Smartland Mörtu Maríu | Frami | Morgunblaðið | 4.2.2020 | 6:00

Námsefni sem auðvelt er að kyngja

Jakob Jónsson.

Jakob Jónsson viskísérfræðingur með meiru leiðir nemendur inn í undraheim viskísins hjá EHÍ. Upphafið á ævintýri Jakobs Jónssonar minnir á byrjunina á góðri kvikmynd: Ungur Íslendingur, nýfluttur til stórborgarinnar London, arkar þar um göturnar í atvinnuleit og uppgötvar fyrir algjöra tilviljun merkilega viskíbúð steinsnar frá British Museum. Hillur af öndvegis viskíflöskum þekja alla veggi frá lofti niður í gólf, og ungi maðurinn aldeilis lukkulegur enda byrjaður að þróa með sér áhuga á þessum eðla drykk. Og viti menn: í búðinni finnur hann auglýsingu; starfsmaður óskast. Hann seilist ofan í jakkavasann sinn og dregur fram starfsferilskrána sem hann hafði nýlokið við að útbúa fyrir næsta atvinnuviðtal.

Þetta var árið 2008 og er Jakob Jónsson í dag orðinn verslunarstjóri Royal Mile Whiskies í London auk þess að hann heldur úti viskívefritinu Viskíhornið (www.viskihornid.com). Þó að hann hafi fengið að lifa og hrærast í viskíheiminum í rúman áratug segir hann að því fari fjarri að hann sé farinn að þreytast á þessum mergjaða drykk og alltaf sé hægt að uppgötva eitthvað nýtt hafi menn brennandi áhuga á viskíi. „Það er líka svo mikil gróska í greininni og bara á allrasíðustu árum voru opnaðar í kringum 30 nýjar viskíverksmiðjur á Bretlandseyjum. Viskí er á mikilli siglingu um allan heim og er þetta menning sem teygir sig allt frá hefðbundnum viskígerðarhéruðum Skotlands til Japans og jafnvel Indlands, að ógleymdu Íslandi.“

Að upplifa í góðra vina hópi

Jakob kennir viskínámskeið hjá Endurmenntun HÍ á vorönn og er þetta í þriðja skiptið sem blásið er til námskeiðs af þessu tagi hjá EHÍ. Námskeiðið heitir „Viskí – lífsins vatn“ og fer fram mánudagskvöldið 27. janúar. Lögð er áhersla á að hafa kennsluna aðgengilega en þess jafnframt gætt að bæði byrjendur og lengra komnir hafi gaman af.

„Þetta er ágætis inngangsnámskeið fyrir viskíáhugafólk – Viskí 101 – og byrjum við á að fara yfir grunnatriði viskísögunnar og viskígerðar. Nemendur læra um hin ýmsu skref framleiðsluferlisins, og hvernig hráefni, tunnur og aðferðir hafa áhrif á drykkinn,“ útskýrir Jakob og bætir við að þátttakendur séu hvattir til að spyrja spurninga og helst grípa fram í fyrir kennaranum ef eitthvað brennur á þeim. „Við leggjum ekki síst áherslu á að viskí á helst að drekka í góðra vina hópi þar sem fólk gefur sér tíma til að njóta drykkjarins, ræða málin og njóta samvistarinnar.“

Að fyrirlestri loknum tekur við sjálf viskísmökkunin og leiðir Jakob nemendur í gegnum nokkrar ólíkar tegundir viskís; eina tegund frá hverju viskíhéraði Skotlands. Mikil breidd er í viskíinu sem hann hefur valið af kostgæfni; allt frá léttu og ungu viskíi yfir í kröftugri gerðir með reykmiklu bragði. Jakob upplýsir að viskísmökkun sé um margt frábrugðin annarri vínsmökkun og þannig er það mikilvægur hluti af upplifuninni að kyngja drykknum frekar en að skyrpa í fötu, og finna hvernig viskíið fyllir öll skynfæri. „Það þýðir líka að ágætt er að fólk klári ekki endilega úr glasinu enda þarf að skammta vel í glösin svo að viskíið fái að njóta sín, en að klára úr fjórum eða fimm viskíglösum á einu kvöldi er eitthvað sem ég mæli ekki endilega með,“ segir Jakob glettinn og brýnir fyrir áhugasömum að þeir taki strætó til og frá námskeiðinu eða láti einhvern sækja sig.

Viskísmökkun er þó svipuð annarri vínsmökkun að því leyti að ef fólk er með athyglina við drykkinn uppgötvar það alls kyns blæbrigði og keim. „Við smökkum virkilega vandað viskí, sem er töluvert ólíkt þessum mest seldu gerðum sem fólk skammtar sér í skotglös og klárar í einum rykk eða blandar út í kók. Nemendur fá að kynnast því hvað viskí getur verið margslunginn drykkur og við ræðum um hvaða bragð og áhrif við greinum og getur verið mjög breytilegt á milli fólks.“

Þarf ekki að vera dýrt áhugamál

En er ekki stórhættulegt fyrir budduna að þróa með sér brennandi áhuga á viskíi? Dýrustu flöskurnar geta jú kostað á við sjónvarpstæki af stærstu og bestu gerð og ekki nokkur vandi að eyða árslaununum í stórt safn af viskíflöskum frá öllum heimshornum. Jakob segir óþarft að hafa áhyggjur af að viskínámskeiðið leiði þátttakendur út á þessa braut enda viskí ekki drykkur sem á að svolgra í sig heldur upplifa í ró og næði við sérstök tækifæri svo að ein flaska ætti að endast lengi. Þá sé það raunin að finna má mikið af afskaplega góðu viskíi á fínu verði, og viskíáhugamálið ekki dýrara en margt annað: „Sjálfum dettur mér ekki í hug að kaupa þessar flöskur sem kosta fúlgur fjár og úti í Bretlandi get ég fengið prýðilegt gamalt og gott viskí á þetta 50 pund flöskuna sem gerir um 8.000 kr. Í Fríhöfninni í Keflavík má finna gott viskí á u.þ.b. 7-10.000 kr. og því fer fjarri að maður þurfi að eyða ígildi mánaðarlauna til að fá góða viskíupplifun.“

Þegar hann er spurður hvar í viskílitrófinu byrjendur ættu að taka fyrstu skrefin upplýsir Jakob að hann hafi sjálfur byrjað á „röngum enda“ með reyktu og bragðmiklu viskíi sem sumum getur þótt fráhrindandi í fyrstu atlögu. „Hefðbundna leiðin er að byrja á mildu og léttara viskíi og busla þar aðeins í grunnu lauginni, en í framhaldinu vinna sig smám saman upp í þyngri tegundir,“ segir hann en nota má sem þumalputtareglu að viskí 12 ára og eldra sé mildara á bragðið. „Aldur er samt ekki endilega trygging fyrir gæðum eða bragðeinkennum viskísins, og hægt að finna mjög mikið af bragðgóðu ungu viskíi.“