Ljósmyndarinn Olga Helgadóttir var orðin 152 kíló þegar hún fór í magaermaraðgerð fyrir tæpum tveimur árum. Hún segir aðgerðina hafa hjálpað sér en líður þó mun betur eftir að hún fékk hjálp frá næringarfræðingi. Hún áttaði sig á því hversu óheilbrigt samband hennar við mat var og segist hafa svelt sig heilu dagana.
„Ég var orðin 152 kg þegar ég ákvað að fara í magaermaraðgerðina. Ég var búin að hugsa þetta í nokkur ár, en hafði aldrei þorað að nefna það við neinn. Ég var búin að ganga í gegnum mikla erfiðleika á þessum tíma og hafði fitnað mikið í kjölfarið, ég fann að ég vildi breyta til, ég ræddi það við vinkonu mína sem studdi mig í gegnum ákvarðanatökuna og ég ákvað að fara í aðgerð eftir að hafa reynt árangurslaust að grennast á eigin spýtur. Ég kynnti mér allar þær offituaðgerðir sem í boði voru og taldi ermina vera þá aðgerð sem hentaði mér best,“ segir Olga um hvað varð til þess að hún ákvað að fara í aðgerðina.
Í mjög slæmu ástandi fyrir aðgerðina
Áður en Olga fór í aðgerðina var hún í mjög slæmu ástandi, bæði líkamlega og andlega. Hún bjó í kjallaraherbergi en veigraði sér fyrir að fara upp og niður tröppur. Hún segist líka hafa skammast sín fyrir hver hún var. „Svo voru alls konar hugsanir líka sem maður segir ekki frá. Óttinn við að brjóta stóla sem maður sest í og þess háttar. Að vera í svona mikilli yfirvigt takmarkar mann mikið, en maður vill ekki endilega viðurkenna það.“
Olga sér ekki eftir því að fara í magaermaraðgerðina þar sem það hjálpaði henni að léttast hratt og jók trúna á því að hún gæti lækkað töluna á vigtinni. Ef hún væri að fara í gegnum ferlið í dag myndi hún þó líklega gera ýmislegt öðruvísi.
„Mér var ráðlagt að missa fimm kíló fyrir aðgerðina og ég fékk sendar leiðbeiningar og upplýsingar. Ég ræddi líka við starfsfólk í aðgerðarteyminu. Ég var hins vegar frekar löt og stóð mig alls ekki nógu vel þar. Ég var ekki dugleg að sækjast eftir frekari upplýsingum og hélt ég gæti þetta alveg sjálf. Ég hefði að sjálfsögðu átt að leita mér meiri faghjálpar áður,“ segir Olga og á þá bæði við sálfræðihjálp og næringarfræðslu.
Næringarfræðingurinn Elísabet Reynisdóttir, Beta Reynis, hefur hjálpað Olgu mikið að undaförnu og með hennar hjálp hefur Olga öðlast dýpri skilning á vandamálum sínum. Hún hafði til að mynda lengi átt í óheilbrigðu sambandi við mat.
Offitusjúklingur með næringarskort
Olga segir það geta verið erfitt að átta sig á því að það sé hægt að vera offitusjúklingur með næringarskort en þannig var það í hennar tilviki. Olga hafði svelt sig lengi, hún vandi sig af því að borða morgunmat í kringum fermingaraldurinn og fljótlega fór hún að mynda ótta í kringum mat.
„Ég hef eiginlega aldrei borðað í kringum fólk og veislur og hlaðborð hefur verið minn versti óvinur vegna matarins, þó ég sé aðeins að skána með þetta núna. Þar af leiðandi stundaði ég það að borða ekkert allan daginn, vaknaði kannski klukkan níu á morgnana en fékk mér ekkert að borða fyrr en um ellefuleytið á kvöldin. Þá var ég hins vegar orðin svo svakalega svöng að ég kláraði 12 tommu pizzu, brauðstangir og gos og fékk svo jafnvel sælgæti í desert. Þetta er mikill matur sem ég var að innbyrða en ekki mikil næring, þar af leiðandi var líkami minn ekki að fá nema brotabrot af þeirri næringu sem hann þurfti á að halda, en rosalega mikið af sykri og kolvetnum. Ég tók líka tímabil þar sem ég borðaði ekki mat i í tvo til þrjá daga, en passaði að eiga gos og ávaxtatöggur, sem þá voru til, þannig gat ég skotið upp orkunni og haldið mér gangandi. Á því tímabili þorði ég ekki út í búð að kaupa mat af ótta við að aðrir dæmdu mig fyrir að vera offitusjúklingur og borða. Því má segja að ég hafi alltaf átt mjög óheilbrigt samband við mat og aldrei borðað næringarríka og góða fæðu sem passar upp á að ég fái þau næringarefni sem ég þarf á að halda.“
Í dag passar Olga eftir bestu getu að borða næringarríkan mat. Hún segir ekkert heita fullkominn dagur en útskýrir þó fyrir blaðamanni hvað hún borðar á góðum degi. Í morgunmat borðar húnchia-graut. Hún borðar heitan mat í hádeginu, próteinríkan og kolvetnissnauðan. Á milli mála fær hún sér harðfisk með smjöri, hrökkkex með smurosti, banana eða Hleðslu. Á kvöldin fær hún sér stundum heita máltíð en finnst líka gott að búa sér til hveitikímsklatta og setja á hann smurost, skinku, alls konar grænmeti, lárperu og jafnvel egg. „Ég verð oft svöng á kvöldin og epli með hnetusmjöri er þá eitthvað sem ég sækist mikið í,“ segir Olga.
