Kristķn Hildur Ragnarsdóttir fjįrmįlahagfręšingur segir aš žvķ mišur hafi alltaf veriš erfitt aš kaupa fasteign ķ fyrsta skipti. Aš hennar mati er žaš hluti af žvķ aš fulloršnast aš įtta sig į žvķ aš žaš sé ekki hęgt aš eyša öllum peningunum ķ eitthvaš skemmtilegt. Sjįlf hefur hśn veriš snišug aš bśa til aukatekjur til aš eiga fyrir utanlandsferš.

Kristķn Hildur segir ķ fyrsta lagi mikilvęgt aš forgangsraša žegar huga į aš fasteignakaupum. „Ef einstaklingur er aš safna fyrir ķbśš en er samt aš eyša mestu af peningunum ķ aš fara śt meš vinum sķnum žį er žaš aš skemmta sér mögulega ofar į lista en aš safna fyrir ķbśš į žeim tķma – en žaš er lķka ķ góšu lagi. Žaš er naušsynlegt aš veršmeta žaš aš kaupa sér ķbśš meira en annaš. Auka 10.000 kr. į mįnuši ķ sparnaš hljómar ekki mikiš en žaš eru samt auka 120.000 kr. į įri. Žaš žżšir lķka aš žetta eru 120.000 kr. sem žś žarft aš lįta af einhverju öšru,“ segir Kristķn Hildur sem leišir vöružróun fyrir ungt fólk og fjįrfestingar hjį Ķslandsbanka og er ein af mešlimum fręšsluvettvangsins Fortuna Invest.

„Ķ öšru lagi er žaš umtalaši séreignarsparnašurinn. Allir sem eru ķ fullri vinnu eša ķ hlutastarfi ęttu aš sękja um séreignarsparnaš, sem žżšir aš žś leggur til 2 eša 4% af launum og launagreišandinn greišir 2% į móti. Ef žś notar ekki séreignina fyrr en žś ferš į eftirlaun žį žarftu aš borga skatt af séreigninni en meš žvķ aš leggja hana til viš ķbśšarkaup eša nota inn į lįniš žį sleppuršu viš skattinn – og hver er ekki til ķ žaš. Ég man hvaš mér brį žegar séreignin fór ķ fyrsta skipti inn į lįniš, žaš fyrsta sem ég hugsaši var aš žaš hefši einhver óvart lagt inn į lįniš mitt en nei žetta var bara séreignin sem ég hafši safnaš. Žaš er hęgt aš nżta žetta ķ 10 įr samfellt. Žegar ég og kęrasti minn keyptum okkar fyrstu eign žį nżtti ég séreignarsparnaš sem ég hafši safnaš sķšustu fjögur įr į undan og žar meš get ég nżtt séreignarsparnašinn nęstu sex įrin til aš setja beint inn į lįniš.“

Lętur sem peningarnir séu ekki til

Hver er besta leišin til aš spara?

„Žó žaš hljómi eins og klisja žį skiptir mjög miklu mįli aš skipuleggja sparnašinn og gera hann aš venju. Mér finnst best aš leggja fyrir um leiš og ég fę śtborgaš, žį er žetta eins og peningur sem ég į ekki. Ég legg bęši fyrir inn į sparnašarreikning og ķ mįnašarlega įskrift ķ sjóši. Ég heyrši einu sinni aš žau sem hefšu įvaxtaš peninginn mest vęru žau sem hefšu gleymt aš žau ęttu peninginn eša žau sem voru lįtin; frekar sorgleg en įhugaverš stašreynd.“

Fórst žś snišuga leiš til aš safna fyrir ķbśš?

„Žaš snišugasta sem ég gerši žegar ég var aš safna fyrir ķbśš var aš byrja strax aš spara og leggja fyrir ķ séreign žegar ég byrjaši aš vinna, ég hefši žó viljaš aš ég hefši lagt meira til hlišar į žeim tķma og eytt minna ķ eitthvaš sem hefur ekkert notagildi ķ dag – en žaš žżšir vķst lķtiš aš pęla ķ žvķ.

