mán. 12. apr. 2021 21:27
Linda Björg Árnadóttir hönnuğur og eigandi Scintilla.
Fyrir hvağ standa jakkaföt karlmanna?

„Şağ eru tveir atburğir í sögunni sem urğu şess valdandi ağ hinn vestræni tískuiğnağur varğ til í şeirri mynd sem viğ şekkjum hann í dag. Şağ var franska byltingin annars vegar og svo iğnbyltingin hins vegar,“ segir Linda Björg Árnadóttir hönnuğur og eigandi Scintilla í sínum nıjasta pistli: 

Vestrænt samfélag hefur stağsett tísku í andstöğu viğ ráğandi karlmannleg gildi. Eftir frönsku byltinguna, şegar nıjar hugmyndir um lığræğisleg gildi voru til umræğu, şá varğ niğurstağan sú ağ menn ættu ekki ekki sına vald sitt meğ fatnaği eins og karlmenn í elítunni höfğu gert áğur, meğ skrautlegum og dırum efnum og fatnaği úr flaueli, blúndum og gulli. Ağ şess şyrfti ekki vegna şess ağ valdiğ og karlmennskan sæti í manninum, í líkamanum og ekki şyrfti áberandi og dır föt til şess ağ gera öğrum şağ ljóst. Şetta var algerlega nı hugmynd og í samræmi viğ hinar nıju lığræğislegu hugmyndir şessa tíma.

Tískan sem var áğur ráğandi, tíska elítunnar sem şá var búiğ ağ steypa, hafği veriğ skapandi, litrík og nıjungagjörn. Şar var markmiğiğ ağ framleiğendur næğu í hverri flík ağ sına snilli sína í vefnaği, hönnun og framsækni auk şess ağ sına auğ viğskiptavinarins.

Şetta allt, hin framsækna og skrautlega tíska, var skiliğ eftir hjá konunum sem eftir byltinguna fengu engin völd og voru ekki şátttakendur şegar hiğ fræga slagorğ, „frelsi, réttlæti og bræğralag“, var samiğ. Konur voru ekki hlutağeigandi ağ şessari nıju hugmyndafræği lığræğisins.

Şarna verğur til hugmyndin ağ şeim jakkafötum sem hafa í töluverğan tíma veriğ nánast einkennisbúningur hins vinnandi borgaralega karlmanns sem şarf ekki ağ sına vald sitt meğ fatnaği vegna şess ağ valdiğ bır innan í honum.

Fyrir frönsku byltinguna máttu textílframleiğendur einungis framleiğa falleg og framsækin efni fyrir ağalinn. Şá voru stífar reglur varğandi framleiğslu textíls.

Şağ mátti ekki blanda saman tveimur ólíkum efnum eins og bómull og hör vegna şess ağ şağ stendur í Biblíunni ağ şağ megi ekki. Og şağ mátti ekki framleiğa sama efniğ í meira en einn alklæğnağ. Eftir byltinguna, şegar elítan var ekki lengur viğskiptavinur vegna şess ağ hún var mest höfğinu styttri, şá var fariğ ağ taka şetta şunga regluverk í burtu til şess ağ textíliğnağurinn gæti şróast áfram.

Şağ var búiğ ağ ákveğa ağ karlmenn ætluğu ekki ağ klæğa sig í skrautklæğnağ, slíkt væri of líkt klæğaburği elítunnar fyrrverandi. Nú, şá stóğu eftir konurnar sem viğskiptavinir framtíğarinnar í tísku.

Meğ iğnbyltingunni şróağist borgin og innan hennar samfélag neyslu şar sem lúxusvarningur og tíska varğ í fyrsta skipti ağgengileg borgarastéttinni. Şağ er şarna sem almenningsrımiğ verğur til ásamt rımi til neyslu, şar sem fólk sındi sig og sá ağra. Kaffihús og stórverslanir urğu stağir şar sem fólk kom saman og kom skilaboğum á framfæri meğ útliti sínu og framkomu. Borgarsamfélagiğ şróağist og breyttist og menningarsagan tók nú ağ snúast um einstaklinginn og neyslu hans.

Konur í millistétt á şessum tíma voru auğvitağ almennt ekki á vinnumarkaği og klæğnağur şeirra átti fyrst og fremst ağ miğla stöğu og auği manna şeirra. Şær şurftu ekki ağ fara eftir reglum karlmannanna og gátu veriğ alls konar vegna şess ağ şær höfğu engin völd. Şağ hafa auğvitağ orğiğ einhverjar breytingar á stöğu kvenna en jakkafötin standa enn óhögguğ sem andstağa framsækni, sköpunar og nıjunga.

til baka