Vandamálin hverfa ekki eins og kílóin
„Betra mataræði hefur breytt rosalega miklu fyrir mig. Það gefur mér aukna orku og meira úthald, það gefur mér meiri gleði og ég er hamingjusamari, mér líður betur. Ég fæ ekki jafn mikinn kvíða og áður og hugsunin mín verður rökréttari. Ég finn það um leið og ég hætti að næra mig vel og hugsa út í það hvað ég er að borða, þá fer andlega hliðin í rugl líka. Ef ég næ að halda mér nokkurn veginn á beinni braut, þá líður mér miklu betur. Auðvitað fer ég stundum út af sporinu og eins og Beta segir „lífið gerist“ en grundvallarhugsunin mín er að halda aðalmáltíðunum hollum og næringarríkum og þá hefur það minni áhrif á mig þó svo að eitthvað óhollt laumist með í millimáli. En góð næring er lykillinn að góðri andlegri heilsu, allavega er það þannig í mínu tilfelli.“
Nú ert þú búin að léttast um 65 kíló, hvaða mun finnur þú helst á þér?
„Líkamlega er ég léttari á mér, ég er byrjuð að geta hlaupið smávegis og finnst allt auðveldara sem ég geri. Það vex mér ekki lengur í augum að ganga upp tröppur og ég get tekið virkari þátt í samfélaginu.
Andlega er ég ekki eins óörugg með mig, ég skammast mín ekki lengur fyrir það hver ég er. Mér finnst ég ekki þurfa að fela mig. Ég er farin að hugsa betur um mig, ég hugsa um húðina mína og fer í ræktina, ég borða hollari og næringarríkari mat sem gerir það að verkum að andleg heilsa er töluvert mikið betri en hún hefur verið fram að þessu.“
Fólk kennir aukakílóum um hin og þessi vandamál. Hverfa þau bara þegar maður léttist eða fylgir hugurinn ekkert endilega líkamanum?
„Þau hverfa alls ekki. Það er hellings vinna. Ég hef verið að hitta sálfræðing samhliða þessu og það er fyrir mig mjög mikill þáttur af ferlinu. Ég hef alla tíð barist við kvíða og þunglyndi af einhverjum toga og skurðlæknirinn tekur það ekki með maganum í aðgerðinni. Að vera offitusjúklingur hjálpaði að sjálfsögðu ekki til og hefur litað mig að mjög mörgu leiti og ég hef oft skilgreint mig sem slíkan og er enn að venjast því að gera það ekki. Hausinn fylgir líka ekki líkamanum eftir að því leitinu til að ég er enn „feit í hausnum“ eins og ég kalla það. Ég sé sjálfa mig stundum enn sem 152 kg og líkaminn minn beitir sér enn sem slíkur. Það er mikil vinna sem fylgir því að láta þetta allt tala saman. En það er alls ekki bara ofþyngdin sem hrjáði mig, heldur alls konar áföll, sjálfshatur og annað slíkt sem einnig þarf að takast á við, sem ekki er lagað með skurðaðgerð. Svo að sjálfsögðu það að nærast ekki rétt jók alla vanlíðan. Samhliða aðgerðinni hef ég einnig unnið að ljósmyndaverkefni um þetta ferli mitt, sem ég kalla Changes. Ég stefni á að það fari í birtingu í lok desember.“
Að lokum mælir Olga með því að fólk fái sér næringarfræðing, sama hversu þungt það er. Ef fólk er í mikilli yfirvigt og kýs að fara í aðgerð ráðleggur Olga fólki að ana ekki út í neitt og hafa gott stuðningsnet í kringum sig. „Að fara í aðgerð er stór ákvörðun sem ekki verður tekin til baka,“ segir Olga.