Smartland Mörtu Maríu | Heimili og hönnun | Morgunblaðið | 19.7.2019 | 18:00

Sápublöndur í staðinn fyrir skordýraeitur

Steinunn Reynisdóttir garðyrkjurfræðingur. mbl.is/Kristinn Magnússon

Með góðu skipulagi og réttu vali á plöntum þarf ekki að útheimta svo mikla vinnu að halda garðinum fínum og fallegum. Margir rækta matjurtir og uppskera ríkulega eftir sumarið.

Þeir eru eflaust margir sem iða í skinninu eftir að koma garðinum í gott horf fyrir sumarið. Síðasta sumar var jú ekki hægt að koma miklu í verk, enda veðrið með allraleiðinlegasta móti. Helstu spekingar vænta þess að þetta sumar verði töluvert skárra og ættu garðyrkjutólin því vonandi að fá mikla notkun næstu vikurnar og mánuðina.

Steinunn Reynisdóttir, garðyrkjufræðingur hjá Garðheimum, segir að framboð á sumarblómum verði svipað og síðustu árin en veðrið setti svip sinn á framboð og eftirspurn síðasta sumar. „Veðurfarið setti strik í reikninginn hjá garðyrkjubændum og ýmist hamlaði kuldinn vexti eða vætan drekkti plöntunum. Við erum bjartsýn fyrir sumrinu og eigum von á að veðrið verði okkur hliðhollt í ár og garðar megi blómstra sem aldrei fyrr.“

Greina má ákveðna tískustrauma í garðyrkjunni rétt eins og á öðrum sviðum mannlífsins. Stundum eru ákveðnir litir ríkjandi, eða vissar plöntur þykja svo ómissandi að þær má sjá í öðrum hverjum garði. Um þessar mundir segir Steinunn að margir leggi áherslu á að velja plöntur sem ekki þarf að hafa of mikið fyrir og eru helst fallegar árið um kring. „Kemur t.d. vel út að blanda saman sígrænum plöntum og lauffellandi plöntum sem gefa fallega blómgun. Hortensíur njóta lika mikilla vinsælda og koma vel út bæði innandyra og í görðum og setja sterkan svip á umhverfið sitt,“ útskýrir Steinunn og bætir við að unga fólkið virðist meira tilbúið að gera tilraunir með nýja liti í garðinum.

Þó sumir þekki ekkert betra en að verja hálfu sumrinu úti í garði með puttana í moldinni þá vilja margir halda vinnunni við garðinn í lágmarki. Steinunn segir að þurfi alls ekki að vera svo tímafrekt að halda garðinum í horfinu en mikilvægt sé þá að sinna garðverkunum jafnt og þétt. „Gildir þá að fara reglulega út í garð, jafnvel bara í tíu mínútur, og skima eftir því hvort illgresi er tekið að vaxa einhvers staðar. Er þá hægt að grípa inn í áður en ástandið fer úr böndunum. Einnig er hægt að nota jarðvegsdúka eða jafnvel dagblöð til að breiða yfir illgresi í beðum og setja t.d. sandlag yfir og kæfa þannig illgresið.“

Er brýnt að reyna að ná arfanum upp með rótum því sumar tegundir dreifa sér bæði neðan- og ofanjarðar. „Skriðsóley dreifir sér t.d. með rótarkerfinu og gerir því takmarkað gagn að taka bara þann hluta sem stendur upp úr moldinni.“

mbl.is/Kristinn Magnússon

Lykillinn að góðri uppskeru

Þá virðist ekkert lát ætla að verða á áhuga á matjurtarækt. Urðu landsmenn mjög áhugasamir um að rækta eigið grænmeti og ávexti eftir bankahrun og er þróunin í dag sennilega drifin áfram af vitundarvakningu um mikilvægi þess að borða lífræn og eiturefnalaus matvæli sem ekki hafa verið flutt yfir lönd og höf. Skemmir heldur ekki fyrir að í grónari hverfum eru aðstæður orðnar svo góðar að með smá lagni má uppskera safaríka ávexti þegar líða tekur á sumarið. „Við hefjum sölu á matjurtunum í lok maí og er það aðallega til þess gert að fólk sé ekki að gróðursetja þessar plöntur of snemma því oft þola þær illa næturkulda,“ útskýrir Steinunn.

Flestir ættu að geta farið létt með grænmetisræktunina og segir Steinunn að það sé helst kálið sem þurfi að verja gegn ágangi kálflugunnar en það er gert með því að breiða sérstakan dúk yfir. „Skiptir máli að vera vakandi yfir ástandi jarðvegsins, reyna að hafa hann léttan og næringarríkan og t.d. blanda hann með moltu, hænsnaskít eða þörungamöli þegar þess er þörf. Svo er ráðlegt að stunda skiptiræktun, þar sem t.d. salatið fær að vaxa á einum stað og gulræturnar á öðrum eitt sumarið, og svo svissað milli ára.“

Getur lítill skiki gefið af sér mikla uppskeru og segir Steinunn að margir þurfi að huga sérstaklega að því hvernig má geyma og nýta grænmetið sem best. „Sumt gæti verið sniðugt að súrsa, og annað má geyma í frysti eða gera að sultu. Svo er grænmeti á borð við kartöflurnar sem geymast vel á köldum og dimmum stað.“

mbl.is/Kristinn Magnússon

Hægt að fara aðrar leiðir en að eitra

Það heyrir í dag til undantekninga að garðar séu úðaðir hátt og lágt með skordýraeitri. Segir Steinunn að bæði hafi margar eiturtegundir verið bannaðar en eins hafi fólk almennt betri skilning á því í dag að heilbrigð skordýraflóra er góð fyrir garðinn. „Fari skordýr að valda ama þá má nota skaðminni efni eins og sápublöndur sem búnar eru til úr fitusýrum eða Neem-olíu. Einnig eru til sérstök límbönd sem vefja má neðst um stofna að hausti til að stöðva skorkvikindi sem skríða upp plöntuna og hindra að þau nái að verpa við brumin. Dugi það ekki til og tiltekið tré er í hættu má láta nægja að úða bara það tré, frekar en allan garðinn eins og hann leggur sig.“