkvæmt þeim tækifærum sem þar bjóðast,“ segir Hafliði.

Auðvelt að elda lamb

Mikilvægasti markaðurinn er þó hér á landi og aðspurður hvort munur sé á aldri neytenda, segir Hafliði að vissulega sé munur en hann helgist líka af breyttum neysluvenjum.

„Fjölskyldufólk á bilinu 30-55 ára er duglegt að elda lamb en kannanir sýna þess merki að þessi hópur eldi það frekar um helgar, en minna virka daga. Hér skipta pakkningastærðir miklu og þeir framleiðendur sem bjóða neytendum smærri einingar, vandaða og fallega framsetningu, njóta þess í sölu.“

Hér skipti vöruþróun og framsetning gríðarlega miklu máli. „Við merkjum að hluti fólks í yngsta hópnum heldur að lambakjöt sé flókið í eldun. Sem við bregðumst við með því að miðla einföldum og fljótlegum uppskriftum á nýja vefnum okkar islensktlambakjot.is. Sem sýna einmitt að lamb er fljótlegt og einfalt í eldun í fjölbreyttum útfærslum sem höfða til nútíma neytenda, til dæmis í taco, núðlurétti ogpastarétti, fyrir utan allt hitt sem fólk tengir lambið við.“

Gríðarleg tækifæri fram undan

Hafliði segir að í kröfum neytenda felist mikil tækifæri. „Ég tel gríðarleg tækifæri í því fyrir íslenskt lambakjöt og íslenskan landbúnað í heild að komin sé fram skýr krafa neytenda um upprunamerkingar sem sýni nákvæmlega hvar og hvernig afurðin var framleidd. Kannanir sýna líka að yfirgnæfandi hluti neytenda kýs íslenskar landbúnaðarvörur, sé þess kostur, og skýrar og auðskildar merkingar sýni það svart á hvítu. Neytendur velja líka í auknum mæli vörur sem hafa jákvæða kosti, slíkar fullyrðingar þurfa að vera sannreyndar og því þarf að miðla til neytenda á umbúðum og í verslunum.

Eldri hópar eru dyggir neytendur lambakjöts og kenna þeim sem yngri eru að njóta þess, með því að bjóða upp á gömlu góðu réttina eins og kjötsúpu og stórsteikurnar. Ég vil svo minna ömmur og afa þessa lands að kenna afkomendunum að elda þessa rétti svo þeir lifi áfram í öllum sínum útfærslum á heimilum okkar,“ bætir Hafliði brosandi við og ljóst er að þessi sendiherra íslenska lambakjötsins hefur óbilandi trú á verkefninu.