Žaš var mömmu aš žakka aš ég og kęrasti minn keyptum į hįrréttum tķma ef svo mį segja. Viš vorum ekki einu sinni aš ķhuga aš flytja inn saman į žeim tķma en ég var svona ašeins bśin aš vera skoša ķbśšir. Mamma pikkaši ķ mig og sagši aš hśn og pabbi hefšu fundiš eina sem vęri fullkomin. Ég var ekki alveg tilbśin fjįrhagslega séš ķ aš kaupa eigin ķbśš į žeim tķma en kęrasti minn var til ķ aš koma į móti mér og viš fengum smį ašstoš til aš komast inn į markašinn – žannig ég er engin undantekning, ég er ein af žeim sem komst inn į markašinn meš smį ašstoš.“

Er hęgt aš gera allt; fara til śtlanda, kaupa fķna hluti og safna?

„Žaš er algjört „fulloršinsmóment“ žegar mašur įttar sig į aš mašur getur ekki eytt mįnašarlaununum eingöngu ķ eitthvaš skemmtilegt. Ef mašur ętlar aš gera allt ķ einu žį veršur mašur lķka į einhvern hįtt aš auka tekjurnar. Ég og kęrasti minn bśum viš žann lśxus aš geta leigt ķbśšina okkar į Airbnb af og til sem gerši žaš aš verkum aš sķšasta haust fórum viš til śtlanda og gįtum haldiš įfram aš greiša aukalega inn į lįniš okkar. Ég held aš ungt fólk pęli mikiš ķ žvķ ķ dag hvernig žaš getur aukiš tekjurnar sķnar enda margt sem hringrįsar- og deilihagkerfiš hafa upp į aš bjóša.“

Sérstaklega erfitt aš kaupa nśna

Stundum er talaš um aš žaš sé erfitt fyrir ungt fólk aš kaupa fasteign nśna, en hefur žaš ekki alltaf veriš erfitt?

„Ég held žvķ mišur aš žaš hafi og muni alltaf vera erfitt aš safna sér fyrir śtborgun. Ķ dag er žetta samt sennilega oršiš extra erfitt fyrir fyrstu kaupendur og ašra sem vilja stękka viš sig žar sem Sešlabankinn er bśinn aš herša żmis lįntökuskilyrši undanfariš, svo sem meš žrengri greišslumatsvišmišum og lęgra vešsetningarhlutfalli. Undanfarin sex til sjö įr hefur fasteignaverš męlst hęrra ķ hlutfalli viš laun landsmanna žannig aš žaš aš ętla leggja śt 15-20% af śtborgun ķ ķbśš tekur tķma. Žannig aš žaš reynir į žolinmęši og žrautseigju fólks. Ķ fyrra voru opin hśs yfirfull og ķbśšir yfirbošnar. Nś er žetta mögulega ašeins aš lagast og sešlabankastjóri fagnar žvķ vęntanlega aš ašgeršir Sešlabankans séu farnar aš bķta og markašurinn ašeins aš róast.“

Oft er talaš um aš žaš sé mikilvęgt aš komast inn į fasteignamarkašinn sem fyrst, er alltaf hagstęšast aš drķfa sig?

„Jį, ég myndi segja aš žaš skipti mįli aš komast inn į fasteignamarkašinn sem fyrst ef mašur ętlar inn į hann yfirhöfuš en sögulega séš hafa fasteignakaup į Ķslandi veriš góš fjįrfesting. Žaš skiptir samt mįli aš spyrja sig hvort mašur geti greitt af lįninu ef vextir breytast og hvort mašur geti stašiš ķ kostnaši viš višhald og annaš óvęnt. Žvķ mišur erum viš mannfólkiš žó frekar skammsżn og erum yfirleitt ekki aš pęla ķ hlutum sem gętu mögulega gerst en žess vegna er lķka mikilvęgt aš vera meš varasjóš ef eitthvaš kemur upp į, en oftast er mišaš viš aš gott sé aš hafa u.ž.b. žreföld mįnašarlaun til vara.“